LİDERLİK LİTERATÜRÜNDEKİ KAVRAM KARMAŞASI: TEORİ-MODEL-TARZ AYRIMI ÇERÇEVESİNDE LİDERLİĞİN KATEGORİZE EDİLMESİ

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1636 - 1653, 30.09.2021

Kürşat Taştan , Nalan Sabır Taştan

Öz

Liderlik çalışmaları ile ilgili literatür incelendiğinde; liderliğin alan olarak muazzam bir genişliğe ve derinliğe sahip olduğu gerçeğine ulaşılmakta ancak liderliğin ne olduğu, hangi kategorilere ayrıldığı, liderlik teorilerinin, liderlik modellerinin ve liderlik tarzlarının neler olduğu, teori, model ve tarz arasındaki farklılıkların kapsamı ve hangi liderlik kavramının hangi kategoride ele alınması gerektiği gibi içinden çıkılamayan sorunlarla karşılaşılmaktadır.
Bu çalışmada; liderliğin bilimsel olarak ortaya çıktığı ilk teorilerden başlayarak, genel, bütünleşik, kapsayıcı liderlik teorisini ortaya çıkarmak amacıyla yapılan günümüz araştırmalarına kadar gelinen süreç kronolojisinde (Özellikler Teorisi – Davranışsal Teoriler – Durumsallık Teorileri – Bütünleştirici Teoriler), teoriler ve bu teorilerle ilgili çalışmalarda ortaya çıkan modeller ve liderlik tarzları arasındaki kavram kargaşası netleştirilmeye ve liderlik literatüründeki kafa karışıklığı giderilmeye çalışılmaktadır.

Çalışma, Davranışsal Teoriler olarak geliştirilen liderlik modelleri ve bu modellerin ortaya çıkardığı liderlik tarzları, Durumsallık Teorileri olarak geliştirilen liderlik modelleri ve bu modellerin ortaya çıkardığı liderlik tarzları ve Bütünleştirici Teoriler başlığı altında incelenen liderlik modelleri ve liderlik tarzları kapsamında teorik bir çerçeve sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Liderlik Literatür İncelemesi, Liderlik Teorileri, Liderlik Tarzları, Lider Modelleri

COMPLEXITY OF CONCEPTS IN THE LEADERSHIP LITERATURE: CATEGORIZING LEADERSHIP WITHIN THE FRAMEWORK OF THEORY-MODEL-STYLE DISCRIMINATION

Öz

When the literature on leadership studies is examined; the fact that leadership has enormous breadth and depth as a field is reached. However, incomprehensible problems are encountered such as what leadership is, what categories it is divided into, what leadership theories, leadership models and leadership styles are, the scope of differences between theory, model and style, and which leadership concept should be considered in which category.

In this study, in the chronology of the process (The Trait Theory / The Behavioral Leadership Theory / The Contingency Leadership Theory / The Integrative Leadership Theory), starting from the first theories in which leadership emerged scientifically, to today's researches carried out to reveal the general, integrated, inclusive leadership theory, the conceptual confusion between the theories and the models and leadership styles that emerged in the studies related to these theories is clarified and the confusion in the leadership literature is eliminated.

The study presents a theoretical framework within the scope of leadership models developed as Behavioral Theories and leadership styles revealed by these models, leadership models developed as Contingency Theories and leadership styles revealed by these models and leadership models and leadership styles examined under the title of Integrative Theories.

Anahtar Kelimeler

Leadership, Leadership Literature Review, Leadership Theories, Leadership Styles, Leadership Models

Kaynakça

• Akdemir, A. (2008). Vizyon Yönetimi. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Alparslan, A. M. ve Ekşili, N. (2016). Gündemdeki Liderlik Konuları: Journal of Organizational Behavior Dergisinde Bibliyometrik Bir Analiz (2010-2015). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 274. doi:10.20875/sb.59615
• Arun, K. (2008). Liderlik Tarzları ile Paylaşımcı Bilgi Kültürü İlişkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı
• Avolio, B. J. ve Bass, B. M. (2002). Developing Potential Across a Full Range of Leadership: Cases on Transactional and Transformational Leadership. London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Bass, B. M. ve Bass, R. (2009). The Bass Handbook of Leadership: New York ; London: Free Press. https://glose.com/book/the-bass-handbook-of-leadership adresinden erişildi.
• Bass, B. M. ve Riggio, R. E. (2006). Transformational Leadership (Second Edi.). London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• Bass, B. M. ve Stogdill, R. M. (1990). Bass & Stogdill’s handbook of leadership: theory, research and managerial applications (3rd ed.). New York ; London: Free Press.
• Demir, C., Yılmaz, M. K. ve Çevirgen, A. (2010). Liderlik Yaklaşımları ve Liderlik Tarzlarına İlişkin Bir Araştırma. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 129–152.
• Dinh, J. E., Lord, R. G., Gardner, W. L., Meuser, J. D., Liden, R. C. ve Hu, J. Y. (2014). Leadership theory and research in the new millennium: Current theoretical trends and changing perspectives. Leadership Quarterly, 25(1), 36–62. doi:10.1016/j.leaqua.2013.11.005
• Dionne, S. D., Gupta, A., Sotak, K. L., Shirreffs, K. A., Serban, A., Hao, C. Y., … Yammarino, F. J. (2014). A 25-year perspective on levels of analysis in leadership research. Leadership Quarterly, 25(1), 6–35. doi:10.1016/j.leaqua.2013.11.002
• Eren, E. (2001). Yönetim ve Organizasyon (Çağdaş ve Küresel Yaklaşımlar) (5th bs.). Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
• Fiedler, F. E. (1964). A Contingency Model of Leadership Effectiveness. L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology içinde . New York: Academic Press.
• George, B. (2003). Authentic Leadership: Rediscovering the Secrets to Creating Lasting Value. San Francisco: Jossey-Bass.
• Goethals, G. R. ve Sorenson, G. L. J. (2006). The Quest for a General Theory of Leadership. Cheltenham, UK: Edward Elgar.
• House, R. J. (1996). Path-Goal Theory Of Leadership: Lessons, Legacy, And A Reformulated Theory. The Leadership Quarterly, 7(3), 323–352.
• Koç, H. ve Topaloğlu, M. (2012). İşletmeciler İçin Yönetim Bilimi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Koçel, T. (2011). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve Motivasyon Teorileri: Kuramsal Bir Çerçeve. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 85–116. https://dergipark.org.tr/en/pub/yonbil/issue/42549/512826 adresinden erişildi.
• Landis, E. A., Hill, D. ve Harvey, M. R. (2014). A synthesis of leadership theories and styles. Journal of Management Policy & Practice, 15(2), 97–100.
• Lussier, R. N. ve Achua, C. F. (2010). LEADERSHIP: Theory, Application, & Skill Development. (4, Ed.). USA: South-Western Cengage Learning. doi:10.1097/01.jgp.0000369161.13792.ad
• Nanjundeswaraswamy, T. S.. ve Swamy, D. R. (2014). Leadership Styles. Advances in Management, 7(2), 57–63.
• Nice, D. C. (1998). The warrior model of leadership: Classic perspectives and contemporary relevance. The Leadership Quarterly, 9(3), 321–332. doi:10.1016/S1048-9843(98)90033-9
• Özkan, M. (2016). Liderlik Hangi Sıfatları, Nasıl Alıyor? Liderlik Konulu Makalelerin İncelenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 15(2), 615–639.
• Palestini, R. H. (2009). From Leadership Theory To Practice: A Game Plan for Success As a Leader.
• Pisapia, J. (2009). The Strategic Leader New Tactics for a Globalizing World. Charlotte: Information Age Publishers.
• Tabak, A., Polat, M., Coşar, S. ve Türköz, T. (2012). Otantik Liderlik Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. ISGUC, The Journal of Industrial Relations and Human Resources, 14(4), 89–106. doi:10.4026/1303-2860.2012.0212.x
• Tal, D. ve Gordon, A. (2016). Leadership of the present, current theories of multiple involvements: a bibliometric analysis. Scientometrics, 107(1), 259–269. doi:10.1007/s11192-016-1880-y
• Tannenbaum, R. ve Schmidt, W. (1973). How to Choose a Leadership Pattern. Harvard Business Review. https://hbr.org/1973/05/how-to-choose-a-leadership-pattern adresinden erişildi.
• Tengilimoğlu, D. (2005). Kamu ve Özel Sektör Örgütlerinde Liderlik Davranışı Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Alan Çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi www.e-sosder.com, 4(14), 1–16.
• Uğuroğlu, Ö. ve Çelik, Y. (2009). Örgütlerde Stratejik Liderlik ve Özellikleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 12(2), 121–156.
• van Dierendonck, D. ve Patterson, K. (2010). -Servant Leadership, Edited, Hampshire ; New York: Palgrave Macmillan. doi:10.1057/9780230299184
• Walker, M. C. (2006). The theory and metatheory of leadership: the important but contested nature of theory. G. R. Goethals ve G. L. J. Sorenson (Ed.), The Quest for a General Theory of Leadership içinde (ss. 46–73). Cheltenham, UK: Edward Elgar.
• Wren, J. T. (1995). The leader’s companion: Insights on leadership through the ages. New York: Free Press.
• Wren, J. T. (2006). A quest for a grand theory of leadership. G. R. Goethals ve G. L. J. Sorenson (Ed.), The Quest for a General Theory of Leadership içinde (ss. 1–38). Cheltenham, UK: Edward Elgar.