ENBİYÂ SÛRESİ BAĞLAMINDA FERŞÎ KIRAAT FARKLILIKLARININ ANLAMA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt: 50 Sayı: 50, 43 - 56, 31.12.2020

Ali Öge

https://doi.org/10.51121/ilafak.2020.3

Öz

Kur’an-ı Kerim’in kelimelerindeki okunuş ihtilafları olarak genel olarak tanımlayabileceğimiz kıraat ilmi, tefsir, fıkıh, Arapça vb. İslamî İlimlerle ilişkilidir. Özellikle anlam boyutuna kazandırdığı zenginlik açısından bu ilişkinin en çok tefsir bilim dalıyla olduğu aşikârdır.
Kıraat ilminin daha çok usûl kısmıyla ilgili olan imâle, sıla, idğam vb. değişik fonetik uygulamalarının Kur’an kelimelerinde herhangi bir şekilde anlam farklılığına yol açtığı söylenemez. Bunun dışında kelime formlarındaki değişikliklerin yani ferşî farklılıkların anlama etkisi olduğu gibi hüküm açısından değişiklik görüşlerin ortaya çıkmasına tesir etmiştir. Farklı fıkhî mezheplerin görüşlerine bu husus yansımıştır.
Kur’an-ı Kerim’in 21. sûresi olan Enbiyâ Sûresi’ndeki âyetlerde bulunan bazı kelimelerde de bu farklılıklar göze çarpmaktadır. Daha çok kıraat imamlarından Hamza (ö. 156/773) ve kıraat râvilerinden Verş (ö. 197/812), Halef(ö. 229/844) ve Hallad’ın(ö. 220/835) bu farklılıkları okuyuşlarına yansıttıkları görülmektedir. Makalemizde Kur’an-ı Kerim’in âyetlerinde bulunan bu değişik kıraat tercihlerinin anlama etkisinin ne ölçüde olduğu görülecektir. Bu vesileyle Enbiyâ Sûresi örneğiyle Kıraat ilminin İslamî İlimlere özellikle de tefsir ilmine katkısının boyutları belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an-ı Kerim Okuma ve Kıraat, Enbiya Sûresi, tefsir, anlam

Kaynakça

• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed, Kitâbü’s-Sebati fi’l-kırâât, 1. Baskı, Tanta:Dâru’s-Sahâbe, 1428/2007.
• İbn Zencele, Ebü Zür’a Abdurrahman b. Muhammed, Huccetü’l-Kırâât, thk. Said el-Afgânî, Suriye: Dâru’r-Risâle, ts.
• İbnü’l- Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed, en-Neşr fî kırââti’l-aşr, Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye, 1431/2010.
• , Müncidü’l-Mukriîn ve Mürşidü’t-talibîn, 1. Baskı, Beyrut: Dâru’l- Kütübi’l-Ilmiyye, 1420/1999. İsfehânî, Râğıb, Hüseyin b. Muhammed, el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân, Mısır: 1961/1381.
• Kâdî, Abdulfettâh, el-Büdûru’z-Zâhire fi’l-Kırââti’l-Aşri’l-Mütevâtire min Tarîki’ş-Şâtibiyye ve’d-Dürrâ, Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1402/1981.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed, el- Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân, 2. Baskı, Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Mekkî, Mekkî b. Ebî Tâlib, el-Keşf an Vücûhi’l-Kırâât, tahk. Muhiddin Ramazan, Müessesetü’r-Risâle,1418/1997.
• Meydânî, Abdurrahmân Hasan Hanbeke, Kavâidu’d-Tedebburi’l-Emsâl li Kitabillahi Azze ve Celle, (Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1989/1409).
• Muhaysin, Muhammed Sâlim, Fî Rihâbi’l-Kur’ân, Kâhire: 1980/1400. Nesefî, Ebü’l-Berekât, Tefsîru’n-Nesefî, 1.Baskı, Beyrut: Dâru’l-Kalem, 1419/1998, 2:393;