Halvetilik ve Anadolu Aleviliği İlişkisi Çerçevesinde Pir Ahmet Efendi Ahfadına Genel Bir Bakış

Yıl 2013, Cilt: 2 Sayı: 2, 121 - 130, 25.02.2014

Hulusi Yılmaz

Öz

Özet

Halveti ve Safevi tarikatları silsileleri itibariyle İbrahim Zahid Gilani’de birleşerek Hz.Ali’ye dayanmaktadır. Her ikisi de Ehl-i Beyt sevgisini düstur edinmiştir. Osmanlı Devleti, Safevi Devleti’nin Anadolu’daki Kızılbaş Türkmenler üzerindeki nüfuzunu kırmak için Halveti tarikatına özel ilgi göstermiştir. Bu ilgi gereği Halveti tarikatı hem Sünni akideye uygun davranmaya hem de Kızılbaşları kazanmak üzere hareket etmeye çalışmıştır.

Pir Ahmet Efendi günümüze kadar hem Sünnilerin hem de Alevilerin itibar ettiği Halveti tarikatına mensup tasavvuf erbaplarındandır. Tasavvuf hilafeti aldığı şahsiyetlere bakıldığında ve oğlunun müftü olduğu düşünüldüğünde Sünni akideye bağlı olduğu görülür. Ama aynı Pir Ahmet Efendi’nin türbesinde Hz.Ali ve Hacı Bektaş Veli isimleri yazılıdır. Türbesi etrafında cem törenleri yapılır ve talipleri olan Alevi köyler vardır.

Ahmet Efendi, Halveti tarikatının siyaset gereği üstlenmiş olduğu görevi başarıyla yerine getirmiş tasavvuf erbaplarından biri olarak düşünülebilir.

Anahtar Kelimeler: Halvetilik, Alevilik, Pir Ahmet Efendi

Abstract

Halveti(Khalwati) and Safevi( Safavid) tariqasunites in İbrahim Zahid Gilani and are based on Ali according to their family tree. They both considered the love of Ehlibeyt as a rule for themselves. Ottoman Empires how ed very much interest in Halveti(Khalwati) tariqa with the aim of decreasing the influence of Safevi ( Safavid) on Kızılbaş (Red Head) Turkmens in Anatolia. Due to this interest, Halveti ( Khalwati) tariqa both started to behave with respect to Sunni doctrine sand tried to acquire Kızılbaş(Red Heads).

Pir Ahmet Efendi is one of the mysticism masters related to Halveti(Khalwati) tariqa which has been respected by both Sunni people and Alevi people until today. After examining the people from whom he took religious knowledge and considering that his son was a mufti, it is understood that he was committed to Sunni doctrine. On the contrary, the names of Ali and Hacı Bektas Veli are written on his tomb. Around his tomb, cem ceremonies are made and there are Alevi villages which are willing to them. Pir Ahmet Efendi can be considered as one of the mtysticism masters who successfully completed the mission which was supported by Kahlwati tariqa politically.

Keywords: Khalwati, Alevism, Pir Ahmet Efendi

Anahtar Kelimeler

Halvetilik, Alevilik, Pir Ahmet Efendi

Kaynakça

• Aşkar, Mustafa; “Bir Türk Tarikatı Olarak Halvetiyye’nin Tarihi Gelişimi ve Halvetiyye Silsilesinin Tahlili”, AÜİF Dergisi, Cilt:39, Sayı:1, ss 535-563, 1999.
• Dedeyev, Bilal; “Safevi Tarikatı ve Osmanlı Devleti ilişkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:1/5 Kış 2008.
• Hınz, Walther; Uzun Hasan ve Şeyh Cüneyd, (çev. Tevfik Bıyıkoğlu), Ankara 1992.
• Kemikli, Bilal; “Kütahya Yöresinde Bir Mutasavvıf Aile: Pir Ahmet ve Ahfadı”, I:Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyaları Kongresi (13-16 Ağustos, Ankara), Ankara 1988:281-296.
• Küçükdağ, Yusuf; II. Beyazıt, Yavuz ve Kanuni Devirlerinde Cemali Ailesi, İstanbul 1985,
• Küçükdağ, Yusuf; Türk Tasavvuf Araştırmaları, Çizgi Kitabevi, Ekim 2005.
• Ocak, Ahmet Yaşar; Kalenderiler, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999.
• Ocak, Ahmet Yaşar; Zındıklar ve Mülhidler, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2003.
• Ocak, Ahmet Yaşar; “Babaîler İsyanından Kızılbaşlığa., Belleten, c. LXIV, sayı 239, Nisan 2000.
• Savaş, Saim; XVI. Asırda Anadolu’da Alevilik, Vadi Yay.,2002.
• www.karacaahmet.com/Content.ASPX/7/98/battal-gazi-dergahı