Konya İli İçerisindeki Ağız ve Diş Sağlığı Merkezlerine Başvuran Hastaların Dağılımının Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Analizi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 59 - 63, 31.10.2020

Hazal Özer , Onur Gezgin

Öz

Amaç: Coğrafi bilgi sistemleri (CBS), çevre ile bireylerin ilişkilerini inceler ve belirli bir hastalıktan etkilenen hastaların mekânsal dağılımının anlaşılması için ayrıntılı bilgi elde edilmesini sağlar. Bu çalışmanın amacı ağız ve diş sağlığı hizmeti sağlayan kamu kuruluşlarına gelen hastaların dağılımını ve hastalara uygulanan tedavileri, CBS kullanarak analiz etmek ve görselleştirmektir.
Gereç ve Yöntem: 2012-2016 yılları arasında Konya İli sınırları içerisinde ağız ve diş sağlığı hizmeti veren kamu kuruluşlarına başvuran tüm hastalara uygulanan tedaviler ile bu hastanelerdeki hekim sayıları gibi verileri içeren bilgiler Konya İli Kamu Hastaneleri Kurumu’ndan elde edildi. Elde edilen tedavi bilgileri ortodonti bölümü hariç tüm bölümler için sınıflandırıldı. Verilerin yıllar içerisindeki değişimi oransal olarak karşılaştırıldı ve CBS kullanılarak görselleştirildi.
Bulgular: Farklı bölümler halinde değerlendirilen tedaviler incelendiğinde yıllar içerisinde periodontoloji hariç tüm bölümlerdeki tedavi sayılarında artış izlenmektedir. Tedavilere ait verilerin coğrafik dağılımı incelendiğinde, nüfusun fazla olduğu merkez bölgelerde uygulanan tedavilerin yoğunluğunun da arttığı gözlenmektedir.
Sonuçlar: Tedavi yoğunluklarının; hastaların dağılımı, sağlık kuruluşuna olan yakınlık ve erişilebilirlik gibi faktörlerden önemli ölçüde etkilendiği düşünülmektedir. Yıllar içinde restoratif ve koruyucu tedavilerin toplam tedaviler içindeki oranının artmış olması, dişlerin çekimi yerine tedavi edilmesi eğiliminin arttığını gösteren bir parametre olarak yorumlanabilir. Bunun yanında periodontal tedavi oranının azalma nedenlerinin tespit edilebilmesi için daha ayrıntılı verilere ihtiyaç duyulmaktadır. CBS bu konuda ihtiyaçların tespit edilmesinde kullanılabilecek faydalı bir araçtır.

Anahtar Kelimeler

Ağız Sağlığı, Coğrafi Bilgi Sistemleri, Sağlık Hizmetleri Dağılımı

Geographic Information System Analysis on the Distribution of Patients visiting Public Dental Services in Konya City

Öz

Purpose: Geographic information systems (GIS) analyze the relationship between environment and individuals, and provide detailed information to understand spatial distribution of patients affected by specific diseases. The purpose of this study is to analyze and visualize distribution of patients applying to public institutions providing oral and dental health care as well as dental treatments through GIS.
Materials and Methods: Information on the treatment of all patients who applied to public oral and dental health care institutions in Konya between 2012 and 2016 and the number of dentists in these hospitals were obtained from the Provincial Office of Public Hospitals Administration of Turkey. The treatment data was classified for all departments except for the orthodontics. Changes in the data in years were proportionally compared and visualized through GIS.
Results: When the treatments are analyzed, an increase in the number of treatments is observed in years for all departments but periodontology. As for the geographical distribution of treatment data, more treatments were applied in the central areas with a high population density.
Conclusions: It is considered that the volume of treatment is substantially affected by factors such as the distribution of patients and proximity and accessibility to the institution. The larger share of restorative and preventive treatments within the total over the years can be interpreted as a parameter reflecting the tendency to prefer treatment rather than extraction. However, further detailed data is needed to identify the reasons for the decrease in periodontal treatment rates. GIS is a useful tool that can be used to identify needs in this regard.

Anahtar Kelimeler

Geographic Information Systems, Health Care Distribution, Oral Health

Kaynakça

• Newton JT, Bower EJ. The social determinants of oral health: new approaches to conceptualizing and researching complex causal networks. Community Dent Oral Epidemiol 2005; 33(1): 25–34.
• Moreira RF, Nico, LS, Tomita NE. The relation between space and collective oral health: For a georeferenced epidemiology Cien Saude Colet 2007; 12: 275-284.
• Rocha CM, Kruger E, McGuire S, Tennant M. Role of public transport in accessibility to emergency dental care in Melbourne, Australia. Aust J Prim Health 2015; 21(2): 227-32.
• Horner MW, Mascarenhas AK. Analyzing location-based accessibility to dental services: an Ohio case study. J Public Health Dent 2007; 67: 113-8.
• Food and waterborne disease guideline: Health Ministry; 2006. Available from: http://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/fulltext.pdf
• Kruger E, Tennant M, George R. Application of geographic information systems to the analysis of private dental practices distribution in Western Australia. Rural and Remote Health 2011; 11: 1736.
• Maheswaran R, Craglia M. GIS in public health practice, 1st ed, Boca Raton, CRC Press; 2004.
• Lopes FS, Ribeiro H. Mapping of hospitalizations due to respiratory problems and possible associations to human exposure to burnt sugar-cane straw products in the state of SãoPaulo. Rev Bras Epidemiol 2006; 9(2): 215–25.
• St. Sauver JL,Carr AB, Yawn BP, et al. Linking medical and dental health record data: a partnership with the Rochester Epidemiology Project. BMJ Open 2017;7: e012528.
• Ali M, Emch M, Donnay JP, Yunus M, Sack RB. Identifying environmental risk factors for endemic cholera: A raster GIS approach. Health Place 2002; 8: 201-210.
• Ali M, et.al. Spatial risk for gender-specific adult mortality in an area of southern China. Int J Health Geogr 2007; 6: 31.
• de Mattos Almeida MC, Caiaffa WT, Assunção RM, Proietti FA. Spatial vulnerability to Dengue in a Brazilian urban area during a 7-year surveillance. Urban Health 2007; 84: 334-345.
• Goli A, Oroei M, Jalalpour M, Faramarzi H, Askarian M. The spatial distribution of cancer incidence in Fars province: a GIS-based analysis of cancer registry data. Int J Prev Med 2013; 4: 1122-30.
• Krishnatreya M, Saikia A, Kataki A, Sharma J, Baruah M. Variations in the spatial distribution of gallbladder cancer: a call for collaborative action. Ann Med Health Sci Res 2014; 4: 329-31.
• Walker BB, Schuurman N, Hameed SM. A GIS-based spatiotemporal analysis of violent trauma hotspots in Vancouver, Canada: identification, contextualisation and intervention. BMJ Open 2014; 4: e003642.
• Nadi A, et.al. Epidemiologic Investigation of Dysentery in North of Iran: Use of Geographic Information System (GIS). Mater Sociomed 2016 Dec; 28(6): 444-448.
• Antunes JLF, Frazão P, Narvai PC, Bispo CM, Pegoretti T. Spatial analysis to identify differentials in dental needs by area-based measures. Community Dent Oral Epidemiol 2002; 30: 133-142.
• Mattila ML, et.al. Behavioural and demographic factors during early childhood and poor dental health at 10 years of age. Caries Res 2005; 39: 85-91.
• Antunes JLF, Frazão P, Narvai PC, Bispo CM, Pegoretti T. Spatial analysis to identify differentials in dental needs by area-based measures. Community Dent Oral Epidemiol 2002; 30(2): 133–42.
• Carvalho ML, Moysés SJ, Bueno RE, Shimakura S, Moysés ST. A geographical population analysis of dental trauma in school-children aged 12 and 15 in the city of Curitiba-Brazil BMC Health Serv Res 2010; 13(10): 203.
• Strömberg U, Holmn A, Magnusson K, Twetman S. Geo-mapping of time trends in childhood caries risk—a method for assessment of preventive care. BMC Oral Health 2012; 12: 9.
• Chiang CT, LianIeB, Su CC, Tsai KY, Lin YP, Chang TK. Spatiotemporal trends in oral cancer mortality and potential risks associated with heavy metal content in Taiwansoil. Int J Environ Res Public Health 2010; 7(11): 3916–28.
• Lopes RM, Domingues CG, Junqueira SR, Araujo ME, Frias AC. Conditional factors for untreated caries in 12-year-old children in the city of São Paulo. Braz Oral Res 2013; 27(4): 376–81.
• Alsharif AT, Kruger E, Tennant M. Identifying and prioritising areas of child dental service need: a GIS-based approach. Community Dent Health 2016 Mar; 33(1): 33-8.
• Willie-Stephens J, Kruger E, Tennant M. Public and private dental services in NSW: a geographic information system analysis of access to care for 7 million Australians. N S W Public Health Bull 2014 Jun; 24(4): 164-70.
• Özcan E, Evcil S, Turgut H, Yıldız M. Atatürk Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesine başvuran hastalarda kliniğe başvurma nedeni ile eğitim durumu, yerleşim yeri ile diş fırçalama alışkanlığı arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi Atatürk Üniv Diş Hek Fak Derg 2005; 15(3): 15-119.