NEOLİBERAL POLİTİKALAR VE TÜRKİYE’DE ÖZELLEŞTİRME UYGULAMALARI

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 160 - 176, 30.12.2021

Suna Şahin

Öz

Neo-liberalizm ile refahı artırmak adına ideal yollarından biri olduğu düşünülen özelleştirme, iktisadi sorunların çözümü ve iktisadi düzenlemelerin yapılandırılmasıyla ortaya çıkan bir uygulamadır. Bir iktisat politikası aracı olarak özelleştirmenin, özel kesimin kaynaklarını daha etkin ve verimli kullandığı ve iktisadi politikalar içinde özel kesimin yerini ve rolünü artırmak için önemli olduğu belirtilmektedir. Özelleştirme, dünyadaki birçok ülkenin çeşitli şekillerde uyguladığı bir programdır. Bu çalışmada, ülkelerin özelleştirme uygulamalarına değinilmiştir. Özelleştirme uygulaması yapan birçok ülkenin birtakım sorunlar sebebiyle başarısız bir süreç yaşadığı da görülmüştür. Dünyada, kamunun mu yoksa mali ve teknik açılardan güçlü olan şirketlerin mi mal ve hizmetler üretiminde daha etkin ve verimli olabileceği düşüncesi tartışma konusu olmuştur. Türkiye’de yapılan özelleştirme politikalarında hedeflenen düzeyde başarı sağlanamadığı görülmüştür. Bir taraftan serbest piyasa ekonomisinin gerçekleşmesi için gerekli çalışmaların yapılmasına diğer taraftan ise KİT’lerin yeniden düzenlenerek hızlı bir şekilde dönüşümünün sağlanmasına ihtiyaç duyulmuştur. Özelleştirmenin sosyal, siyasal ve ekonomik açıdan da birçok yönünün olduğu hususu dikkate alınmalı ve ülkelerin mevcut yapısı dahilin de özelleştirme uygulamalarına ilaveten birçok düzenlemenin de yapılmasının gerekli olduğu vurgulanmalıdır. Çalışmada, özelleştirme politikaların etkinliği ve Türkiye’de özelleştirme uygulamalarının etkileri, neo-liberalizm üzerinden anlatılmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, küreselleşme, Neoliberalizim

Kaynakça

• Alpaslan, A. (2014). Türkiye’de Liman Özelleştirmeleri İskenderun Liman Örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25),427-457.
• Aşan, S. (2016). Özelleştirme Mali Alan İlişkisi. Journal of Awareness, 1(1):33-60.
• Atalay, T. & Demirel, F. (2001). Kardemir A.Ş.’nin Dünü, Özelleştirme Sonrası ve Yarınları, 1.Ulusal Demir-Çelik Sempozyumu ve Sergisi Bildiriler Kitabı 1, Kdz Ereğli, Türkiye 101-109. Atasoy, V. (1993). Türkiye'de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme Sorunu. Ankara: Nurol Matbacılık.
• Aydın, M. K. (2000). Neoliberal Dalga yada Küreselleşme. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 13-26.
• Bayraktutan, Y. (2003). Özelleştirme Teori Dünya ve Türkiye Deneyimi. Ankara: Liberte Yayınları.
• Bayraktutan, Y. (2010). Batı Avrupa ve Orta Asya’da Özelleştirme. İzmit: Kocaeli Ticaret Odası Yayını.
• Bolatoğlu, N. & Erden, L. (2015). Türkiye’de Özelleştirmenin Kamu Mali Davranışları Üzerine Etkileri. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(4), 39-58.
• Coşkun, M.B. (2017). Özelleştirme Düşüncesinin Türk Kamu Yönetiminde Devletin Etki Alanının Şekillenmesindeki Yeri ve Önemi. Sosyal ve Beşeri Bilimleri Dergisi, 9(2), 81-91.
• Çelebi, I. (1995). Yeni Bir Düzen Anlayışı Özelleştirme. İstanbul: AD Yayıncılık.
• Çımrın, F. K. (2009). Küreselleşme, Neo-Liberalizm ve Refah Devleti İlişkisi Üzerine. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 195-204.
• Ekin, N., Alper, Y. & Akgeyik , T. (1999). Türk Sosyal Güvenlik Sisteminde Reform Arayışları: Özelleştirme ve Yeniden Yapılanma. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Eminer, F. (2017). Küreselleşmenin Kit’lerin Ekonomideki Payına Etkisi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(6), 105-115.
• Eroğlu, Ö.(2001). Türkiye'nin Özelleştirme Engellerini Aşabilme Kapasitesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (5), 1-24.
• Görkem, H. (2009). Kamu Hizmetlerinin Özelleştirilmesi Kapsamında Cezaevi Hizmetlerinin Özelleştirilmesi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı. Güney, S.(2013). Türkiye’de Özelleştirmenin Maliyetler Üzerine Etkisi: Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Örneği. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 314-327.
• Güngör, G. (2012). Tarihi Açıdan Türkiye’de Özelleştirme Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Sakarya İktisat Dergisi,1(2):100-119.
• İnan, Ö. (1989). Türkiye'de Özelleştirme Uygulamaları. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 47(1-4),133-150.
• İnançlı, S. & Yardımcıoğlu, F. (2010). Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları ve Ekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesi. In Gürdal, T., Altun, N. & Saruç, T. (Eds.), Kamu Maliyesinde Seçme Yazılar (pp. 309-349). Sakarya: Sakarya Üniversitesi Yayınları.
• Karagöz, H. (2009). Dünya ve Türkiye’de Özelleştirme Uygulamaları. Konya: Konya Ticaret Odası Yayınları.
• Kardeş, R. & Güzel, H. (1995). Türkiye’de ve Dünyada Yaşanan Özelleştirme. Ankara: Vakıf Bank Araştırma Dizisi.
• Karluk, R. (1994). Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme. İstanbul: Esbak Yayınevi.
• Kavun, S. (2009). Bazı Dünya Ülkelerinde ve Türkiye’de Özelleştirme Ve Kamu Finansmanındaki Yeri. Maliye Bakanlığı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü: Devlet Bütçe Uzmanlığı Araştırma Raporu.
• Kayıran , M. & Saygın, S.(2019). İzmir İktisat Kongresi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 2(5), 27-70.
• Küçükaksoy, İ. (2006). Türkiye'nin Enerji Politiği ve Enerjide Özelleştirme Üzerine Bir İnceleme: Tüpraş Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2),361-378.
• Massiah, G. (1997). Küreselleşmeye Karşı Ne Yapmalı (H. Arslan, Çev.). Özgür Üniversite Forumu.
• Orkunoğlu, I. F. (2010). Özelleştirme ve Alternatifleri. Akademik Bakış Dergisi, (22): 1-22.
• Osmanoğlu, E. (2010). Özelleştirme Politikalarında Çalışanlar ve Verimlilik Analizi. Ankara: Enerji Bir-Sen.
• Saygılı, Ş. & Taymaz, E. (2001). Privatization, Ownersipand Techinal Efficeny- A Study of The Turkish Cement Industry. Annals of Public and CooperativeEconomics, 581-605.
• Sayıştay Başkanlığı, Kamu işletmeleri 2016 yılı genel raporu, Erişim tarihi: 15.10.2020 .https://www.sayistay.gov.tr/tr/Upload/62643830/
• Sedef, C. (1989). KİT’lerin Özelleştirilmesi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (8): 7-16.
• Serin, N. (1982). Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası Ve Türkiye'nin Ekonomik Gelişmesi. Ankara: A.Ü. S.B.F. Basın Ve Yayın Yüksek Okulu Basımevi.
• Sezgin, Ş. (2010). Piyasa Ekonomisinin Şartları ve Özelleştirme. Akademik İncelemeler Dergisi, 5(2), 154-171.
• Soyak, M. (2010). Özelleştirme Olgusu ve Türkiye’nin Özelleştirme Deneyimi Üzerine Bir Değerlendirme. Memleket Siyaset Yönetim Dergisi, 5(14), 187-209.
• Tandırcıoğlu, H.(2002). Geçiş Ekonomilerinde Özelleştirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3),198-226.
• TBMM. (1967). Millet Meclisi Tutanak Dergisi, 11, https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MM__/d02/c011/mm__02011037.pdf ( 11.11.2020).
• Topçuoğlu, Ö. & Özer, H. (2019). Özelleştirmenin Etkinlik ve Verimliliğe Yansıması. Verimlilik Dergisi, (1), 139-163.
• TÜSİAD (1993). Meksika ve Arjantin’de Özelleştirme Uygulamaları,https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/9088-meksika-ve-arjantin-de-ozellestirme-uygulamalari (02.02.2021)
• Ulusoy, A. & Yılmaz, H. (2017). Özelleştirme, Türkiye’de Çay Sektörü ve Çaykur Üzerine Bir Değerlendirme. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 1-21.
• Uzun, H. (2015). Servqual Yöntemi İle Özelleştirme Algısına Yönelik Bir Alan Araştırması. Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 1-19.
• Yavilioğlu, C., Delice, G. & Özsoy, O. (2010). Dünyada ve Türkiye De Özelleştirme Uygulamaları Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif. Ankara: T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı.
• Yılmaz, Ç. (2017). Özelleştirme Karşıtı Mücadele Ve İşçi Sınıfı Bilinci: Petkim Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 72 (4), 915-943.