Ülkemizde ve Dünyada Ayva Islahı Çalışmaları

Yıl 2016, Cilt: 5 , 286 - 294, 04.04.2016

Müge Şahin , Adalet Mısırlı

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.211008

Cited By: 6

Öz

Ayva Rosales takımı, Rosaceae familyası, Pomoideae alt familyasında yer alan (Cydonia oblonga Miller.), insanoğlunun bildiği en eski meyve türlerinden biridir. Bu türün orijin merkezinin İran, Türkmenistan, batıda ise Anadolu ve Yunanistan olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye, Dünya ayva üretiminde lider konumdadır ve gerek ülkemizde gerekse dünyada; son yıllarda oluşan talep artışı ve bunun yanı sıra hasat ve depolama kolaylığıyla birlikte pazarda iyi fiyat bulması, ayva üretim alanlarının ve farklı sektörlere yönelik özelliklere sahip ayva çeşitlerinin artışını da beraberinde getirmiştir. Bu bağlamda, çeşit geliştirme çalışmalarında seleksiyon ve melezleme ıslahı yöntemleri kullanılmakta olup meyve kalitesi, verim, tanen içeriği, hasat önü dökümü ve ateş yakınlığı gibi hastalıklara dayanım vb. özelliklere önem verilmektedir. Dünyada seleksiyon yolu ile ayva çeşitlerinin geliştirmesi konusundaki ilk çalışmaların 1960’lı yıllarda ülkemizde Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü (ETAE)’nde, anaç ıslahına yönelik ilk çalışmaların ise 1900’lü yılların başlarında East Malling Araştırma İstasyonu’nda başlatıldığı görülmektedir. 2015 yılı itibari ile ETAE tarafndan 5 adet ayva çeşiti ve 1 adet anaçı seleksiyon ıslahı yolu ile geliştirilmiştir. ETAE tarafından 2011-2015 yılları arasında, farklı bölgelerde yapılan survey çalışmalarında kırmızı renkli meyve özelliği gösteren ayva genotipleri belirlenmiştir. Ülkemizde bugüne kadar sadece seleksiyon ıslahına yer verilirken dünyada hem seleksiyon hem de melezleme ıslahı ile çeşit eldesine gidilmiştir. Bu derlemede farklı kullanım amaçlarına yönelik ayva çeşit ve anaçlarının geliştirilmesi üzerine yürütülen araştırma sonuçlarına yer verilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Ayva, Anaç, Çeşit, Seleksiyon Islahı, Melezleme Islahı

Kaynakça

• Özbek, S., “Özel Meyvecilik” Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi yayınları No.128,Ders Kitabı 11. 485s. 1978.
• Schmidt, M., “Bağ-Bahçe Bitkilerinin Islahı” (Çeviren: S. Özbek), Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Yayın No:62, Ankara. 1955.
• Bailey, L. H. “The standart cyclopedia of horticulture” vol. I: 936 vol. III: 2891-2893. 1963.
• Sykes, J. T., “A description of some quince cultivars from western Turkey” Econ Bot 26:21–31. 1972.
• FAO, http://faostat3.fao.org/download/Q/QC/E (Erişim tarihi 27/06/2015). 2015.
• Starndjev, A “Meyvelerin Değerlendirilmesi” Zemizdat Yayınevi, SOFYA/ 1986.
• Şahin, M., “Ayvayı yiyelim” Apelasyon Dergisi. http://www.apelasyon.com/Yazi/49-ayvayi- yiyelim. 2014.
• Shaidi, F. and Naczk, M., “Phenolics in Food and Nutraceuticals” p. 170, CRC Press, USA. 2003.
• Hamauzu Y., Inno, T., Kume, C., Irie, M. and Hiramats, K., “Antioxidant and antiulcerative properties of phenolics from chinese quince, quince, and apple fruits” Journal of Agriculture and Food Chemistry, 54, 765-772. 2006.
• Webster, A. D., Tobutt, K. R., James, David. J., Evans, Kate. M. and Alston, Frank. A., “Rootstock Breeding And Orchard Testing At Horticulture Research International - East Malling” Acta Hortic. (ISHS) 451:83-88. 1997.
• Jackson J. E.,. “Biology of apples and pears” Biology of Horticultural Crops. Cambridge University Press. Page:76. 2003
• Lombard, P. B., and Westwood, M. N. “Pear rootstocks,” in Rootstocks for Fruit Crops” eds R. C. Rom and R. F. Carlson (New York, NY: John Wiley and Sons, Inc.), 145–183. 1987.
• Sansavini, S., Portinnesti. In: Angelini, R. (Ed.), “Il pero” Bayer Crop Science S.r.l., Milan, Italy, pp. 270–281. 2007.
• Dolcet-Sanjuan, R., Mok, D.W.S., Mok, M.C., “Micropropagation of Pyrus and Cydonia and their responses to Fe-limiting conditions” Plant Cell Tiss. Organ Cult. 21, 191–199. 1990.
• Morini, S., Sciutti, R., “In vitro propagation of quince clonal rootstoks” Agric. Mediterr. 121, 56–59. 1991.
• Rotaru, G. I.; Lobachev, A. Y., “Comparative anatomical characteristics of fruits of new quince cultivars Nakhodka and Volgogradskaya Myagkoplodnaya” Izvest ya Akadem Nauk Moldavsko SSR, B olog chesk kh Kh m chesk kh Nauk No. 1 pp. 16-21, 1990.
• Stančevic´, A., “Morava-a New Quince Cultivar” Jugoslovensko Voc´. Vol. 24 No. 3 pp. 11-16, 1990.
• Ercan. N., S. Özvardar., N. Gönülşen., E.Baldıran., K. Önal.,ve N. Karabıyık. “Ege bölgesine uygun ayva çeşitlerinin saptanması” Türkiye I. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Cilt 1 (Meyve ): 527-529.13-16 Ekim, İzmir. 1992.
• Bobev, S.G., Angelov , L.T., Govedarov, G.I. and Postman, J.D. “Quince (Cydonia oblonga) Emerges From the Ashes of Fıre Blight” Acta Hortic. (ISHS) 918:911-915. 2011.
• Abdollahi, H., Alipour, M., Azad, M. K., Ghasemi, A., Adli, M., Atashkar, D., and Nasiri, J. “Establishment and primary evaluation of quince germplasm collection from various regions of Iran” Acta horticulturae. 2013.
• Şahin, M., Çavdar, A., Gökkür, S., Şafak, C., Aksoy, D., Mısırlı, A., Özaktan, H., “Ateş Yanıklığına Dayanıklı Ayva Islahı” Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü. Proje No: TAGEM/BBAD/16/A08/P03/04. 2015.
• Çil, A., “Kayseri İlinde Ayva (Cydonia oblanga Mill.) Seleksiyonu” Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Kayseri 78s. 2014.
• Lobachev, A.Y., Korovina, O. N., “Quinces (survey and systematics of Cydonia Mill.)” Byulletin Vsesoyuznago ordena Lenina I Ordena Druzhby Narodov Instituta Rastenievodstva Imeni N. I. Vavilova, 113, 34-38. 1981.
• Bell, R. L., Leitao, J. Cydonia In: Kole, C., editors. “Wild Crop Relatives: Genomic and Breeding Resources” Berlin, Germany: Springer-Verlag. p. 1-16. 2011.
• Anonymus, “Encyclopedia of http://www.eol.org/pages/245489/names (Erişim tarihi 25/06/2015). 2015a. Life. Cydonia oblonga Mill. Quince”
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroglu, M., “Ilıman İklim Meyve Türleri, Yumusak Çekirdekli Meyveler” Cilt 2. Ege Üniversitesi Basımevi, Bornova, İzmir, s.109-126. 2011.
• Ünal, A., BAHÇE TARIMI-II. “1. Ünite - Yumuşak Çekirdekli Meyve Türleri ve Nar Yetiştiriciliği” Editör; Doç.Dr. Veli Erdoğan. T.C. Anadolu Üniversitesi yayın no: 2358, Açıköğretim Fakültesi Yayın no: 1355, Sayfa 14. 2011.
• Blando, F., Giorgetti, L., Tonelli, M. G., Nuti-Ronchi, V., “Cytological characterization of cell suspension cultures of fruit trees” Acta Hortic. 300:377–380. 1992.
• Dickson, E. E., Arumuganathan, K., Kresovich, S., Doyle, J. J., “Nuclear DNA content variation within the Rosaceae” Am. J. Bot. 79:1081–1086. 1992.
• Rudenko, I.S., “Hybrid between pear and quince (Pyronia)” Sadovodstvo Vinogradarstvo I Vinodelie Moldavii. (10):55–57. 1985.
• Davis, P. H., “Flora of Turkey and the east Aegean islands” vol. 4. University of Edinburgh Press, Scotland. 1972.
• Gönülşen, N., N. Ercan, and S. Özakman. “Quince germplasm in Turkey” XXIV th International Horticultura Congress P-6-5. 21-27 Aug. 1994, Kyoto, Japan. 1994.
• Postman J.D. “The USDA Quince and Pear Genebank in Oregon, a World Source of Fire Blight Resistance” Proc. XI th IW on Fire Blight. Eds: K.B. Johnson and V.O. Stockwell. Acta Hort. 793. ISHS. 2008.
• Yamamoto, T., Kimura, T., Soejima, J., Sanada, T., Ban, Y., & Hayashi, T. “Identification of quince varieties using SSR markers developed from pear and apple” Breeding Science, 54(3), 239-244. 2004
• Dumanoglu, H., Gunes, N. T., Aygun, A., San, B., Akpinar, A. E., & Bakir, M., “Analysis of clonal variations in cultivated quince (Cydonia oblonga ‘Kalecik’) based on fruit characteristics and SSR markers” New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 37(2), 113-120. 2009.
• Bassil, N. V., Postman, J. D., Hummer, K. E., Mota, J., Sugar, D., & Williams, R. “Quince (Cydonia oblonga) genetic relationships determined using microsatellite markers” In XI International Pear Symposium 909 pp. 75-83. 2010.
• Azad, M. K., Nasiri, J., & Abdollahi, H. “Genetic Diversity of Selected Iranian Quinces Using SSRs from Apples and Pears” Biochemical genetics, 51(5-6), 426-442. 2013.
• Xuan, H., Spann, D., & Neumüller, M. “Identifying quince (Cydonia oblonga) cultivars by means of apple and pear microsatellites” Acta Hort, 976, 305-310. 2013.
• Yüksel, C., Mutaf, F., Demirtaş, İ., Öztürk, G., Pektaş, M., & Ergül, A. “Characterization of Anatolian traditional quince cultivars, based on microsatellite markers” Genetics and molecular research: GMR, 12(4), 5880, 2013.
• Ganopoulos, I., Merkouropoulos, G., Pantazis, S., Tsipouridis, C., & Tsaftaris, A. “Assessing molecular and morpho-agronomical diversity and identification of ISSR markers associated with fruit traits in quince (Cydonia oblonga)” Genet Mol Res, 10(4), 2729-46, 2011.
• Bayazit, S., Imrak, B., Küden, A., & Kemal, G. M. “RAPD analysis of genetic relatedness among selected quince (Cydonia oblonga Mill.) accessions from different parts of Turkey” Hort Sci, 38, 134-141. 2011.
• Anonymus, http://www.emr.ac.uk/projects/rootstock-research-east-malling-history/ (Erişim tarihi 02/07/2015). 2015b.
• Rotaru, G. I., and A. Y. Lobachev. “Comparative anatomical characteristics of fruits of new Quince cultivars Nakhodka and Volgogradskaya Myagkoplodnaya” Hort. Abst. (63) 7: 4953. 1993.
• Stancevic, A. and Nikolic, M., “Quince Breeding in Yugoslavia” Acta Hortic. (ISHS) 317:107- 110
• Bobev S., Angelov, L, Govedarov, G., Postman, J., 2009. “Field susceptibility of quince hybrids to fire blight in Bulgaria” 2009 APS Annual Meeting, Aug 1–5, 2009, Portland, Oregon. Abstracts of Presentations. Phytopathology 99:S13. 1992.
• Abdollahi H., Ghasemi, A., Mehrabipour, S., 2008. “Evaluation of Fire Blight Resistance in some Quince (Cydonia oblonga Mill.) Genotypes II. Resistance of Genotypes to the Disease” 24(3):529-541.
• Rudenko, I. S. and I. I. Rudenko., “Genotypic variation in apple × quince progenies” Progress in Temperate Fruit Breeding Developments in Plant Breeding Volume 1, pp 229-233, 1994.
• Trabut, L. “Pyronia - a hybrid between the pear and quince” J. Her. 7:416-419, 1916.
• Burbank, L., “Selected work” Foreign Literature Publishers, Moscow. 1955.
• Shimura I, Ito Y, Seiki K., “Intergeneric hybrid between Pyrus serotina and Cydonia oblonga” J. Jpn. Soc. Hortic. Sci. 52:243–249, 1983.
• Postman, J.D. “Intergeneric Hybrids in Pyrinae (Maloideae) Subtribe of Pyreae in Family Rosaceae at USDA Genebank” Acta Hortic. (ISHS) 918:937-943, 2011.
• Mezhenskyj, V. “Validation of three names of nothospecies in Malinae, Rosaceae” Ukr. Botan. Jour. (70):514- 515. 2013.
• Rogers, W.S., “Pomology. In: Annual report of the East Malling Research Station” 01 Oct 1954 to 30 Sept 1954, pp 20–27 1955.
• Ryabov, I.N., “Hybrids of cultivated apple with quince” In: Proceedings Congr. Distant Hybr. Plants & Anim., 5–8 Febr., 1968 Moscow, v. 2, p. 49–54. Kolos Publishers, Moscow. 1970.
• De Paoli G., Subirà E., Battistini A., “In vitro rooting of Pyrodwarf and Cydomalus, two rootstocks for pear, under photoautotrophic conditions” Acta Horticulturae, 596: 463–467. 2002.
• Wertheim, S.J. “Rootstocks for European pear: a review” Acta Hort. 596:299-309. 2002. [57] Anonim,
• http://www.tarim.gov.tr/BUGEM/TTSM/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=87 (Erişim
• tarihi 30/06/2015). 2015.
• Ercan, N., Özkarakas, İ., “Ege Bölgesi’nden toplanan bazı ayva (Cydonia vulgaris Pers.) materyalinin adaptasyonu ve değerlendirilmesi” Anadolu, 15: 27-42. 2005.
• Güngör, M. K., “İç Anadolu Ayvalarında Seleksiyon Çalısmaları” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 119s. 1989.