Kavram Olgusu; Dini Kavramların Öğretimi, Önemi ve Sınırlılıkları Üzerine

Yıl 2019, Sayı: 47, 89 - 114, 25.11.2019

Hasan Çetinel

Öz

İnsanın doğumundan ölümüne uzanan süreçte
onun dış dünyayı algılamasına; varlıklar, olaylar ile olgular arasındaki
benzerlik ve farklılıkları ayırt etmesine, olası zihinsel karmaşalardan
korunmasına katkı sunan kavramlar, bu yönleriyle kancalara benzetilirler.
Kavramlar aracılığı ile her düşünce, karşılık geldiği anlama uygun tarzda insan
zihninde ilgili olduğu kancaya takılarak bir düzene kavuşur. Bu sebeptendir ki,
okullarda yürütülmekte olan öğretim süreçlerinin en önemli aşaması, kavram
öğretimidir. Okullarda kavram öğretimi, uzman öğreticiler eliyle, formal
tarzda, bir sistem dahilinde yürütülmeye çalışılsa da; öğrenen, öğretici, takip
edilen strateji ve öğrenilecek kavram orijinli sınırlılıklar nedeniyle eksik
veya yanlış öğrenmeler meydana gelebilmektedir. Kavram öğretimiyle ilgili bu
sınırlılıklar, beşeri dil düzeni içerisinde ortaya çıkan kavramları, bir takım
anlam olayları ile dönüştüren ve kendi sahasına dahil eden din olgusu ve dini
kavramlar için de söz konusu olabilmektedir. Din öğretimi süreçlerinin doğru ve
etkin planlanabilmesinde bu sınırlılıkların tespit edilerek uygun öğretim
stratejilerinin geliştirilmesi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kavram, Kavram Öğretimi, Dini Kavramlar, Din

Kaynakça

• ‘ABDÜLBÂḲÎ, Muḥammed Fuâd (1991), “el-Mu‘cemü’l-Müfehres li-Elfâẓı’l-Ḳur’âni’l-Kerîm”, 3. Basım, Kahire, Dâru’l-Ḥadîs̮. AKÇAY, Nilüfer Okur, Ahmet AKÇAY, Murat KURT (2016), “Ortaokul Öğretmenlerinin Öğretim Yöntem ve Tekniklerine Yönelik Görüş ve Yeterliklerinin İncelenmesi”, Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, C.: 5, Say.: 1, 2016, s. 333-342 AKSAN, Doğan (2016), “Anlambilim- Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlam Bilimi”, I. Basım, Ankara, Bilgi Yayınevi. AKYÜREK, Süleyman (2004), “Din Öğretiminde Kavram Öğretimi (Doğruluk Kavramı Örneği”), 1. Basım, İstanbul, Dem Yayınları. ARI, Ramazan; Ömer ÜRE; Hasan YILMAZ (1998), “Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi”, 1. Basım, Konya, Mikro Yayınevi. AYDIN, Mehmet Zeki (2016). “Din Öğretiminde Yöntemler”, X. Basım, Ankara, Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. BOZGÖZ, Faruk (2004), “Dil-Toplum İlişkisi ve Ari-Sami Polemiğinde Dil ve Sami Dilleri”, Ekev Akademi Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 20, 2004, s.277-294. CEVİZCİ, Ahmet (2017), “Büyük Felsefe Sözlüğü”, I. Basım, İstanbul, Say Yayınları. COŞKUN, Mahinur Karataş (2011), “Kavram Öğretimi”, I. Basım, Adana, Karahan Kitabevi. DEMİR, Ömer (2013), “Dini Kavramlar ve Öğrenme Ortamları: Salih Amel Örneği”, Doktora Tezi, Ankara Ün.SBE Felsefe ve Din Bilimleri Din Eğitimi. el-IṢFEHÂNÎ, Râġıb (2012), “el-Mufredât”, 3. Basım, İstanbul, Çıra Yayınları. el-ḲARAḐÂVÎ, Yusuf (2012), “İhtilaf ve Tefrikalar Karşısında İslami Tavır”, Ter.: Ersan URCAN, I. Basım, İstanbul, Nida Yayıncılık. ERDOĞDU, A.Teyfur (2016), “Kavram ve Kavramsallaştırmada Üç İddia: Eşanlamlılığın imkânsızlığı, Çevrilemezlik ve Kavramsal Dakiklik” “Kavram Geliştirme-Sosyal Bilimlerde Yeni İmkanlar”, Edt. Bilgin Tiryaki, Kübra, Lütfi SUNAR, (2016), 1. Basım, Ankara, İlem Kitaplığı-Nobel Yayın Dağıtım. ERKAN, Erol (2014), “Hakikati İnşa Aracı Olarak Din Dili”, The Journal of Academic Social Science Studies, Sayı: 26, 2014, ss. 167-179. GEZGİN, Ali Galip (2015), “Tefsirde Semantik Metod”, 2. Basım, İstanbul, Rağbet Yayınları. HOFFMAN, S.C.Ph.D., Marilyn Grady, (2013), “A teaching Model for Concept Learning and Changes in Critical Thinking”, http://digitalcommons.unl.edu/teachlearnfacpub/152/, (09.02.2018). ibn SÜLEYMÂN, Muḳâtil (2016), “el-Eşbâh ve’n-Neżâir fi’l-Kur’âni’l-Kerîm”, Ter.: M. Beşir ERYARSOY, 2016, İstanbul, İşaret Yayınları. KOÇ, Turan (2013), “Din Dili”, 4. Basım, İstanbul, İz Yayıncılık. OKUMUŞLAR, Muhiddin, Fatih GENÇ (2012), “Din Eğitiminin Bilimselleşmesi/Neliği”, “Din Eğitimi El Kitabı” , Edi.: DOĞAN, Recai, Remziye EGE, I. Basım, Ankara, Grafiker Yayınları. ÖCAL, Mustafa (2001). “Din Eğitimi ve Öğretiminde Metodlar”, IV. Basım, Ankara, TDV Yayınları. ÖNEN, Hacı (2018), “Kur’an’da Lisan Kavramı ve Lisanın Kökeni”, JASS, Sayı: 65, ss.: 293-303. SELÇUK, Muallâ (1991), “Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler”, 2. Basım, Ankara, TDV Yayınları. SENEMOĞLU, Nuray (2001), “Kuramdan Uygulamaya Gelişim ve Öğrenme”, 21.Basım, Ankara, Pegem Akademi. TAVUKÇUOĞLU, Mustafa, Hüsamettin ERDEM (2005). “Eğitim Fakülteleri İçin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi”, I. Basım, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım. TOSUN, Cemal; Recai DOĞAN, 2005, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretiminde Kavram Haritaları”, I. Basım, Ankara, Pegem A Yayıncılık. ÜLGEN, Gülten (2004), “Kavram Geliştirme”, 5.Basım, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım. YEŞİLYURT, Temel (2016), “Sözün Anlamı-Teolojik Dilin Paradoksal Görünümü Üzerine Bir Deneme”, I. Basım, İstanbul, İnsan Yayınları. YILMAZ, Kaya, Ramazan ÇOLAK (2011), “Kavramlara Genel Bir Bakış: Kavramların ve Kavram Haritalarının Pedagojik Açıdan İncelenmesi”, Atatürk Ün. SBE Dergisi, Y.: 15, S.: 1, ss.: 185-204.