Öz
Bu çalışmanın
amacı, eleştirel düşünme becerisinin öğretiminde kullanılabilecek bazı
yöntemlerin uygulama örneklerini paylaşmak, bu yöntemleri değerlendirmek ve
önerilerde bulunmaktır. Bu amaçla, ilk olarak “Eleştirel düşünme becerisinin
nasıl kazandırılabilir?” sorusuna cevap aranmıştır. İlgili literatür
incelenerek bazı yöntemler geliştirilmiştir. Bunlar; bilgileri sorgulamak ve
Ivie’in eleştirel düşünme öğretim modeline göre etkinlikler düzenlemektir. Bu
yöntemlere göre etkinlikler düzenlenmiş ve uygulanmıştır. Bu çalışmada, her bir
yönteme ilişkin etkinliklerin nasıl hazırlanabileceği ve yapılmış olan
uygulamalardan örnekler sunulacaktır. Bilgileri sorgulamak etkinliklerinde; bir
araştırma çabasına girildiği, ancak çoğunlukla duyguların, ön yargıların, eğilimlerin,
otoritenin gücünün, geleneklerin, alışkanlıkların etkisinde kalındığı
gözlenmiştir. Ivie’in eleştirel düşünme öğretim modeline göre düzenlenen
etkinliklerde; bilinçli araştırma, aktif düşünme, kanıtlar arama süreçlerinin
işe koşulduğu aynı zamanda otoritenin etkisinden de uzaklaşıldığı gözlenmiştir.
Ancak Ivie’nin modelinde yer alan bazı basamaklarda katılımcıların zorlandığı
söylenebilir. Katılımcılar kolaylıkla kanıtlar sunabilirken önerme ve
varsayımlar yazmada, metafor oluşturmada zorlanmışlardır. Çocuklarla felsefe
yapma etkinliklerinde ise hikayelerle ilgili sorulara çocukların ilgisi ve
yüksek düzeyde katılımları dikkat çekmiştir. Ivie’in eleştirel düşünme öğretim
modelinde yer alan önerme ve varsayım yazma, metafor oluşturma basamaklarında
katılımcıların zorlanmasının nedeni önerme, varsayım ve matafor kavramlarının
ne olduğunun tam olarak bilinmemesi olabilir. Her uygulamadan önce bu kavramlar
açıklanmış ve örnekler verilmiştir. Ancak yeterli olmadığı sonucuna
ulaşılmıştır. Bu nedenle model uygulanmadan önce bu kavramlarla ilgili çok
sayıda pratik yapılması önerilir. Sadece kavramların açıklanması ile
yetinilmemelidir, farklı durumlar için yeter sayıda önerme ve varsayım
örnekleri istenmelidir. Bu üç yöntemin işlemeyen süreçlerinin daha çok pratik
yaptıkça işleyeceği düşünülmektedir. Genel olarak değerlendirildiğinde bu üç
yöntemin eleştirel düşünmenin öğretiminde kullanılabileceği sonucuna
ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Alkın-Şahin, S. ve Tunca, N. (2015). Felsefe ve eleştirel düşünme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 192-206.
- Billington, R. (2011). Fesefeyi yaşamak – ahlâk düşüncesine giriş (çev. Abdullah Yılmaz) (genişletilmiş 2. basım). İstanbul: Ayrıntı.
- Black, S. (2005). Teaching students to think critically. The Education Digest. 70(6), 42-47.
- Cevizci, A. (2015). Felsefeye giriş (4. Baskı). İstanbul: Say Yayıncılık.
- Doğanay, A. (2014). Üst düzey düşünme becerilerinin öğretimi. İçinde, A. Doğanay (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri, (9. Baskı) (ss. 303-356). Ankara: Pegem Akademi.
- Hesapçıoğlu, M. ve Akdağ, B. (2007). Eğitimin felsefi temelleri. İçinde, M. Gürsel ve M. Hesapçıoğlu (Ed.), Eğitim bilimine giriş, (3. baskı) (ss. 183-217). Konya: Eğitim Kitabevi.
- Gutek, G. L. (2014). Eğitime felsefi ve ideolojik yaklaşımlar (çev. Nesrin Kale). Ankara: Ütopya.
- Gündoğdu, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 57-74.
- Ivie, S. D. (2001). Metaphor: A model for teaching critical thinking. Contemporary Education, 72(1), 18-22.
- Lone, J. M. (2017). Filozof çocuk. (çev. Gülsün Arıkan). İstanbul: Sola Yayınları.
- Saban, A. (2002). Sınıf öğretmeni adaylarının ilkokula ilişkin en çok hatırladıkları ve en çok tercih ettikleri metaforlar. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 1(2), 211-223.
- Saban, A., Koçbeker, B. N. ve Saban, A. (2006). Öğretmen adaylarının öğretmen kavramına ilişkin algılarının metafor analizi yoluyla incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 461-522.
- Schafersman, S. D. (1991). An introduction to critical thinking. http://facultycenter.ischool.syr.edu/wp-content/uploads/2012/02/Critical-Thinking.pdf. 03.01.2018
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2019 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2019 Cilt: 9 Sayı: 1 |