BİLGİ İFŞASI (WHISTLEBLOWING) FARKINDALIĞI: GELECEĞİN MESLEK MENSUPLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 163 - 181, 30.03.2021

Murat Erdogan , Eda Oruç Erdoğan

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.871408

Cited By: 2

Öz

İşletmelerde ortaya çıkan ahlaki, etik ve yasa dışı davranışlar işletme ile ilişkili tüm paydaşların önemli kayıplar yaşamasına neden olmaktadır. Söz konusu kayıplara neden olan eylemlerin ve bu eylemleri gerçekleştiren kimselerin sayısı her geçen gün artmakla birlikte ahlaki, etik ve yasalara uygun davranan çalışanların da var olduğu ve bu bakış açısına sahip kişilerin söz konusu olumsuzlukları önleyici ve tespit edici bir reaksiyon gösterdikleri bir gerçektir. Bu kapsamda yaşanılan birçok finansal skandal, skandalın gerçekleştiği organizasyonda yer alan çalışanlar tarafından ihbar edilmekte ve ortaya çıkarılmaktadır. Örnek olarak Suistimal İnceleme Uzmanları Derneğinin (ACFE) 2018 yılında yayınlamış olduğu raporda hile eyleminin ortaya çıkarılmasında en yüksek pay (%33) çalışanlara ait olduğu sonucu bu durumu desteklemektedir. Bu yönüyle ele alındığında bilgi ifşası söz konusu olumsuzlukların ortaya çıkartılmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bu açıklamalar kapsamında bu çalışma bilgi ifşası üzerine kurulmuş ve çalışmada geleceğin muhasebe meslek mensubu adayları olan İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü lisans öğrencileri, yüksek lisans öğrencileri ve Ticaret Liseleri öğrencilerinin bilgi ifşasına ilişkin görüşlerinin değerlendirilmesi üzerine odaklanılmıştır. 2020 Aralık- 2021 Ocak döneminde gerçekleştirilen anket çalışması sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde, katılımcılar ihbarcılığın gerek işletme gerek çevre gerekse kamu yararını korumak için olması gereken bir davranış biçimi olduğunu belirtmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Bilgi İfşası, Etik, Etik Davranışlar, Muhasebe ve Finansman

AWARENESS OF WHISTLEBLOWING: A RESEARCH ON FUTURE PROFESSIONAL MEMBERS

Öz

Moral, ethical and illegal behaviors that occur in businesses cause all stakeholders related to the business to experience significant losses. Although the number of actions causing the losses in question and the number of those who carried out these actions is increasing day by day, it is a fact that there are also employees who act in accordance with the moral, ethical and lawfulness and that people with this point of view show a preventive and detecting reaction to these negativities. Many financial scandals experienced in this context are reported and revealed by the employees of the organization where the scandal took place. For example, in the report published by the Association of Fraud Investigators (ACFE) in 2018, the result that employees have the highest share (33%) in revealing the act of fraud supports this situation. In this respect, disclosure of information plays an important role in revealing these negativities. Within the scope of these explanations, this study was founded on information disclosure and the study focused on the evaluation of the opinions of the students of the Faculty of Economics and Administrative Sciences Department of Business Administration, graduate students and Commercial High School students, who are the candidates of the future accounting profession, on information disclosure. When the results of the survey conducted between December 2020 and January 2021 are evaluated in general, the participants state that whistleblowing is a form of behavior that should be in order to protect both the business, the environment and the public interest.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Ethics, Ethical Behaviors, Accounting and Financial

Kaynakça

• ACFE. (2018). “Report To The Nations: Global Study on Occupational Fraud and Abuse”, 1-80.
• Akın, O., Özdaşlı, K. (2014). “Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde Uymaları Gereken Etik İlkelere Uyma Düzeyine Yönelik Meslek Mensupları İle Meslek Yüksek Okulu Muhasebe Bölümü Öğrencilerinin Algıları”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Temmuz, 2014.
• Aktan, C.C. (2006). “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Red Davranışı: Whistleblowing”, Mercek Dergisi, Ekim, 2006.
• Alkan, G.İ. (2015). “Muhasebe Eğitiminde Etik: Ön Lisans Öğrencilerinin Etik Algılarına Yönelik Bir Araştırma”, İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Cilt 6 Sayı 2.
• Alleyne, P., Weekes-Marshall, D., Arthur, R. 2012. “Exploring Factors Influencing Whistle-blowing Intentions among Accountants in Barbados”, Journal of Eastern Caribbean Studies, Vol.38, 1-2.
• Bayraktaroğlu, S., Özen Kutanis, R., Özdemir, Y. (2005). “Etik Eğitiminde Neredeyiz?: İktisadi ve İdari Bilimler Fakülteleri Örneği, İkinci Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, 18-19 Kasım.
• Bozkurt, N. (2016). “İşletmelerin Kara Deliği Hile”, Alfa Basım Yayın Dağıtım, Ekim 2016, İstanbul
• Candan, H., Kaya, T. (2015). “İhbarcılık ve Algılanan Örgütsel Destek Arasındaki İlişkinin İncelenmesine Yönelik Bir Kamu Kurumunda Araştırma”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 2.
• Celep, C., Konaklı, T. (2012). “Bilgi Uçurma: Eğitim Örgütlerinde Etik ve Kural Dışı Uygulamalara Yönelik Bir Tepki”, Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, Cilt 3, Sayı 4.
• Daştan, A., Bellikli, U., Bayraktar, Y. (2015). “Muhasebe Eğitiminde Etik İkilem ve Etik Karar Alma Konularına Yönelik KTÜ-İİBF Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Bahar 2015.
• Eweie, G. ve Brunton, M. (2009) “Ethical Perceptions of Business Students in a New Zealand University: Do Gender, Age and Work Experience Matter?”, Journal of Business Ethics, 19, 1(2009).
• Gülmez, C., Kıllı, M., Öz, B. (2016). “Üniversite Öğrencilerinin Muhasebe Meslek Etiğine Bakış Açılarının İncelenmesi OKÜ Öğrencileri Örneği”, Journal of Accouiting, Finance and Auditing Studies, Vol 2, Issue 3.
• Hooks, K.L., Kaplan, S.E. and Schultz Jnr, J.J. (1994). ‘Enhancing Communication to Assist in Fraud Prevention and Detection’. Auditing: A Journal of Practice and Theory, 13.
• King III, G. (1997). “The Implications of an Organization's Structure on Whistleblowing”, Journal of Business Ethics, Vol 20, Issue 4.
• Kozak, M.A., Şahin, S. (2018). “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Etik İkilem Üzerine Çıkarımlar”, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, Cilt 29, Sayı 1.
• Kurnaz, N., Ercan, C., Kestane, A. (2018). “Muhasebe Bilgi Kalitesi Ekseninde İç Denetim Ve Bilgi İfşası (Whistleblowing) İlişkisi”, Kastamonu Üniversitesi İİBF Dergisi, 20/1.
• Label, W.A. ve Miethe, T.D. (1999). “Whistleblowing And External Auditors”. The Journal of Applied Business Research, Vol. 15., No.2.
• Lau, T.C., Choe, K. L. ve Ramly, Z. (2009). “Ethical Orientation Of Future Business Leaders: An Exploratory Research” International Review of Business Research Papers. 5; 1.
• Mesmer-Magnus, J.R. ve Viswesvaran, C. (2005). “Whistle-blowing in Organisations: An Examination of Correlates of Whistle-blowing Intentions, Actions and Retaliation”. Journal of Business Ethics, 62 (3): 277–297.
• Miceli, M. P. ve Near. J. P. (1992). “Blowing the Whistle: The Organisational and Legal Implications for Companies and their Employees”. New York: Lexington Books.
• Miceli, M. P., Rehg, M., Near, J. P., & Ryan, K. C. (1999). “Can laws protect whistle-blowers? results of a naturally occurring field experiment”. Work and Occupations, 26(1), 129–151.
• Miceli, M.P, Near, J.P ve Dworkin, T.M. (2009). “A Word to the Wise: How Managers and Policy-Makers can Encourage Employees to Report Wrongdoing”. Journal of Business Ethics 86. Miller, D. L., and S. Thomas. (2005). “The impact of relative position and relational closeness on the reporting of unethical acts”. Journal of Business Ethics, 61 (4).
• Mustapha, M., Siaw, L.S. (2012). “Will Final Year Accountancy Students Whistle Blow? A Malaysian Case”, International Journal of Trade, Economics and Finance, Vol.3, No:5.
• Near, J.P, Miceli, M.P. (1995). “Effective Whistle- Blowing”, Academy of Management Review, Vol 20, No 3.
• Near, J.P., Miceli, M.P. (1985). “Organizational Dissidence: The Case of Whistle-Blowing”, Journal of Business Ethics, 4.
• O’Leary, R. (2014). The ethics of dissent: Managing guerrilla government (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: CQ Press.
• Park, H., Rehg, M. T., Lee, D. (2005). “The Influence of Confucian Ethics and Collectivism on Whistleblowing Intentions: A Study of South Korean Public Employees”, Journal of Business Ethics, 58. 387–403
• Pope, K. R., Lee, C. (2013). “Could the Dodd Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act of 2010 be helpful in reforming corporate America? An investigation on financial bounties and whistle-blowing behaviors in the private sector”, Journal of Business Ethics 112 (4): 597–607.
• Xu, Y., Ziegenfuss, D. (2008). “Reward Systems, Moral Reasoning, and Internal Auditors’ Reporting Wrongdoing”, Journal of Business and Psychology 22 (4): 323–331.