SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ “ELEKTRİK” KONUSUNA YÖNELİK ZİHİN HARİTALARI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1223 - 1242, 30.09.2021

Ayten Arslan

Öz

Araştırmanın amacı sınıf öğretmeni adaylarının elektrik konusuna yönelik zihinsel algılarını ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubunu bir devlet üniversitesinin Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 22’si kadın, 16’sı erkek toplam 38 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak sınıf öğretmeni adaylarının elektrik konusunun hangi içeriğe sahip olduğu hususunda düşüncelerini, hangi yönlerini önemli gördüklerini ve elektrik konusunu nasıl algıladıklarını ortaya koyabilmek için oluşturdukları zihin haritaları kullanılmıştır. Araştırma nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji deseninde tasarlanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizinde nitel analiz yöntemlerinden içerik analizi kullanılmıştır. Zihin haritalarında öğretmen adaylarına ait ifadelerin elektrik konusuyla ilişkisi dikkate alınarak temalar, kategoriler ve kodlar oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda araştırmaya katılan öğretmen adaylarının neredeyse tamamına yakınının elektrik konusu alt konularından basit elektrik devresi, elektrik devreleri ve elektrik devre elemanlarını zihin haritalarına yansıttığı belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının yarısından fazlasının elektriğin dağıtımı, dönüşümü ve üretimi, günlük hayatla bağlantısı ve yaşamı kolaylaştıran elektrikli cihazlarla ilgili bilgileri zihin haritalarına yansıttıkları belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen adaylarının bazılarının elektrik birimleri, elektrik konusuyla ilişkili bilimciler, enerji kaynakları, iletken ve yalıtkan maddeler ile ilgili bilgilere zihin haritalarında yer verdiği görülmüştür. Son olarak öğretmen adaylarının elektrikle bağlantılı doğa olayları, elektriksel yük ve elektriğin tarihsel gelişimine yönelik bilgilere ise zihin haritalarında nispeten daha az yer verdikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fen bilimleri, Elektrik, Sınıf öğretmeni adayları, Zihin haritaları

Kaynakça

• Asami, N., King, J. ve Monk, M. (2000). Tuition and memory: mental models and congnitive processing in Japanese children’s work on d.c. electrical circuits. Research in Science and Technological Education, 18(2), 141-154.
• Baybars, M. G. (2019). Determination of The Opinions and Alternative Concepts of Pre-Service Science Teachers About The Functions of The Elements of A Simple Electric Circuit. European Journal of Physics Education, 10(2), 36-52.
• Beckett, A. (2010). Exploring mind-mapping as a research tool: from application to analysis. England: Thinking Critically About Analysis’ Conference, University of Leeds (13th September).
• Brinkmann, A. (2003). Graphical Knowledge Display-Mind Mapping and Concept Mapping as Efficient Tools in Mathematics Education. Mathematics Education Review, 16, 35-48.
• Buzan, T. (2009). Akıl Haritaları: Yaratıcılığınızı Harekete Geçirin ve Dönüştürün. Hakan Öneş (Ed.), Boyut Kitapları, BBC.
• Buzan, T. ve Buzan B. (2013). Zihin haritaları. Güntülü Tercanlı (Çev.). İstanbul: Alfa Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Ecevit, T. ve Özdemir Şimşek, P. (2017). Öğretmenlerin fen kavram öğretimleri, kavram yanılgılarını saptama ve giderme çalışmalarının değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 16(1), 129-150. doi:10.17051/io.2017.47449.
• Canbazoğlu Bilici, S. ve Şentürk, M., (2019). Fen öğretiminde kavram yanılgıları tespiti ve giderilmesi. Canan Laçin Şimşek (Ed). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Canpolat, E. ve Ayyıldız, K. (2019). 8. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersi bilgilerini günlük yaşam ile ilişkilendirebilme düzeyleri. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 3(1), 21-39.
• Caymaz, B. (2020). Türkiye’de elektrik konusuyla ilgili fen eğitimi alanında yapılan tez çalışmalarının içerik analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 701-718. DOI: 10.17679/inuefd.642759
• Çiçek, Ş. (2008). Lise II Öğrencilerinin kimya dersinde başarıları ve tutumları üzerine bilim şenliklerinin etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). Routledge. Ercan, F., Taşdere, A., ve Ercan, N. (2010). Kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla bilişsel yapının ve kavramsal değişimin gözlenmesi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 7, 136-154.
• Evrekli, E. ve Balım, A. G. (2010). Fen ve teknoloji öğretiminde zihin haritası ve kavram karikatürü kullanımının öğrencilerin akademik başarıları ve sorgulayıcı öğrenme becerileri algılarına etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi (BAED), 1(2), 76-98.
• Evrekli, E., İnel, D. ve Balım, A. G., (2011). Fen öğretiminde kavram karikatürleri ve zihin haritalarının birlikte kullanımının etkileri üzerine bir araştırma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 5(2), 58-85.
• Gold, S. (2001). A Construcitivist approach to online training for online teachers. Journal of Asynchronous Learning Networks, 5(1). 35-57.
• Groenewald, T. (2004). A phenomenological research design illustrated. International Journal of Qualitative Methods, 3(1), 1-26.
• Horstman, B. ve White, W. (2002). Best Practice Teaching in College Success Courses: Integrating Best Practice Teaching Methods into College Succes Courses. The Journal of Teaching and Learning. 6(1).
• Karakuyu, Y., ve Tüysüz, C. (2011). Elektrik konusunda kavram yanılgıları ve kavramsal değişim yaklaşımı. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 867-890.
• Kocakülah, M. S., ve Abacı, B. (2017). Son sınıf fen bilgisi öğretmen adaylarının potansiyel fark konusundaki kavram yanılgıları. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 19(3), 155-163.
• Kortelainen, T. ve Vanhala, M. (2004). Portfolio, peer evaluation, and mind map in an introductory course of information studies. Journal of Education for Library and Information Science, 45(4), 273-285.
• Kurt, H. S. ve Sarı, M., (2018). Metaphorical perceptions of physics teacher candidates about some concepts of electricity. Erciyes Journal of Education, 2(1), 64-90.
• Mayring, P., Gümüş, A. ve Durgun, S. M. (2011). Nitel sosyal araştırmaya giriş: nitel düşünce için bir rehber. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2005). İlköğretim fen ve teknoloji dersi (6., 7. ve 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Öner, F. ve Arslan, M. (2005). İlköğretim 6. Sınıf fen bilgisi dersi elektrik ünitesinde kavram haritaları ile öğretimin öğrenme düzeyine etkisi. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 4 (4), 1303-6521.
• Patton, Q. M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev.: M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Rostron, S. S. (2002). Accelerating Performance: Powerful New Techniques for Developing People. Kogan Page.
• Pınarbaşı, F., ve Erdoğmuş, N. (2017). Zihin Haritası Yöntemi ile Kariyerin Anlamlandırılması: İşletme Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma. İş'te Davranış Dergisi, 2(2), 11-37.
• Salar, R., ve Uğurel, E. (2020). Onuncu Sınıf Fizik Dersi Elektrik Konusu ile İlgili Ölçme Aracı Geliştirilmesi ve Öğrencilerin Ön Bilgilerinin Tespit Edilmesi. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science & Mathematics Education, 14(1), 217-239.
• Saraç, E. ve Bedir, H. (2014). Sınıf öğretmenlerinin yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili algıları üzerine nitel bir çalışma. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 24(1), 19-45.
• Schulte, P. L. (2001). Preservice primary teacher alternative conceptions in science and attitudes toward teaching science (Doctoral Thesis). New Orleans Üniversitesi, New Orleans, ABD.
• Streibel, J. B., (2003). The Manager’s Guide to Effective Meetings. McGraw-Hill Professional. Şen, E., ve Çoban, S. (2018). Zihin haritası tekniğinin keman eğitimi derslerinde kullanımının öğrencilerin bilişsel, devinişsel becerilerine ve tutumlarına etkisi. Eğitim ve Bilim, 43(194), 285-310.
• Şenyiğit, Ç., ve Sılay, İ. (2019). Basit Elektrik Devreleri Konusunda Üç Aşamalı Kavram Testi Geliştirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (48), 69-87.
• Tattersall, C., Watts, A., & Vernon, S. (2007). Mind mapping as a tool in qualitative research. Nursing Times, 103(26), 22-33.
• Tuluk, G. (2020). Pedagojik Formasyon Programındaki Matematik Öğretmen Adaylarının Pedagojik Alan Bilgisine Yönelik Zihin Haritaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(3), 1541-1557.
• Uysal, H., ve Sidekli, S. (2020). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin zihin haritası yöntemi ile hikâye yazma becerilerinin geliştirilmesi. Eğitim ve Bilim, 45(204), 1-22.
• Uzun, S. ve Şadoğlu, G. P. (2017). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Elektrik Kavramına İlişkin Bilişsel Yapıları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 11(2), 289-306.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Warwick, P. ve Stephenson, P. (2002). Editorial article reconstucting science in education: Insights and strategies for making it more meaningful. Cambridge Journal of Education, 32(2), 143-151.