COMPARISON OF SCIENCE TEACHERS' KNOWLEDGE ABOUT NATIVE AND FOREİGN SCIENTISTS, IN THE CONTEXT OF SOCIO-CULTURAL NATURE OF SCIENCE

Yıl 2019, Cilt: 9 Sayı: 2, 720 - 735, 31.12.2019

Davut Sarıtaş

Öz

In this
study, it is aimed to determine the knowledge levels of science teachers for
scientists and to compare them in terms of native-foreign scientists in the
context of the Socio-cultural Nature of Science. The sample of the study
consisted of 143 (72 males, 81 females) science teachers working in a province
in Central Anatolia in the spring semester of 2018/2019. The study was designed
according to the survey method was used in the study, which is one of the most
commonly used methods to determine an existing situation.  The data were collected utilizing a
standardized questionnaire, which was formed by taking into consideration the
preparation steps proposed in the literature. In the data analysis, the data
were categorized and descriptively processed with the help of ‘Basic Criteria
for Determination of Scientists' list and the rubric of ‘Recognition of
Scientist', which were prepared based on the research questions. According to
the findings; 90 (22 domestic, 68 foreign) of 99 different names received from
the participants are scientists. Also, although the names are expressed, there
is a large number of units that do not contain information on these dimensions.
The number of unanswered units about the historical period in which native
scientists lived is greater. According to a small number of indigenous
scientists, the unanswered units are approximately 92% and 47.34% of
foreigners. On the other hand, most of the answers given to both domestic and
foreign scientists contain insufficient information on the fields of
scientists, their contributions to science and the historical period in which
they live. The most frequently expressed, known and recognized scientists are
foreign names found in textbooks or popular science.

Anahtar Kelimeler

History of Science, Scientist, Socio-Cultural Nature of Science, Science Teachers, Cultural Value

BİLİMİN SOSYO-KÜLTÜREL DOĞASI BAĞLAMINDA FEN BİLİMLERİ ÖĞRETMENLERİNİN YERLİ VE YABANCI BİLİM İNSANLARI HAKKINDAKİ BİLGİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Öz

Bu çalışmada, fen bilimleri öğretmenlerinin bilim insanlarına
yönelik bilgi düzeylerinin belirlenmesi ve bilimin sosyal ve kültürel ortamdan
etkilenen doğası bağlamında yerli-yabancı bilim insanları açısından
karşılaştırılması amaçlanmıştır. 2018/2019 güz yarıyılında,
İç Anadolu Bölgesindeki bir ilde görev yapan 143 öğretmen ile yürütülen tarama
çalışmasında veriler standartlaştırılmış bir anket aracılığı ile toplanmıştır.
Veri analizinde, araştırma sorularına bağlı olarak hazırlanmış “Bilim İnsanı Belirleme Temel Ölçütleri”
listesi ve “Bilim İnsanını Tanıma” rubriği yardımıyla kategorize edilen
veriler betimsel olarak işlenmiştir. Araştırmanın
bulgularına göre; katılımcılar ifade ettiği toplam 99 farklı ismin 90 (22
yerli, 68 yabancı) tanesi bilim insanıdır. Hem yerli hem yabancı bilim
adamlarına yönelik olarak verilen cevaplardan büyük bir kısmı bilim adamlarının
alanları, bilime katkıları ve yaşadıkları tarihsel döneme ilişkin yetersiz
bilgi içermektedir. Ayrıca isim ifade edildiği halde bu boyutlarda bilgi
içermeyen birim sayısı da oldukça fazladır. Bu açıdan öne çıkan ise bilim
insanlarının yaşadığı tarihsel döneme ilişkin bilgilerdir. Bu boyutlarda az sayıda
ifade edilen yerli bilim insanlarına yönelik cevapsız birimlerin kendi içinde
ortalaması yaklaşık olarak 92% ‘dür. Yabancılarda ise %47,34’dür. İsimleri en
sık ifade edilen ve hakkında belli düzeyde bilgi sahibi olunan bilim
insanlarının lisans ve öncesi ders kitaplarında veya popüler bilimde yer bulan
yabancı isimlerin çoğunlukta olduğu görülmektedir. Bu nedenle bulgulardan yola çıkarak bilimin
sosyo-kültrel doğasının anlaşılması için kültürü belirleyen en önemli unsur
olan yerel tarihin dikkate alınması gerektiği görüşü üzerinden temel bir
öneride bulunulabilir. Bu öneri lisans ve öncesi kullanılan fen ders
kitaplarında hem evrensel hem de kültürel anlamda bilim tarihinin derse
entegrasyonuna ağırlık verilmesidir.

Anahtar Kelimeler

Bilim Tarihi, Bilim İnsanı, Bilimin Sosyo-Kültürel Doğası, Fen Bilimleri Öğretmenleri, Kültürel Değer

Kaynakça

• Akçay, B. (2011). Fen ve Teknoloji Öğretmenlerinin Bilimin Doğasına Yönelik İnanışları. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (1), 145-164.
• Balkı, N., Çoban, A. K., ve Aktaş, M. (2003). İlköğretim Öğrencilerinin Bilim ve Bilim İnsanına Yönelik Düşünceleri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (1), 11-17.
• Başkan Takaoğlu, Z. (2018). Lise Öğrencilerinin Bilim Tarihi Hakkındaki Bilgi Düzeyleri. Mavi Atlas, 6 (1), 349-370. DOI: 10.18795/gumusmaviatlas.419094
• Bozdoğan, B., Şengül, Ü. ve Bozdoğan, A. E. (2013). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanları Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi: Giresun Eğitim Fakültesi Örneği. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9).
• Buldu, M. (2006). Young Children’s Perceptions of Scientists: A Preliminary Study. Educational Research. 48 (1), 121-132.
• Büyüköztürk, Ş. (2005). Anket Geliştirme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (2), 133-151. http://dergipark.org.tr/tebd/issue/26124/275190
• Çepni, S. (2018). Araştırma ve Proje Çalışmalarına Giriş (8. Baskı). Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Çermik, H. (2013). Öğretmen Adaylarının Zihinlerinde Canlanan Resimdeki Bilim İnsanı. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,33, 139-153.
• Demirbaş, M. (2009). The Relationships Between The Scientist Perception and Scientific Attitudes of Science Teacher Candidates in Turkey: A Case Study. Scientific Research and Essay, 4(6), 565-576.
• Doğan Bora, N., Arslan, O. ve Çakıroğlu, J. (2006). Lise Öğrencilerinin Bilim ve Bilim İnsanı Hakkındaki Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 32-44.
• Feyerabend, P.K. (1991). Özgür Bir Toplumda Bilim. (Çev. A. Kardam). İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Fort, D.C., and Vanny, H.L. (1989). How Students See Scientists: Mostly Male, Mostly White, and Mostly Benevolent. Science and Children, 26 (8), 8-13.
• Fralick, B., Kearn, J., Thompson, S., and Lyons, J. (2009). How Middle Schoolers Draw Engineers And Scientists. Journal of Science Education & Technology. 18(1), 60-73.
• Gadamer, H. G. (1988). On the Circle of Understanding” Hermeneutics Versus Science? (Trans. J.M. Connolly & T. Keutner). Indiana: University of Notre Dame Press.
• Guba, E. G., and Lincoln, Y. S. (1994). Competing Paradigms in Qualitative Research. In N. K.
• Denzin, & Y. S. Lincoln, (Eds.). Handbook of qualitative research (pp. 105-117). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Göksu, V., Aslan, O. ve Özel, M. (2016). Açık-Düşündürücü ve Tarih Temelli Öğretimin Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Bilimin Doğası Anlayışları Üzerindeki Etkisi. University Journal of Social Sciences Institute, 13 (34), 313-327
• Görecek Baybars, M. (2018). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim İnsanı Farkındalıklarının Belirlenmesi. Trakya Eğitim Dergisi,3 (8),564-577.
• Gürses, A., Doğar, Ç. ve Yalçın, M. (2005). Bilimin Doğası ve Yüksek Öğrenim Öğrencilerinin Bilimin Doğasına Dair Düşünceleri. Milli Eğitim Dergisi, Sayı 166.
• Habermas, J. (1970). On the Logic Of The Social Sciences. Frankfurt: Federal Republic of Germany.
• Hume, D. (2009). İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme, (Çev. Baylan, E.). İstanbul: Bilgesu Yayıncılık.
• Uebel, T.(2004). Education, Enlightenment, and Positivism: The Vienna Circle’s Scientificworld-Conception Revisited. Science & Education, 13, 41-66.
• Kahle, J. B. (1989). Images Of Scientists: Gender Issues in Science Classrooms. School Science and Mathematics. 4, 1-9.
• Kapucu, S. ve Çılgın,M. (2016). Lise Öğrencilerinin Ünlü Fizik Bilim İnsanları Hakkındaki Bilgilerinin Belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 17(2), 329-349.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (24. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kaya, A. (2007). Fen Eğitiminde Bilim Tarihi Destekli Öğretimin Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilim Doğasına İlişkin Görüşlerine Etkisinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kaya, O. N., Doğan, A. ve Öcal, E. (2008). Türk İlköğretim Öğrencilerinin Bilim İnsanı İmajı. Eğitim Araştırmaları Avrasya Dergisi, 32, 83-100.
• Kaya, V. H., Afacan, Ö., Polat, D. ve Urtekin, A. (2013). İlköğretim Öğrencilerinin Bilim İnsanı ve Bilimsel Bilgi Hakkındaki Görüşleri (Kırşehir İli Örneği). Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 305-325.
• Kibar Kavak, G. (2008). Öğrencilerin Bilime ve Bilim İnsanına Yönelik Tutumlarını Ve İmajlarını Etkileyen Faktörler. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Koren, P., and Bar, V. (2009). Pupils' İmage of 'The Scientist' Among Two Communities in Israel: A Comparative Study. International Journal of Science Education, 31 (18), 2485- 2509.
• Korkmaz, H. ve Gürçay, D. (2016). Öğretmen Adaylarının Fizik Çalışan Bilim İnsanlarına Yönelik İmajları: Öğretmen Eğitimi Açısından Doğurguları. Kastamonu Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (2), 655-672.
• Korkmaz, H. ve Kavak, G. (2010). İlköğretim Öğrencilerinin Bilime ve Bilim İnsanına Yönelik İmajları. İlköğretim Online, 9 (3), 1055-1079.
• Kuhn, T. S. (1995). Bilimsel Devrimlerin Yapısı (çev. Nilüfer Kuyaş), 4. Basım. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Laçin Şimşek, C. (2011a). Bilimin Doğası ve Bilim Tarihi Dersinde Yapılan Çalışmaların Öğrencilerinin Bilim Tarihi İle İlgili Bilgi Düzeylerine Etkisi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi. 5 (1),116-138.
• Laçin Şimşek, C. (2011b). Science and Technology Teachers’ Situation of Integrating History of Science into Their Lessons. International Online Journal of Educational Sciences, 3(2), 707-742.
• Laçin Şimşek, C. ve Şimşek, A. (2010). Türkiye’de Bilim Tarihi Öğretimi ve Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Yeterlilikleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 7(2), 169-198.
• Lederman, N. G. (1992). Students’ And Teachers’ Conceptions of The Nature of Science: A Review of The Research. Journal of Research in Science Teaching, 29 (4), 331-359.
• Lederman, N.G. (2004). Syntax of Nature of Science Within Inquiry and Science Instruction. In L.B. Flick & N.G. Lederman (Eds.), Scientific Inquiry and Nature of Science. Netherlands: Kluwer Academic Publishers.
• Lederman, N.G., Abd-El-Khalick, F., Bell, R.L. & Schwartz, R. (2002). Views of Nature of Science Questionnaire: Toward Valid and Meaningful Assessment of Learners’ Conceptions of Nature of Science. Journal of Research in Science Teaching, 39, 497-521. https://doi.org/10.1002/tea.10034
• Matthews, M.R. (2015). Science Teaching: The Contribution of History and Philosophy of Science (20th anniversary revised and expanded edition). New York: Routledge.
• McComas, W. F., and Olson, J., K. (2000) International Science Education Standards Documents. In W.F.McComas (Ed.) The Nature of Science in Science Education; Rationales and Strategies. (pp. 41-52). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• McComas, W. F., Clough, M.P., and Almozroa, H. (1998). The Role and Character of the Nature of Science in Science Education. In W. F. McComas (Ed.), The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies ( pp. 3-39). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• MEB, (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6,7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara.
• MEB, (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• Medina-Jerez, W., Kyndra V. M., and Orihuela-Rabaza, W. (2011). Using the DAST-C to Explore Colombian Andbolivian Students’ Images of Scientists. International Journal of Science and Mathematics Education, 9 (3):657-690.
• National Research Council [NRC]. (2013) Next Generation Science Standards: For States, By States. Washington, DC: The National Academies Press. https://doi.org/10.17226/18290.
• National Science Teachers Association [NSTA]. (2000). NSTA Position Statement on The Nature of Science. Retrieved January 7, 2014, from http://www.nsta.org/about/positions/natureofscience.aspx
• Niaz, M. (2016). History and Philosophy of Science as A Guide to Understanding Nature of Science. Revista Científica, 24, 7-16. Doi: 10.14483/udistrital.jour.RC.2016.24.a1
• Nuhoğlu, H. ve Afacan, Ö. (2011). İlköğretim Öğrencilerinin Bilim İnsanına Yönelik Düşüncelerinin Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 279-298.
• Özden, B. ve Yenice, N. (2016). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Kanun ve Teori Kavramlarına Yönelik Görüşleri: Nitel Bir Durum Çalışması. İlköğretim Online, 15(4), 1090-1113.
• Özgelen S. ve Öktem,Ö. (2013). Bilimin Doğası ve Tarihi Dersinde Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimin Tarihi ile İlgili Bilgilerinin Gelişimi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (1),11-23.
• Ronan, C. A. (2003). Bilim Tarihi. Dünya Kültürlerinde Bilimin Tarihi ve Gelişmesi. Ankara: Tübitak Yayınları.
• Sarıtaş, D., Şahin, S. ve Tufan, Y. (2019, 2-4 Mayıs). Fen Bilgisi Öğretmenliği Öğrencilerinin Bilim İnsanlarına Yönelik Genel Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. 6. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Schibeci, R. (2006). Student Images of Scientists: What Are They? Do They Matter? Teaching Science. 52 (2);12-16.
• Türk Dil Kurumu [TDK], (2019). Kültür. http://sozluk.gov.tr/
• Taşar, M.F. (2003). Teaching History and The Nature of Science In Science Teacher Education Programs. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 7(1), 30-42.
• Thomas, J., and Hairston, R., (2003). Adolescent Students’ İmages of an Environmental Scientist: An Opportunity for Constructivist Teaching. Electronic Journal of Science Education, 7 (4), 1–25.
• Topdemir, H. G. ve Unat,Y. (2008). Bilim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.
• Topçu, N. (2013). Yarınki Türkiye. Dergâh Yayınları: İstanbul.
• Türkmen, H. (2008). Turkish Primary Students’ Perceptions About Scientist and What Factors Affecting The Image of The Scientists. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 4 (1), 55-61.
• Yalçın Ağgül, F. (2012). Investigation of Prospective Teachers’ Image of Scientist with Respect to Some Variables. İlköğretim Online, 11 (3), 611-628.
• Yüksek Öğretim Kurulu [YÖK], (2018). Fen Bilgisi Öğretmenliği Lisans Programı. https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Fen_Bilgisi_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf