Asya Opsiyon Sözleşmelerinin Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları (TMS-TFRS) Kapsamında Muhasebeleştirilmesi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: Prof. Dr. Mehmet Özbirecikli Özel Sayısı, 209 - 225, 28.10.2023

Suleyman Yukcu , Selda Korga

https://doi.org/10.29067/muvu.1309402

Öz

Asya opsiyon sözleşmeleri standart olmayan opsiyonlar arasında sıklıkla kullanılan opsiyon sözleşmeleridir. Bu opsiyon sözleşmelerinin diğer standart opsiyon sözleşmelerinden ayırt edici özelliği opsiyon priminin düşük olması, sözleşme tarihindeki dayanak varlığın fiyatı ile uygulamaya koyma tarihinde fiyat aralığının daha az olması nedeniyle makul düzeyde kâr veya zararın ortaya çıkmasıdır. Dolayısıyla yatırımcılar riskinden korunmak amacıyla da bu opsiyonları tercih etmektedirler. Bu çalışmanın amacı; henüz ülkemizde uygulama alanı olmayan Asya opsiyon sözleşmelerinin diğer opsiyon türlerinden farkını ortaya koymak, Asya opsiyon sözleşmelerinde ortaya çıkan kâr veya zararların hesaplanma biçimini anlatarak standartlara göre nasıl muhasebeleştirileceklerine ilişkin öneriler sunmaktır. Bu doğrultuda çalışmada hisse senedi, ham petrol, altın, döviz kuru, kahve üzerine satın alınan Asya ortalama fiyat alım ve satım opsiyon sözleşmelerine ilişkin örnek uygulamalara yer verilmiştir. Asya ortalama fiyat alım ve satım opsiyonunun uygulamaya konulup konulmamasına ilişkin kâr-zarar hesaplanarak muhasebe standartları kapsamında opsiyon alıcısı ve opsiyon satıcısının yapması gereken muhasebe kayıtları belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Asya Opsiyon Sözleşmeleri, TMS 32, TMS 39, TFRS 7, TFRS 9

Accounting of Asian Options Contracts Within The Scope of The Turkish Accounting and Financial Reporting Standards (TAS-TFRS)

Öz

Among non-standard options, Asian option contracts are frequently used standard options. The distinguishing characteristic of these option contracts from other standard option contracts is that the option premium is low and a reasonable level of profit or loss emerges because of the smaller price range between the price of the underlying assets at the contract and execution dates. For this reason, investors prefer these options to hedge their risks. The purpose of the study is to uncover the differences of Asian option contracts, which are not yet implemented in our country, from other option types, explain the calculation method of profit or loss in Asian option contracts, and offer recommendations on how to account for them according to standards. Within this framework, the study includes sample applications related to the Asian average price call and put options purchased on stocks, crude oil, gold, exchange rates, and coffee. The profit/losses were calculated by determining whether the Asian average price call and put options practice or not. In this way, the profits or losses of the option buyer and sale are determined. Accounting records have been expressed within the scope of accounting and financial reporting standards on the resulting profits or losses.

Anahtar Kelimeler

Asian Option Contracts, TAS 32, TAS 39, TFRS 7, TFRS 9.

Kaynakça

• Bal, E. Ç. ve Öztürk, V. (2013). Türkiye Muhasebe Standardı TMS-39 “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçüm” Kapsamında Türev Ürünlerin Nakit Akış Riskinden Korunma Amaçlı Kullanımı: Forward Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 123-140.
• De Weert, F. (2011) “Exotic Options Trading”, John Wiley & Sons.
• Görgün, M. F. (2009). Egzotik Opsiyonlar: Hava Durumu Opsiyonları Üzerine Bir İnceleme. DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Hull, J. C. (2006). Options Futures and Other Derivatives. Pearson Education India.
• Kamu Gözetim Kurumu. (2019). Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS) 7: Finansal Araçlar: Açıklamalar. 15/01/2019 tarihli ve 30656 sayılı Resmi Gazete. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2018Seti/TFRS/TFRS_7_2018.pdf , Erişim Tarihi: 22.05.2023.
• Kamu Gözetim Kurumu. (2019). Türkiye Finansal Raporlama Standardı (TFRS) 9: Finansal Araçlar. 15/01/2019 tarihli ve 30656 sayılı Resmi Gazete. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2019Seti/TFRS/TFRS_9.pdf , Erişim Tarihi: 22.05.2023.
• Kamu Gözetim Kurumu. (2019). Türkiye Muhasebe Standardı (TMS) 32: Finansal Araçlar: Sunum. 15/01/2019 tarihli ve 30656 sayılı Resmi Gazete. https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2019Seti/TMS/TMS%2032.pdf , Erişim Tarihi: 22.05.2023.
• Kamu Gözetim Kurumu. (2020). Muhasebe Standardı (TMS) 39: Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme. 01/02/2020 tarihli ve 31026 sayılı Resmi Gazetehttps://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/DynamicContentFiles/Türkiye%20Muhasebe%20Standartları/TMSTFRS2018Seti/TMS/TMS_39_2018.pdf, Erişim Tarihi: 22.05.2023.
• Karaca, N., Hacıhasanoğlu, T. ve Demirci, Ş. D. (2014). TMS 39 ve TFRS 9 Standartları Kapsamında Endeks Opsiyon Sözleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi-BİST 30 Endeks Opsiyon Sözleşmeleri Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6(3), 247-272.
• Karan, M. B. (2013). Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Ocakoğlu, O. (2013). Türev ürünlerin muhasebeleştirilmesi. Mali Çözüm, 23(120), 49-64.
• Ramirez, J. (2008). Accounting for Derivatives: Advanced Hedging Under IFRS. New Jersey Hoboken: John Wiley and Sons inc.
• Theron, N. (2007). Aspects of some exotic options. Doctoral Dissertation, Stellenbosch: University of Stellenbosch.
• Yumurtacı, Gülçe, 2012. Opsiyon Sözleşmeleri. Sermaye Piyasasında Gündem, Sayı:121, ISSN 1304-8155, Eylül, s. 5-19.
• Zhang, Q. and Mraovic, A. (2014). Valuation of Asian Options-with Levy Approximation. Master Thesis, Lund University: Sweden.
• Ye, G.L. (2005). Asian Options Can Be More Valuable Than Plain Vanilla Counterparts. The Journal of Derivatives, 13(1), pp.56-60.
• Ye, G. L. (2008). Asian Options Versus Vanilla Options: A Boundary Analysis. The Journal of Risk Finance, 9(2), pp.188-199. Erişim https://tr.investing.com , Erişim Tarihi: 25.04.2023.