Türk Sineması’nın İç Mekânları: 1960-1980 Aralığına Dair Bir Okuma

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 21 - 43, 28.02.2023

Hande Tulum

https://doi.org/10.26835/my.1150265

Cited By: 2

Öz

Türkiye'de özellikle iç mekânların önemli bir kısmının belgelenmediği ve bu nedenle günümüzde bu anlamda literatürde ciddi bir boşluk olduğu söylenmelidir. Literatürdeki bu eksikliğe karşın yakın dönemki çalışmalarda, çeşitli araştırma yöntemleri ele alınmıştır. Bu yöntemlerden biri de 1960-1980 aralığında, iç mekânları çoğu zaman özgün halleri ile kullanan Türk Sineması’dır. Bu çalışmada ise yine literatüre katkıda bulunmak ve literatürdeki boşluğu doldurmak amacıyla, 1960-1980 aralığına tarihlenen sekiz seçili film (Küçük Hanımefendi (1961), Seven Kadın Unutmaz (1965), Tatlı Meleğim (1970), Tatlı Dillim (1972), Gülizar (1972), Tanrı Misafiri (1973), Ah Bu Gençlik (1975) ve Ne Olacak Şimdi (1979)) üzerinden bir inceleme yapılmıştır. Bu filmlerin seçilmesinde, filmlerde yer alan iç mekân çeşitliliği; özellikle filmlerin ofis ve konut iç mekânlarına ilişkin veriler sunması önemli rol oynamıştır. Bu çalışma kapsamında, hem çalışma/ofis hem konut mekânlarına dair bir anlatı sunan seçili filmler aracılığı ile mimari mekânlara ilişkin bir okuma yapılması ve bu mekânların tarihlendikleri dönemlerin vurgulanması hedeflenmiştir. Bu filmlerde iç mekân kurguları ve elemanları ele alınırken aynı zamanda, 1960-1980 aralığında karşımıza çıkan tasarım yaklaşımlarına, mobilya ve aydınlatma gibi mekânsal unsurlara dair özellikler karşılaştırmalı analiz yapılarak incelenmiştir. Böylece Türkiye’de iç mekânlarda uluslararası tasarım anlayışı ve trendlerinin benimsenip benimsenmediği anlaşılabilmiştir

Anahtar Kelimeler

Sinema, tasarım, iç mekân, Türk Sineması, 1960-1980

Interiors of Turkish Cinema: A Reading Towards 1960-1980 Period

Öz

It should be underlined that most interiors in Turkey had not been documented and therefore, there is a serious gap in literature. Due to this gap in literature, alternative research methods had started to be employed in recent studies. One of these methods is Turkish Cinema which mostly uses the interiors as they are between 1960 and 1980. In this study, in order to contribute to the literature and fill the necessary gap in the literature, eight films dating back to 1960-1980 period; ((Küçük Hanımefendi (1961), Seven Kadın Unutmaz (1965), Tatlı Meleğim (1970), Tatlı Dillim (1972), Gülizar (1972), Tanrı Misafiri (1973), Ah Bu Gençlik (1975) and Ne Olacak Şimdi? (1979)) had been selected. The criteria of this selection is based on the fact that these films represent a variation in terms of interior space through office and residential interiors. So, here, the goal of this study is to examine the interiors and the specific eras of these mentioned interiors through the analysis of these selected films in which the interiors of both offices and residential units had been emphasized. In the meantime, design approaches and interior elements such as furniture and lighting fixtures in this era are analyzed in a comparative way. Through this analysis, it is understood whether or not international design approaches and trends had been embraced in Turkey.

Anahtar Kelimeler

Cinema, design, interior, Turkish Cinema, 1960-1980

Kaynakça

• Adiloğlu, F. (2006). Sinemada Mimari Açılımlar: Halit Refiğ Filmleri. İstanbul: Es Yayınları.
• Altun, D., Uzun, İ. (2012). Yeşilçam Sineması’nda Mekân Kullanımı. Mimarlık, 366, 50-55.
• Atmaca Çetin, H. (2019). Reading the Modern through Hotel Interiors of the 1950s: Divan and Çınar Hotels in İstanbul. (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aysel, N. (2011). Prof. Muammer Onat’ın Özgeçmişi ve Mesleki Çalışmaları. Tasarım Kuram, 7, 111-121.
• Baydar, G. (2014). Mimarlık - Tarih: Türkiye'de Mimarlık Tarihi Yazımının Tarihsel Yükleri, 12 Haziran 2021 tarihinde https://www.e-skop.com/skopbulten/mimarlik-%E2%80%93-tarih-turkiyede-mimarlik-tarihi-yaziminin-tarihsel-yukleri/2131 adresinden ulaşıldı.
• Beşgen, A., Köseoğlu, Ş. (2019). Sinema-Mimarlık Arakesitinde Bir Mekâna Dokunmak: Sine Tasarım Atölyesi. Sine Filozofi Dergisi, Özel Sayı, 26-52.
• Bigat, E., Bilgesu, İ. (1958). Mühendis Arif Saltuk Villası. Arkitekt, 291, 55-60.
• Bülbül Bahtiyar, T. (2019). 1970-1990 Aralığında Konut ve İç Mekân Özelliklerinin Kemal Sunal Filmlerinden Okunması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi/ Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 2019.
• Bülbül Bahtiyar, T., Yaldız, E. (2019). Kemal Sunal Filmlerinden Şaşkın Damat (1975) Filminin Mekânsal Özelliklerinin Sinema ve Mimarlık Ara Kesitinde Değerlendirilmesi. International Journal Of Social Humanities Sciences Research (Jshsr), 6 (42), 2753-2767.
• Dinçay, D., Özer, F. (2013). 60 Türk Sinemasında Kentli Konut İç Mekânı. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (8), 149-168.
• Dinler, M. (Yönetmen). ve Tünaş, E. (Senaryo Yazarı). (1970). Tatlı Meleğim [Film]. Türkiye: Melek Film.
• Düzenli, H. İ., Deniz, F. (2009). Uğur Tanyeli ile Türkiye’de Mimarlık Tarihi Çalışmak ve Osmanlı Mimarlık Tarihyazımı Üzerine. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 7 (13), 313-346.
• Eğilmez, E. (Yönetmen) ve Eğilmez, E. (Senaryo Yazarı). (1972). Tatlı Dillim [Film]. Türkiye: Arzu Film.
• Ek B., Elif H. (2017). Sinema ve Mekân İlişkisi Açısından Bilimkurgu Filmlerine Bir Bakış. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 2 (2), 201-218.
• Elmas, O. (Yönetmen) ve Tünaş, E. (Senaryo Yazarı). (1975). Ah Bu Gençlik [Film]. Türkiye: Sezer Film.
• Özgüç, A. (1964). Belgin Doruk. Ses Dergisi, 46, 1964, 16-17.
• Özgüç, A. (1964). Göksel Arsoy. Ses Dergisi, 48, 1964, 16-17.
• Dinler, M. (Yönetmen) ve Pakel, V. (Senaryo Yazarı). (1973). Tanrı Misafiri [Film]. Türkiye: Özer Film.
• Raycheva, R., Angelova, D. (2017). Woven Furniture Design: In Search of Form and Texture. Pro ligno, 13 (4), 455-465.
• Saner, H. (Yönetmen/Senaryo Yazarı) (1972). Gülizar [Film]. Türkiye: Saner Film.
• Saydam, N. (Yönetmen) ve Tünaş, E. (Senaryo Yazarı). (1961). Küçük Hanımefendi [Film]. Türkiye: Birsel Film.
• Sayar, Y. (2011). İzmir’de Amerikan Modernizminden İzler: Ziya Nebioğlu Mimarlığı (1948-1975). Mimarlık, 359. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=373&RecID=2659#
• Seden, O. F. (Yönetmen/Senaryo Yazarı). (1965). Seven Kadın Unutmaz [Film]. Türkiye: Kemal Film.
• Ses dergisi, 30 Kasım 1963 Sayı: 49.
• Sparke, P. (1975). Theory and Design in the Age of Pop. (Yayınlanmamış doktora tezi). Brighton Polytechnic Üniversitesi, Brighton.
• Stephens, R. (2008). Making Sense of American Culture in the 1970s: An Interview with Thomas Hine. Historically Speaking, 9 (6), 38-39.
• Şumnu, U. (2017a). Modern Mimarlığın ‘İç’selleştirilmesi: Sadun Ersin ve Önder Küçükerman’ın Öğrencilik Projeleri. Mimarlık, 395, 54-62. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=409&RecID=4184#
• Şumnu, U. (2017b). Önemli Bir Mimarlık Belgeleme Aracı Olarak Sinema Filmleri: Sivri Akıllılar Filmi ve Nebioğlu Tatil Köyü. Sanat Yazıları, 37, 349-360.
• Şumnu, U. (2018). Mimarlar ve Apartmanları: Ankara’da Konut ve Barınma Kültüründen Örnekler. Ankara: Kitap Yayınevi.
• Şumnu, U. (2021). Başrolde Mimarlık: Türk Filmlerinde Modern Mimarlık ve Modern Evler, Betonart, 68, 18-27.
• Şumnu, U. (2022). Yolcu Gemileri ve Modern İç Mekânlar: Küçük Hanım Avrupa’da Filmi Üzerinden Karadeniz Gemisini Yeniden Hatırlamak. Online Journal of Art and Design, 10 (3), 49-63.
• Tosun, M. (2011). Türk Sinemasında İç Mekân Tasarımında İçmimarın Rolü. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tulum, H. (2020). Mimari Belgelemede Türk Sinemasının Rolü: Tarabya Oteli Analizi. Sanat Yazıları, 43 (4), 433-456.
• Tunçok Sarıberberoğlu, M. (2019). Sinematik Kurgunun Bilinçaltı Mekânları-Tekinsiz Mekânlar. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5 (1), 27-39.
• Yılmaz, A. (Yönetmen) ve Şendil, S. (Senaryo Yazarı). (1979). Ne Olacak Şimdi? [Film]. Türkiye: Arzu Film.
• URL-1: https://www.instagram.com/docomomo_tr_interior/ Erişim tarihi: 12.9.2022, 13.00.
• URL-2: https://www.instagram.com/p/CYYRLvzNWmJ/ Erişim tarihi: 12.9.2022, 13.00.
• URL-3: https://www.pamono.eu/small-mid-century-italian-bookshelf-1950s Erişim tarihi: 25.9.2022, 15.30.
• URL-4: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/71521 Erişim tarihi: 5.7.2022, 17.30.
• URL-5: https://www.pamono.eu/bedroom-furniture-1950s-set-of-6 Erişim tarihi: 5.7.2022, 17.30.
• URL-6: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/85757 Erişim tarihi: 1.7.2022, 17.30.
• URL-7: https://www.yesteryearessentials.com/products/1950s-desk-lamp?variant=7548659909 Erişim tarihi: 15.7.2022, 17.30.
• URL-8: https://retrorenovation.com/2014/05/12/jalousie-windows-vintage-catalog/ Erişim tarihi: 14.7.2022, 19.30.
• URL-9: https://www.pamono.eu/art-deco-style-french-chromed-table-lamp-1940s Erişim tarihi: 5.8.2022, 17.30.
• URL-10: https://www.lightology.com/index.php?module=how_to&sub=design-by-decade-1950s-lighting&link=read_more Erişim tarihi: 4.6.2022, 18.30. URL-11: https://tr.pinterest.com/pin/506514289347833106/ Erişim tarihi: 14.7.2022, 19.30.
• URL-12: https://news.artnet.com/market/eames-storage-cabinet-auction-record-2026773 Erişim tarihi: 4.6.2022, 19.30.
• URL-13: https://retrorenovation.com/2013/01/04/3-photos-1960-time-capsule-mid-century-modern-ranch-house-camp-hill-pennsylvania/) Erişim tarihi: 14.6.2022, 18.30.
• URL-14: https://www.ambius.com/blog/changing-tides-workplace-design/) Erişim tarihi: 4.6.2022, 20.30.
• URL-15: https://loc8commercial.com/blog/office-design-changed-years/ Erişim tarihi: 11.6.2022, 18.30.
• URL-16: https://www.judyfrankelantiques.com/antiques/view/pair_of_vintage_art_deco_style_red_leather_club_chairs_with_mustache_back Erişim tarihi: 1.7.2022, 19.30.
• URL-17: https://www.1stdibs.com/furniture/seating/chairs/midcentury-organic-kid-rattan-chair-1960s-france/id-f_27328072/ Erişim tarihi: 4.6.2022, 11.30.
• URL-18: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/195307 Erişim tarihi: 7.6.2022, 18.30.
• URL-19: https://www.pamono.eu/vintage-adjustable-desk-lamp-1970s-2 Erişim tarihi: 1.7.2022, 19.30.
• URL-20: https://i.pinimg.com/originals/b5/e0/41/b5e0417d160d0b5fc72a25df0888656a.jpg Erişim tarihi: 25.9.2022, 18.30.
• URL-21: https://www.arter.org.tr/altan_gurman Erişim tarihi: 25.9.2022, 15.30.
• URL-22: https://www.pamono.com.au/french-space-age-eyeball-table-or-desk-lamp-by-pierre-disderot-1960s Erişim tarihi: 4.5.2022, 21.30.
• URL-23: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/195359 Erişim tarihi: 4.5.2022, 21.30.
• URL-24: https://www.instagram.com/p/CDGEZlpHnwy/ Erişim tarihi: 1.7.2022, 19.30.
• URL-25: https://www.pamono.eu/vintage-ceiling-lamp-1960s-32 Erişim tarihi: 10.7.2022, 18.30.
• URL-26: https://www.pamono.eu/orange-model-bowl-blown-glass-pendant-lamp-from-raak-1970s Erişim tarihi: 1.7.2022, 19.30.
• URL-27: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/205346 Erişim tarihi: 10.7.2022, 18.30.
• URL-28: http://datumm.org/tr/MobilyaDetay?ID=136 Erişim tarihi: 1.7.2022, 19.30.
• URL-29: https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/71523) Erişim tarihi: 10.7.2022, 18.30.
• URL-30: http://www.vintageretro.co.uk/1970s-abbess-teak-office-set-a-time-capsule-for-sale/ Erişim tarihi: 15.9.2022, 18.30.
• URL-31: https://www.pamono.eu/two-seater-sofa-in-leather-by-kloeber-1970s Erişim tarihi: 25.9.2022, 15.30.