Çocuklarda Akılcı İlaç Kullanılmasının Önemi Ve Ebeveynlere Öneriler

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 32 - 38, 01.06.2020

Özlem Çalışır , Zehra Çalışkan

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.689123

Öz

Çocuk sağlığını olumsuz etkileyen faktörlerin başında enfeksiyon hastalıkları gelmekte olup, enfeksiyon hastalıklarının tedavisi ilaç kullanımını beraberinde gerektirmektedir. Son dönemlerde çoklu ilaç kullanımının artması (Polifarmasi), olumsuz ilaç reaksiyonlarına, ilaç etkileşimlerine ve artan maliyet sorunlarına neden olduğundan “akılcı ilaç kullanımı” kavramı ön plana çıkmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), ilaçların yarıdan fazlasının akılcı kullanılmadığını belirtmekte ve Akılcı İlaç Kullanımı’nı; hastaların klinik ihtiyaçlarına uygun, kendi bireysel gereksinimlerini karşılayan dozlarda, uygun bir süre boyunca ve en düşük maliyetle ulaşması olarak tanımlamaktadır. Dünya çapında ilaçların güvenli, bilinçli ve etkili kullanımı; kamu sağlığının yanı sıra, çocuk sağlığının iyileştirilmesinde de temel stratejilerden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Çocukların dinamik bir büyüme-gelişme-olgunlaşma sürecinde olmaları, bazı ilaçların çocuklarda kullanımına dair farmakokinetik/farmakodinamik verilerin sınırlı olması nedeniyle, ilaç güvenliği ve akılcı ilaç kullanımı çocuklarda daha da önem kazanmaktadır. Hemşirelerin, çocuklarda akılcı ilaç kullanımı konusunda ebeveynlere özellikle annelere, eğitim ve danışmanlık vererek çocuk sağlığının iyileştirilmesine katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

akılcı ilaç kullanımı, , anne, çocuk, hemşire

Kaynakça

• [1] United Nations ESCAP, www.unescap.org/stat/data/
• [2] Türkiye İstatistik Kurumu, http://tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist
• [3] Öztek Z., Kubilay G., “Toplum sağlığı hemşireliği”, Palme Yayıncılık, 130s, Ankara, 2005
• [4] World Health Organization “Don’t pollute my future! The Impact Of The Envıronment On Children’s Health” 2015 http://www.who.int/ceh/publications/don-t-pollute-my-future/en/
• [5] Reppe L. A., Spigset O. Schjott, J., “Drug information services today: current role and future perspectives in rational drug therapy”, Clinical Therapeutics, 38 (2), 414-421, 2016
• [6] Rieder M., “Do we prescribe medicines rationally?”, Archives of Disease in Childhood, 100, 958-959, 2015
• [7] World Health Organization (WHO), “The Rational Use Of Drugs” Report Of The Conference Of Experts, Nairobi, 25-29 November 1985. Geneva 1987
• [8] Pınar N., “Ülkemizde ilaç harcamaları”, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 19 (1), 59-65, 2012
• [9] İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS), “Türkiye İlaç Sektörü 2017 Raporu”, 4-29, 2018 http://ieis.org.tr/ieis/tr/sektorraporu2017
• [10] Korkmaz Bulut. C., Özel A. F., “Sağlık tüketicilerinin akılcı ilaç kullanımı tutumlarının değerlendirilmesi”, Sağlık Yönetim Dergisi, 2 (1), 79-109, 2018
• [11] Uzuntarla Y., Cihangiroğlu N., “Hemşirelerin akılcı ilaç kullanımı ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin analizi”, TAF Preventive Medicine Bulletion, 15 (1), 1, 2016
• [12] Amin A., Khan M. A., Azam S. M. F., Haroon U., “Review of Prescriber Approach Towards Rational Drug Practice in Hospitalised Patients”, Journal of Ayub Medical College Abbottabad, 23 (1), 19-22, 2011
• [13] Afriyie D., Tetteh R., “A description of the pattern of rational drug use in Ghana Police Hospital”, International Journal Of Pharmacy And Pharmacology, 3 (1), 143-148, 2014
• [14] Sürmelioğlu N., Kıroğlu O., Erdoğdu T., Karataş Y., “Akılcı olmayan ilaç kullanımını önlemeye yönelik tedbirler”, Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 24 (4), 452-462, 2015
• [15] World Health Organization “Antimicrobial Resistance Global Report On Surveillance”, s.1-256, 2014. http://apps.who.int/medicinedocs/documents/s21405en/s21405en.pdf
• [16] Marsot A., “Pharmacokinetic variability in pediatrics and intensive care: Toward a personalized dosing approach”, J Pharm Pharm Sci., 21 (1), 354-362, 2018
• [17] Beaumais A., Jacqz-Aigrain E., “Pharmacogenetics: Applications to pediatric patients”, Adv Pharmacol, 83, 191-215, 2018
• [18] Törüner E., Erdemir F., “Pediatrik hastalarda ilaç uygulama hatalarının önlenmesi”, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 63-71, 2010
• [19] Gök D., Sarı Yıldırım H., “Pediatride ilaç hataları ve hata bildirimi”, İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastalıkları Dergisi, 6 (3), 165-173, 2016
• [20] Manav G., Başer S., “Çocuk hemşirelerinin ilaç hatası yapma durumları ve eğilimlerinin incelenmesi”, Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7 (3), 41-49, 2018
• [21] Özkan S., Kocaman G., Öztürk C., “Çocuklarda ilaç uygulama hatalarının önlenmesine yönelik yöntemlerin etkinliği”, Türk Pediatri Arşivi, 299-302, 2013
• [22] Frattarelli D. A., Galinkin J. L., Green T. P., Johnson T. D., Neville K. A., Paul I. M., Van Der Anker J. N., “Off-label use of drugs in children”, Pediatrics, 133 (3), 563-567, 2014
• [23] Mahmood I., “Dosing in children: A critical review of the pharmacokinetic allometric scaling and modelling approaches in paediatric drug development and clinical settings”, Clinical Pharmacokinetics, 53, 327–346, 2014
• [24] Filler G., Bravo M., “Appreciating the need for greater understanding of the pharmacokinetics of drugs in children and adolescents”, Pediatric Transplantation, 22 (8), 1-2, 2018
• [25] Holford N., Heo Y. A., Anderson B., “A pharmacokinetic standard for babies and adults”, J Pharm Sci, 102, 2941-2952, 2013
• [26] Marsot A., Boulamery A., Bruguerolle B., Simon N., “Population pharmacokinetic analysis during the first 2 years of life”, Clinical Pharmacokinetics, 51 (12), 787-798, 2012
• [27] Lu H., Rosenbaum S., “Developmental pharmacokinetics in pediatric populations”, The Journal Of Pediatric Pharmacology And Therapeutics, 19 (4), 262-276, 2014
• [28] Dotta A., Chukhlantseva N., “Ontogeny and drug metabolism in newborns”, The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 25 (sup4), 75-76, 2012
• [29] Pala Z., Baktır G., “Çocuklarda akılcı ilaç kullanımı”, MİSED, 60-68.
• [30] Debotton N., Dahan A., “A mechanistic approach to understanding oral drug absorption in pediatrics: an overview of Fundamentals”, Drug Discovery Today, 19 (9), 1322-1326, 2014
• [31] Batchelor H. K., Marriott J. F., “Paediatric pharmacokinetics: Key considerations”, British Journal of Clinical Pharmacology, 79 (3), 395-404, 2015
• [32] Anderson B. J., Holford N. H., “Understanding dosing: children are small adults, neonates are immature children”, Archives of Disease in Childhood, 98 (9), 737-744, 2013
• [33] Barker C. I. S., Standing J. F., Kelly L. E., Faught H. L., Needham C. A., Rieder M., Wildt S., Offringa M., “Pharmacokinetic studies in children: Recommendations for practice and research”, Archives Of Disease In Childhood, 103, 695-702, 2018
• [34] T.C. Sağlık Bakanlığı, “Hemşirelik Yönetmeliği”, https://www.saglik.gov.tr/TR,10533/hemsirelik-yonetmeligi.html
• [35] Şanlı D., Öztürk C., “Annelerin çocuk yetiştirme tutumlarını etkileyen etmenlerin incelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 31-48, 2012
• [36] Törüner E. K., Büyükgönenç L., “Çocuk sağlığı temel hemşirelik yaklaşımları”, 1.Baskı, Göktuğ Yayıncılık, s.339-345, 2012
• [37] Ulupınar S., Akıcı A., “Hemşirelik uygulamalarında akılcı ilaç kullanımı”, Türkiye Klinikleri J Pharmacol-Special Topics., 3 (1), 84-93, 2015
• [38] Çavuşoğlu H., “Çocuk sağlığı hemşireliği 1-2.” 11. Baskı, Ankara: Sistem Ofset Matbaacılık, s.251-268, 2013
• [39] Akıcı A., Kalaça S., “Topluma yönelik akılcı ilaç kullanımı.” Akıcı A. Ed. Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Ankara: SGK Yayın No:93, 2013
• [40] Aktay G., “Doğru ve etkili ilaç kullanımı”, Koruyucu Sağlık Rehberi”, 2. Baskı, Yakıncı C., Yeşilada E., Türk Eczacılar Birliği Eczacılık Akademisi, s.356-361, Ankara, 2013
• [41] T.C. Sağlık Bakanlığı “Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017 www.akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/aik-ulusal-eylem plani.pdf
• [42] Pekcan S., “Çocuklarda inhaler tedavi uygulamaları”, Solunum Dergisi, 14(2), 63–72, 2012
• [43] Akıcı N., Gelal A., Gürbüz T., Ceran Ö., Akıcı A., “Hastaneye başvuru öncesinde çocuklarda ilaç kullanımının araştırılması”, Anatol J Clin Investig, 9 (1), 10-18, 2015
• [44] Güngör A., Çakır B., Yalçın H., Çakır H. T., Karauzun A., “Çocuklarda antibiyotik kullanımı ile ilgili ebeveynlerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi”, Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 1-5, 2018
• [45] Kenesarı Karaman. C., Özçakar N., “Annelerin çocuklarında antibiyotik kullanımına ilişkin yaklaşımları: Kısa bilgilendirme ne kadar etkili?”, Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 20 (1), 16-22, 2016
• [46] Tosun N., Tosun M., Gökalp Y., “İkinci basamak sağlık kurumuna başvuran hastaların akılcı ilaç kullanım durumlarının belirlenmesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (27), 370-385, 2018
• [47] Ocan M., Bbosa G. S., Waako P., Okeng J. O., Obua C., “Factors Predicting Home Storage of Medicines in Northern Uganda”, BMC Public Health, 14 (650), 1-7, 2014
• [48] Yılmaz F., Arıkan D., Baklacı Ö., Bilmez A., Bülbül D., “0-2 yaş dönem çocuğu olan annelerin oral ilaç kullanım davranışlarının incelenmesi”, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 16 (2), 82-88, 2013