HAKEMİ USE'DEN KOYU YÜZLÜ PERDAH BEZEMELİ BİR KASE ÜZERİNE DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 791 - 802, 15.07.2022

Filiz İlhan

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1067410

Öz

Yukarı Dicle Vadisi içerisinde bölgenin Geç Neolitiği hakkında önemli veriler sunan Hakemi Use yerleşimi Yukarı Mezopotamya’da yaratılan çanak-çömlek kültürünün yayılımının en kuzey hattında yer almaktadır. MÖ 6100-5950 yılları arasına tarihlenen ve Dicle Nehri üzerine inşası yapılan Ilısu Barajı projesi kapsamında araştırılan yerleşim alanında Geç Neolitik döneme ait beş yapı katı tespit edilmiştir. Hakemi Use’de hem mimaride kullanılan teknikler hem de buluntular açısından Kuzey Mezopotamya hattı ile paralellikler mevcuttur. Mimaride pisé tekniğinde dörtgen planlı binalar yapıların iki katlı olduğu, alt katın depo üst katın ise yaşam alanı olarak kullanıldığı düşünülmektedir.
Hakemi Use’de Geç Neolitik döneme ait ve dört mal grubundan oluşan çanak-çömlek beş tabakada da ele geçirilmiştir. Özellikle Hassuna/Samarra olarak tanımlanan oldukça kaliteli yapılmış çanak-çömlek mal grupları içerisinde önemli bir grubu oluşturmaktadır. Çanak-çömlek arasında Koyu Yüzlü Mallar sayıca en fazla olan örneklerden oluşmaktadır. Koyu yüzlüler arasında değerlendirilen perdah bezemeli örnekler ise özellikle Levant/Kilikya ve Mezopotamya’nın kuzeyindeki çağdaşları ile paralellikleri olduğu anlaşılmaktadır. Bu çanak-çömlek grubu içerisinde değerlendirilen tam kap örneğinin incelenmesi ile bu grubun varlığının Yukarı Dicle alanı içerisinde yayılımını göstermektedir.

The settlement of Hakemi Use, which provides important data about the Late Neolithic of the region within the Upper Tigris Valley, is in the northernmost line of the spread of the pottery culture that is created in Upper Mesopotamia. Five structure levels relating to the Late Neolithic period were identified in the settlement area, which was investigated within the scope of the Ilısu Dam project built on the Tigris River and dated to 6100-5950 BC. There are parallels with the Northern Mesopotamian line in terms of both the techniques used in architecture and the finds in Hakemi Use. It is thought that the rectangular planned buildings in the pisé technique in architecture are two-storey, and the lower floor is used as a warehouse and the upper floor is used as a living space.
Pottery belonging to the Late Neolithic period and consisting of four ware groups was found in all five layers at Hakemi Use. It constitutes an important group among the very high quality pottery ware groups defined as Hassuna/Samarra. Among the pottery, the Dark Faced Wares consist of the most numerous examples. It is understood that the burnished decorated examples evaluated among the dark-faced ones have parallels with their contemporaries, especially in the Levant/Cilicia and the north of Mesopotamia. The examination of the complete vessel sample evaluated in this pottery group shows the spread of the existence of this group in the Upper Tigris area.

Anahtar Kelimeler

hakemi use, Geç Neolitik, koyu yüzlü perdahlı çanak çömlek, perdah bezeme

Kaynakça

• Akkermans, P. M. M.G. & Le Miere, M. (1992). The 1988 Excavations at Tell Sabi Abyad, a Later Neolithic Village in Northern Syria. Syria. American Journal of Archaeology, 96(1), 1-22.
• Balossi-Restelli, F. (2006). The Development of ‘Cultural Regions’ in the Neolithic of the Near East: The Dark Faced Burnished Ware Horizon. Oxford: BAR International Series 1482, Archaeopress.
• Braidwood, R. J. & Braidwood, L. S. (1960). Excavations in the Plain of Antioch I. Chicago: The University of Chicago Press.
• Breniquet, C. (1995). La Stratigraphie des Niveaux Préhistoriques de Mersin et l’évolution Culturelle en Cilicie. Anatolia Antiqua III, 1-31.
• Contenson, H. (1992). Préhistoire de Ras Shamra, Ras Shamra-Ougarit VIII. Paris : ERC.
• Cruells, W. & Nieuwenhuyse, O. (2004). The Proto-Halaf Period in Syria. New Sites, New Data. Paléorient, 30(N°1), 47-68.
• Diebold, B. H. (2004). Excavations at Tell Kurdu, 2001: Pottery”. Anatolica XXX, 52-55.
• LeMière, M. (2001). The Neolithic Pottery from Kosak Shamali. Y. Nishiaki , T. Matsutani, (Eds). Tell Kosak Shamali . The Archaeological Investigations on the Upper Euphrates, Syria. Chalcolithic Architecture and the Earlier Prehistoric Remains Vol 1 içinde (ss.79-211). Tokyo.
• Le Mière, M. (2017). The Earliest Pottery of West Asia: Questions Concerning Causes and Consequences, A. Tsuneki, O. Nieuwenhuyse, S. (Eds), The Emergence of Pottery in West Asia içinde (ss.19-26). Oxbow Books.
• Nieuwenhuyse O.P. (2007). Plain and Painted Pottery, The Rise of Neollithic Ceramic Styles on the Syrian and Northern Mesopotamian Plains, Belgium: Brepols Publ.
• Nieuwenhuyse, O.P., Cruells, W. & Mateiciucová, I. (2017). Late Neolithic Pottery Studies in the Ancient Near East, W. Cruells, I. Mateiciucová, O. Nieuwenhuyse (Eds.), Painting Pots-Painting People Late Neolithic Ceramics in Ancient Mesopotamia içinde (ss.1-10). United Kingdom: Oxbow Books.
• Odaka, T. (2017). The Emergence of Pottery in Northern Levant: A Recent View from Tell el-Kerk. A. Tsuneki, O. Nieuwenhuyse, (Eds). The Emergence of Pottery in West Asia, 59-68.
• Ökse, A. T. (1993). Önasya Arkeolojisi Seramik Terimleri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Restelli, F. B. (2006). The Development of ‘Cultural Regions’ in the Neolithic of the Near East, The Dark Faced Burnished Ware Horizon. Oxford, England: BAR International Series 1482.
• Tekin, H. (2002). (2001, Mayıs 27-31). Hakemi Use 2001 Kazısı. 24. Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt (ss.59-70). Ankara:
• Tekin, H. (2003). (2002, Mayıs 26-31). Hakemi Use (Diyarbakır) 2002 Kazısı. 25. Kazı Sonuçları Toplantısı 1. Cilt (ss.273-278). Ankara.
• Tekin, H. (2004). Yukarı Dicle Vadisi’nde Bir Hassuna/Samarra Yerleşimi: Hakemi Use. I. ve II. Arkeolojik Araştırmalar Sempozyumu (ss.263-273). Ankara.
• Tekin, H. (2006a). Hakemi Use: A Newly Established Site Dating to the Hassuna/Samarra Period in Southeastern Anatolia, J. M. Cόrdoba, M. Molist, M. C. Pérez, I. Rubio, S. Martínez (Eds.), Proceedings of the 5th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, , April 3-8 2006-Madrid içinde (ss.271-283). Madrid: Uam Ediciones.
• Tekin, H. (2006b). Yatay Oluk Bezekli Bir Seramik Grubunun Ele Geçtiği Yeni Bir Merkez: Hakemi Use. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(1), 151-172.
• Tekin, H. (2007). Hakemi Use: Güneydoğu Anadolu’da Son Neolitik Döneme Ait Yeni Bir Merkez. M. Özdoğan, N. Başgelen(Eds.), Anadolu’da Uygarlığın Doğuşu ve Avrupa’ya Yayılımı Türkiye’de Neolitik Dönem Yeni Kazılar Yeni Bulgular içinde (ss.47-56). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Tekin, H. (2018). Hakemi Use: Yukarı Dicle Vadisi’de Bir Yeni Assur Köy Yerleşimi. K. Köroğlu, S Ferruh Adalı (Eds.), Assurlular, Dicle’den Toroslar’a Tanrı Assur’un Krallığı içinde (ss.420-435). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Tekin, H. (2020). Hakemi Use Excavations Within The Ilısu Project. Anatolia, 46, 147-165.
• Tsuneki, A. & Miyake, Y. (1996). The Earliest Pottery Sequence of the Levant: New Data from Tell El-Kerkh 2, Northern Syria. Paléorient, (22, n°1), 109-123.
• Vieugué, J., GarfinkeL, Y., Barzilai, O. & van den Brink, E. C. M. (2016). Pottery Function and Culinary Practices of Yarmukian Societies in the late 7th Millennium cal. BC: First Results. Paléorient, 42(2), 97-115