FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN DÜŞÜNME STİLLERİ PROFİLLERİNİN ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1196 - 1211, 15.07.2022

Aysel Murat Karatürk , Hilmi Erten

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1018607

Öz

Bu çalışma ile Fen Bilgisi öğretmenlerinin benimsedikleri düşünme stillerini ve bu stillerin bazı değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Elazığ’da görev yapan 200 fen bilgisi öğretmeni araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, Sternberg-Wagner (1992) tarafından geliştirilen, Buluş (2006) tarafından Türkçe geçerlik, güvenirlik çalışmaları yapılan “Düşünme Stilleri Ölçeği” ile toplanmıştır. Ölçekten elde edilen veriler analiz edilirken SPSS paket program kullanılmıştır. Verilerin analizde betimsel istatistikler, bağımsız gruplar t testi, tek yönlü varyans analizi ve parametrik olmayan testler ile gruplar arası karşılaştırmalar incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre Fen Bilgisi öğretmenleri en fazla yasama; en az ise muhafazakâr stilini tercih ettikleri belirlenmiştir. Bağımsız değişkenler boyutunda cinsiyet, kıdem ve mezun olunan okul değişkenine göre anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Bulunan bu farklılıklar tartışılmış ve bu doğrultuda önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

düşünme, stil, düşünme stilleri, profil, fen bilgisi öğretmeni

Kaynakça

• Adak A. (2006). Okul Öncesi Eğitimi Öğretmenlerinin Fen Öğretimine Yönelik Tutumları İle Düşünme Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Ağcayazı Altuntaş, E. (2008). Okul yöneticilerinin düşünme stilleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 219922).
• Akbulut, E. (2006). Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Düşünme Stil Profilleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu (s. 510-528). Denizli: Pamukkale Ünv. Eğt. Fak.
• Akçay, Ş. Ö. (2019). Mesleki müzik eğitimi alan öğrencilerin düşünme stilleri ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(2), 683-700. doi:10.24106/kefdergi.2687
• Arıol, Ş. (2009). Matematik Öğretmen Adaylarının Bütüncül ve Analitik Düşünme Stillerinin Matematiksel Problem Çözme Becerilerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Arslan, V. (2019). Sınıf öğretmenlerinde düşünme stilleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Aseel, A. (2018). Crossing cultures with style: the relationships between thinking stylesand cross-cultural adaptability of ınternational students during their academic sojourn in the united states(doctor’s thesis). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (ProQuest Number:10751716)
• Balgalmış, E. (2007). Eğitim Yöneticilerinin Düşünme Stilleri ile Başa Çıkma Davranışları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Osman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat, ss. 7-19.
• Balgalmış, E. & Baloğlu, M. (2010). Eğitim Yöneticilerinin Düşünme Stilleri Açısından Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 35-46.
• Bilgiç, E. (2010). İlköğretim okullarında görevli yöneticilerin ve öğretmenlerin düşünme stillerinin karşılaştırılması (Adana ili örneği). Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 249097).
• Bono, E. D. (2007). Kendine düşünmeyi öğret, (Çev. Prof. Dr. Sebahattin Arıbaş). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Brown, J. R. & Oakley, A.D. (1997). Hypnosis and cognitive-experiential selftheory: A New conceptualization for hypnosis?, Contemporary Hypnosis, 14(2), 94–99.
• Buluş, M. (2006). Düşünme Stilleri Ölçeğinin Güvenirliği ve Geçerliği, Akademik Başarı ve Öğretmen Adayları Özellikleri. Eğitim ve Bilim, 31(139), 35-48.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Canbolat, N. (2011). Matematik Öğretmen Adaylarının Teknolojik Pedagojik Alan Bilgileri ile Düşünme Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, S.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Çekiç Şençağlar, C. (2009). Resmi ve özel okul öncesi eğitim kurumlarında çalışan eğitim personelinin düşünme stilleri ile denetim odakları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 240276).
• Çelik, B. (2008). Kadın yöneticilere yönelik tutumlar ve düşünme stilleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 219926).
• Çelik, D. (2016). 11. Sınıf öğrencilerinin düşünme stilleri, öğrenme stratejileri ve düşünme stilleri ile öğrenme stratejileri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 423235).
• Çınar, G. (2016). Öğretmen adaylarının düşünme stilleri ile yansıtıcı düşünme eğilimleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 442980).
• Çubukçu, Z. (2004). Öğretmen Adaylarının Düşünme Stillerinin Belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 87-106.
• Demir, Ö. & Erginsoy Osmanoğlu, D. (2013). Lise öğrencilerinin düşünme stillerinin çeşitli değişkenler acısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 3(1),165-184. doi: 10.12973/jesr.2013.319a
• Dinçer, B. (2009). Öğretmen Adaylarının Düşünme Stilleri Profillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın, ss. 22.
• Dinçer, B. & Saracaloğlu, A. S. (2011). Öğretmen Adaylarının Düşünme Stilleri Profillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Türk Eğitim Dergisi, 9(4), 701-744.
• Duman, B. & Çelik, Ö. (2011). İlköğretim Öğretmenlerinin Düşünme Stilleri İle Kullandıkları Öğretim Yöntemleri Arasındaki İlişki. İlköğretim Online, 10(2), 785-797.
• Duru, E. (2002). Öğretmen Adaylarında Kişi-Durum Yaklaşımı Bağlamında Yardım Etme Davranışı Eğilimi, Empati ve Düşünme Stilleri İlişkisi ve Bu Değişkenlerin Bazı Psikososyal Değişkenler Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Düzgün, Z. (2011). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin düşünme stilleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 298640).
• Emamipour, S. (2013). Developmental study of thinking styles in ıranian students university, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84, 1736-1739. Doi: 10.1016/j.sbspro.2013.07.023
• Esmer, E. (2013). Öğretmen adaylarının zihinsel stil tercihlerinin (Düşünme stillerinin) incelenmesi. Doktora tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 339349).
• Fer, S. (2005). Aday Öğretmenlerin Düşünme Stilleri Nedir? Sözel bildiri, XIV: Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Bildiri Özet Kitabı, Denizli.
• Hommerding, L. (2002). Thınkıng style preferencesamong the publıc lıbrary dırectors of Florıda. (doctor’s thesis). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (UMI No.3070128).
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. (23.Basım). Ankara: Nobel.
• Kline, R.B. (1998). Principles and Practice of Structural Equation Modeling, New York:The Guilford Press.
• Merdin, S. (2010). Lise öğrencilerinin düşünme stilleri. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 249644).
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), (2006). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (Taslak Basım), Devlet Kitapları, Ankara 24-25-31-32.
• MEB, (2018). Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokullar 3., 4., 5., 6., 7. ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Moutsios-Rentzos, A. & Simpson, A. (2010). The thınkıng styles of unıversıty mathematıcs students. Acta Didactica Napocensia, 3(4), 1-10. Erişim adresi: http://adn.teaching.ro/
• Oflar, Y. (2010). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Düşünme Stilleri. Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Oflar, Y. & Yıldız, K. (2016). İlköğretim okulu öğretmenlerinin düşünme stilleri. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 2(2), 20-37. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ijofe/issue/28468/303423
• Önkuzu, E. (2013). Hazırlık sınıfı öğrencilerinin öğrenme ve düşünme stilleri ile yabancı dilde kelimenin anlamını tahmin etme başarıları arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 350201).
• Özbaş, N. (2013). Sınıf öğretmenlerinin düşünme stillerinin kullandıkları yöntemler ve epistemolojik inançları açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 353338).
• Özbaş, N. & Uluçınar-Sağır, Ş. (2014). Sınıf öğretmenlerinin düşünme stilleri ve kullandıkları ölçme-değerlendirme yöntemleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 305-321.
• Özdemir Beceren, B. & Adak Özdemir, A. (2010). The comparison of prospective preschool teachers’ thinking styles and intelligence types. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2, 2131-2136. Erişim adresi:https://www.sciencedirect.com/search/advanced?authors=Burcu%20%C3%96zdemir%20Beceren
• Özdemir, O. S. (2012). İlköğretim Okulu Yönetici ve Öğretmenlerinin Genel Erteleme Davranışı Eğilimleri İle Düşünme Stillerinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Öztabak, M. Ü. (2013). Farklı okul türlerinde öğrenim gören lise öğrencilerinin sınıf seviyelerine göre düşünme stilleri ile karar verme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 328536).
• Paliç, G. & Altun, E. (2011,Nisan). Fen bilgisi öğretmen adaylarının düşünme stilleri ile fizik laboratuvar tutumları arasındaki ilişki.2'inci Uluslararası Eğitimde Yeni Yönelimler Kongresi, Antalya Erişim adresi:http://www.iconte.org/FileUpload/ks59689/File/2011.international_conference.pdf
• Rusch Blahnik, J. L. (2007). Mental self-government and marital communication. (doctor’sthesis). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (UMI No.3284697)
• Saracaloğlu, A. S., Yenice, N. & Karasakaloğlu, N. (2008). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Düşünme Stillerinin Çeşitli Değişkenler Açısından Karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Arastırmalar Dergisi,1(5), 732-751 .
• Semerci, N. (1999). Öğretmenin Görevi: Düşünmeyi Geliştirmek. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1): 209-216.
• Sternberg, R. J. (1988). Mental Self-Government: A Theory of İntellectual Styles and Their Development. Human Development, 31, 197-224.
• Sternberg, R. J. (1994). Allowing for Thinking Styles. Educational Leadership, 52(3), 36- 40.
• Sternberg, R. J. (1997). Thinking Styles. New York: Cambridge University Press.
• Sternberg, R. J. & Wagner, R. K. (1992). Thinking Styles Inventory. New Haven CT :Unpublished Test, Yale University.
• Sternberg, R. J. & Zhang, L. F. (2005). Styles of Thinking As A Basis of Differentiated Instructon. Theory into Practice, 44(3), 245-253.
• Subaşı, D. (2010). Öğrencilerin Öğrenme ve Düşünme Stillerinin Coğrafya Dersi Akademik Başarılarına Etkileri (12.Sınıf). Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sünbül, A. M. (2004). Düşünme Stilleri Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği. Eğitim ve Bilim Dergisi. 29, (132), 25-42.
• Şenay, Ş. C. (2014). Matematik öğretmen adaylarının sayılar teorisine yönelik soyutlamayı indirgeme eğilimlerinin düşünme stilleri ve matematik öz yeterlikleri ile ilişkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 372285).
• Tang, J. M. (2003). Are asian thinking styles different? Acculturation and thinking styles in a Chinese Canadian population. (doctor’s thesis). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (UMI No.3126420)
• Tsagaris, G. S. (2006). The relatıonshıps between thınkıng style preferences,cultural orıentatıons and academıc achıevement. (doctor’s thesis). ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (UMI No.3232048)
• Tüzer, L. (2016). Sınıf öğretmenlerinin düşünme stillerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 422550).
• Uğurlu, M. (2012). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin düşünme stilleri ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 321238).
• Ural, O. & Esmer, E. (2018). Açık öğretim lisesi öğrencilerinin düşünme stillerinin demografik değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 592- 604. doi: 10.17240/aibuefd.2018.18.36350-411093
• Ünlü, İ. (2020). Sınıf Öğretmenlerinin Düşünme Stilleri İle Sınıf Yönetim Stilleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Yaşar, M. & Erol, A. (2015). Determination of relationship between the empathic tendency levels and thinking styles of preschool teacher candidates. International Journal of Assessment Tools in Education, 2(2),38-65. Erişim adresi: http://dergipark.org.tr/en/pub/ijate/issue/22372
• Yıldırım, N. (2016). İlköğretim matematik ve sınıf öğretmenlerinin matematik okuryazarlığı öz-yeterliği ile düşünme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, YÖK Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Tez No: 372285).
• Yıldız, G. (2010). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Matematik Başarıları, Bilişüstü Stratejileri, Düşünme Stilleri ve Matematik Öz Kavramları Arasındaki İlişkiler. Doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, K. (2012). Primary schools administrators’ social skill levels and thinking styles. Erzincan University Journal of Education Faculty, 14(2), 49-70. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/erziefd/issue/6011/80347
• Yıldızlar, M. (2010). Farklı Kültürlerden Gelen Öğretmen Adaylarının Düşünme Stilleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 383-393.
• Yüksel, S. (2004). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretme-Öğrenme Süreçlerine Yönelik Direnç Davranışları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(3), 341-354.
• Zhang, L. F. (2000). Are Thinking Styles and Personality Types Related. Educational Psychology, 20(3): 271-283.
• Zhang, L. F. (2003). Contributions of Thinking Styles to Critical Thinking Dispositions. The Journal of Psychology, 137(6), 517-544.
• Zhang, L. F. & Sternberg, R. J. (2002). Thinking styles and teachers’ characteristics. Internatıonal Journal Of Psychology, 37 (1), 3–12. doi: 10.1080/00207590143000171.