HİTİTLERDE VELİAHT BELİRLEME BİÇİMLERİ: EVLAT EDİNME VE İÇ GÜVEY

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 1476 - 1486, 30.09.2021

Fatma İslam

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.993088

Öz

Çağdaşı pek çok devlette olduğu gibi Hitit devletinde de, taht mücadeleleri neredeyse her devirde görülmekte olup, mücadelelerin iç dinamikleri geleneksel toplumların tümünde olduğu gibi otoritesini kan bağı ve geleneklerden alan kraliyet ailesi içerisindeki siyasal ve bürokratik etkinliklere bağlıdır. Bu türlü toplumlarda sıra dışı durumlar söz konusu olmadığı sürece tahta geçmede en önemli dinamik aile ve akrabalık ilişkilerinin algılanışıdır. Hitit devletinde de şimdiye dek tespit edilebilen tüm mücadeleler, istisnasız kraliyet ailesi içerisindeki akrabalık dinamikleri neticesinde meydana gelmiştir. Ancak Hititlerde akrabalık gibi toplumsal bir takım algıları anlayabilmek açısından yazılı belgelerin Yakın Doğulu diğer bölgelerdeki kadar zengin veriler sunmadıkları da bilinir. Eldeki kısıtlı veriler ve Yakın Doğu’ya ait benzer örneklerin ele alınması neticesinde Hitit tahtında veraset hakkı olan aile bireylerinden evlat edinilmiş çocuklar ve içgüveylere dair bir inceleme yapabilmek mümkün olmaktadır. Konuya giriş niteliğinde yapılan bu çalışma neticesinde ise iç güvey olarak ya da evlatlık olarak hane halkı içerisine dâhil edilen bireylerin yasal olarak diğer aile bireyleri ile aynı ya da benzer haklara sahip oldukları ve geleneksel olarak Hitit tahtında hak iddia edebildikleri görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Hititler, Evlat Edinme, Antiyant, Veliaht, iç güvey

Kaynakça

• Alp, S. (2002). Hitit çağında Anadolu, Tübitak Yayınları, Ankara,
• Alpman,A. (2001). .Hititlerde Adoption, Akten des IV. Internationalen Kongresses für Hethitologie Würzburg, 4.-8. Oktober 1999, Harrassowitz.
• Balkan, K. (1948). Eti hukukunda iç güveylik, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, 147-152.
• K. Balkan, (1973). İnandık'ta 1966 Yılında Bulunan Eski Hitit Çağına Ait Bir Bağış Belgesi, Anadolu Medeniyetlerini Araştırma Vakfı, Ankara,
• Beckman G.(1996). Hittite Diplomatic Texts, SBL Writings from the Ancient World Series vol 7, USA
• Bin-Nun, S. (1975). Tavananna in the Hittite Kingdom, THeth 5. Heidelberg: Carl Winter.
• Bryce T. (2002). Life and Society in the Hittite World, Oxford University Press, NY
• Bryce, T. (2005). The Kingdom of Hittites, Oxford University Press, NY
• De Martino, S. (1993). Problemi di cronolia ittita, La Parola del Passato. Rivista di Studi Antichi XLIII, 218-240.
• Driver& Miles, (1935). The Assyrian Laws, Clerendon Press, Oxford, 1935.
• Edel, E. (1994).. Die Ägyptische-hethitische Korrespondenz aus Boghazköi, Opladen: Westdeutscher Verlag.
• Fachai, Primogeniture in the Old Testament, Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Stellenbosch, 2007.
• Frymer-Kensky, (1981). Patriarchal Family Relationships in Ancient Near Eastern Law, The Biblical Archaeologist, Vol. 44, No. 4.
• Garroway K. H. (2014)..Children in the Ancient Near Eastern Household, Explorations in Ancient Near Eastern Civilizations Volume 3, Penn State University Press, Eisenbrauns
• Gordon, H. (1981). 'Erēbu marriage', SCCNH 1
• Hoffmann I. (1984). Der Erlass Telipinu, C. Winter.
• Hoffner, H. (1989 ). The Ulmitešub Treaty – KBo 4.10=CTH 106 – with a New Join”, Anatolia and The Ancient Near East, Studies in Honour of Tahsin Özgüç, (Ed. K. Emre – M. Mellink – B. Hrouda– N. Özgüç).. Ankara, TTK.
• Hoffner, H. (1997). The Laws of the Hittites. A Critical Edition. Leiden: Brill., s. 213-214
• Hoffner, H. (2003). Daily life among Hittites, Averbeck, Chavalas &Weisberg, (Ed.) Life and Culture in the Ancient Near East, ( p. 95-118 ) Bethesda, MD, COL Press.
• Hoffner, H. (1998). Hittite Myths, Society of Biblical Literature, Atalanta.
• Van den Hout, T. (2003).Proclamation of Telipinu, W. Halo& L. Younger, (Ed.) The Context of scripture Canonical Compostions from the Biblical World, Volume 1,( p. 194-199) Brill, Leiden.
• Van den Hout, T. (1995). Der Ulmitešub-Vertrag, (StBoT 38).. Wiesbaden, Otto Harrassowitz,
• Imparati, F. (1992). Hitit Yasaları, (Çev.) Erendiz Özbayoğlu, İtalyan Kültür Heyeti: Ankara
• Karauğuz, G.(2018). Boğazköy ve Ugarit Çivi yazılı Belgelerine Göre Hitit Devletinin Siyasi Antlaşma Metinleri, 2. Baskı, Çizgi Kitabevi, Konya,
• Klengel, H. (1986). “The Economy of the Hittite Household (É).”, Oikumene 5,23-31.
• Klengel, H. (1999). Geschichte des hethitischen Reiches, (HdO 34). Leiden-Boston-Köln.
• Laroche E. (1971). Catalogue des Textes Hittites. Paris, Klincksieck.
• Liverani, M. (2004). Telipinu or: On solidarity, Bahrani& Mieroop, (Ed.) Myth and Politcs in Ancient Near Eastern Historiography,(p.27-53) Ithaca: Cornell University Press.
• Marsman, M. (2003). Woman in ugarit Their Social And Religious Position , the Context of the Ancient Near East, Brill, Leiden.
• McMahon, G. (1989). “The History of the Hittites”, Biblical Archaeologist, June/September, s. 62-77.
• Paradise, J. (1980). A Daughter and Her Father's Property at Nuzi, journal of Cuneiform StudiesVol. 32, No. 4, 198-207.
• Paradise J. (1987). Marriage contractsof Free Persons at Nuzi, Journal of Cuneiform Studies volume 39, issue 1, 1-36.
• Reyhan E. Cengiz, T. (2020). Hititlerde Aile ve Çocuk, Arkeoloji Ve Sanat 166: Ocak-Nisan, 97-120.
• Roth, M. (1998). Law Collections from Mesopotamia and Asia Minor, Journal of the American Oriental Society, 118/1,
• Sommer-Falkenstein, (1938). Hethitisch Akkadische Bilingue des Hattušili I ( Labarna II).. Abhandlungen der Bayerischen Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische abteilung ; neue folge, heft 16, München.
• Starke, Der Erlaß Telipinus: Zur Beurteilung der Sprache des Textes anläßlich eines kürzlich erschienenen Buches. WO,1985,
• Tosun M. -Yalvaç, K. (2002). Sumer Babil Asur Kanunları ve Ammi Sadduka Fermanı, TTK Yayınları, Ankara.
• Otten,H. (1988). Die Bronztafel aus Boğazköy: ein StaatsVertrag Tuthalijas IV StBoT Beiheft 1, Wiesbaden, Otto Harrassowitz.
• Yiğit T. (2003). Hitit Krallığı’nda Veliahdın Belirlenmesi Üzerine,” Tarih Araştırmaları Dergisi sayı: 34, s.141-147.
• Westbrook, R. (2003). The Character of Ancient Near Eastern Law, A History of Ancient Near Eastern Law Vol I, Brill, Leiden.