DUYGUSAL EMEK - ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI İLİŞKİSİ: BİR ALAN ARAŞTIRMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1239 - 1252, 15.07.2022

Edip Örücü , Itır Hasırcı , Figen Öziş

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.983796

Öz

Bu araştırmanın amacı Balıkesir’in Bandırma ilçesinde bulunan banka personellerinin duygusal emek ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın evrenini Bandırma’da bulunan 11 banka şubesinin 128 personeli oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu şubelerde çalışmakta olan 106 personel oluşturmaktadır. Veriler anket uygulaması aracılığıyla elde edilmiştir. Anketten elde edilen verilerle, frekans analizi, normallik testi, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi yapılmıştır. Yapılan korelasyon analizinin neticesinde duygusal emeğin alt boyutları olan samimi davranış, yüzeysel davranış ve derin davranış ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasında pozitif yönlü ve anlamlı ilişkilerin olduğu tespit edilmiştir. Regresyon analizlerinin neticesinde duygusal emeğin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde anlamlı etkisinin olduğu görülmüştür. Duygusal emeğin alt boyutlarından samimi davranışın, yüzeysel davranışın ve derin davranışın da örgütsel vatandaşlık davranışı üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Duygusal emeğin alt boyutu olan derin davranışı sergileyen banka çalışanlarının örgütsel vatandaşlık seviyelerinin diğer boyutlara nazaran daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Çalışmanın sonunda sonuçlar yorumlanıp, tartışılmıştır. İleride yapılacak çalışmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Duygusal emek, Örgütsel vatandaşlık davranışı, Samimi davranış

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). The role of job control as a moderator of emotional outcome relationships. The Journal of Psychology, 134(2), 169-184.
• Ashforth, B. E. and Humphrey, R. H. (1993). Emotional labor in service roles: The influence of identity. Academy of Management Review, 18(1), 88-115.
• Demirel, Y. ve Aslan, Ş. (2008). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile örgütsel bağlılık ve mesleğe bağlılık arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(2), 163-178.
• Aziz, N., Naseer, S., Ali, R. and Kanval, M. (2019). The impact of emotional labor strategies on employee behaviors: A conservation of resources perspective. Pakistan Journal of Social Sciences, 39(3), 1021-1035.
• Basım, H. N. ve Beğenirbaş, M. (2012). Çalışma yaşamında duygusal emek: bir ölçek uyarlama çalışması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 77-90.
• Beğenirbaş, M. ve Meydan, C.H. (2012). Duygusal emeğin örgütsel vatandaşlık davranışıyla ilişkisi: Öğretmenler üzerinde bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), 159-181.
• Bıyık, Y. ve Aydoğan, E. (2014). Duygusal emek ile örgütsel vatandaşlık davranışı ilişkisi: Bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (3), 159-180.
• Bitmiş, M. G., Sökmen, A. ve Turgut, H. (2014). Örgütsel vatandaşlık davranışı ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirliğinin yeniden değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 1-14.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör analizi: Temel kavramlar ve ölçek geliştirmede kullanımı. Eğitim Yönetimi Dergisi, 32(32), 470-433.
• Cheung, F. Y. and Lun, V. M. C. (2015). Relation between emotional labor and organizational citizenship behavior: An investigation among Chinese teaching professionals. The Journal of General Psychology, 142(4), 253-272.
• Child, D. (2006). The essentials of factor analysis. London: Continuum.
• Christ, O., Van Dick, R., Wagner, U. and Stellmacher, J. (2003). When teachers go the extra mile: Foci of organisational identification as determinants of different forms of organisational citizenship behaviour among school teachers. British Journal of Educational Psychology, 73, 329-341.
• Chu, K. and Murrmann, S. (2006). Development and validation of the emotional labor scale. Tourism Management, 6(27), 1181-1191.
• Comrey, A. L. (1988). Factor-analytic methods of scale development in personality and clinical psychology. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 56(5), 754–761.
• Cropanzano, R., Rupp, D. E. and Byrne, Z. S. (2003). The relationship of emotional exhaustion to job performance ratings and organizational citizenship behavior. Journal of Applied Psychology, 88(1), 160-169.
• Çolakoğlu, Ü., Yurcu, G., Atay, H. ve Yanık, A. (2015). Dimensional comparatives of organizational citizenship and emotional labor: A study on accommodation companies. International Journal of Human Sciences, 12(1), 933- 950.
• Diefendorff, J. M. and Gosserand, R.H. (2003). Understanding the emotional labor process: A control theory perspective. Journal of Organizational Behavior, 24, 945-959.
• England, P. and Farkas, G. (1986). Households, employment and gender: A social, economic and demographic view, New York: Aldine Publishing.
• Güler, D. ve Esen, M. (2021). Duygusal emek ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişkiyi belirlemeye yönelik hazır giyim firması çalışanları üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 19(2), 194-221.
• Güngör, M. (2009). Duygusal emek kavramı: Süreci ve sonuçları. Kamu-İş Dergisi, 11(1), 167- 184.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hochschild, A. R. (1983). The managed heart: Commercialization of human feeling, Berkeley: University of California Press.
• Jin-Hwan, H. (2014). A moderating effect of empathy between emotional labor and organizational citizenship behavior. Journal of Digital Convergence, 12(6), 161-170.
• Kıyat, G. B., Özgüleş, B. ve Günaydın, S. C. (2018). Algılanan kurumsal itibar ve işe bağlılığın duygusal emek davranışı üzerine etkisi: Sağlık çalışanları örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(3), 473-494.
• Kiffin-Petersen, S.A., Jordan, C. and Soutar, G. (2011). The big five, emotional exhaustion and citizenship behaviours in service settings: The mediating role of emotional labor. Personality and Individual Differences, 50, 43-48.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis, New York: Routledge.
• Köse, S., Kartal, B. ve Kayalı, N. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ve tutuma ilişkin faktörlerle ilişkisi üzerine bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 1-19.
• Kulualp, H. ve Sarı, Ö. (2019). Destekleme davranışı ve sosyal değişim teorisi kapsamında kırsal turizmin etkilerinin değerlendirilmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 655-678.
• Lee, J. W. and Son, E. (2010). The relationship between ethical leadership and organizational citizenship behavior: The mediating effect of trust in supervisor and the moderating effect of ethical climate. Journal of Korean HRD Research, 5(1), 61-89.
• Lu C.J., Shih C. Y.Y., Chen Y. L. (2013). Effects of emotional labor and job satisfaction on organizational citizenship behaviors: A case study on business hotel chains. International Journal of Organizational Innovation, 5 (4), 165-176.
• Mishra, S. (2007). What emotional labor is a review of literature. Indian University of Management, 12(5), 2-33. Morris, J. A. and Feldman, D. C. (1996). The dimensions, antecedents and consequences of emotional labor. Academy of Management Review, 21(4), 986-1010.
• Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington Books/DC Heath and Com.
• Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organizational citizenship behaviour. Research in Organizational Behaviour, 12(1), 43-72.
• Önal, G. (2019). Öğretmenlerin duygusal emek düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Örücü, E. ve Hasırcı, I. (2020). Duygusal emek algısının tükenmişlik seviyesini etkisi: Bandırma Belediyesi çalışanları üzerine bir araştırma. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(1), 245-276.
• Örücü, E. ve Korkmaz, E. (2018). Psikolojik sözleşme ihlali ve duygusal emek ilişkisi: Sağlık sektöründe bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 40(21), 337-349.
• Özdevecioğlu, M. (2003). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile üniversite öğrencilerinin bazı demografik özellikleri ve akademik başarıları arasındaki ilişkilerin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20, 117-135.
• Pala, T. ve Sürgevil, O. (2016). Duygusal emek ölçeği: Ölçek geliştirme, güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Ege Akademik Bakış Dergisi, 16(4), 773-787.
• Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B. and Bommer, W. H. (1996). Transformational leader behaviors and substitutes for leadership as determinants of employee satisfaction, commitment, trust and organizational citizenship behaviors. Journal of Management, 22(2), 259-298.
• Prati, L.M. (2004). Emotional intelligence as a facilitator of the emotional labour process, Yayımlanmamış Doktora Tezi, The Florida State University College of Business, Florida.
• Ramachandran, Y., Jordan, P. J., Troth, A. C. and Lawrence, S. A. (2011). Emotional intelligence, emotional labour and organisational citizenship behaviour in service environments. International Journal of Work Organisation and Emotion, 4(2), 136 – 157.
• Robbins, S. P. and Judge, T. A. (2020). Örgütsel davranışın temelleri, Ankara: Nobel Yayınları.
• Runhaar P., Konermann J. and Sanders K. (2013). Teachers’ organizational citizenship behaviour: considering the roles of their work engagement, autonomy and leaderemember exchange. Teaching and Teacher Education, 30, 99-108.
• Salami, S. O. (2007). Moderating effect of emotional intelligence on the relationship between emotional labour and organizational citizenship behaviour. European Journal of Social Sciences, 5(2), 142–150.
• Sezgin, F. (2005). Örgütsel vatandaşlık davranışları: Kavramsal bir çözümleme ve okul açısından bazı çıkarımlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 317-339.
• Somech, A. and Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43, 38-66.
• Sökmen, A. ve Boylu, Y. (2011). Örgütsel vatandaşlık davranışı cinsiyete göre farklılık gösterir mi? Otel işletmeleri açısından bir değerlendirme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 147-163.
• Şeşen, H. ve Basım, N. (2010). Çalışanların adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. ODTÜ Geliştirme Dergisi, 37, 171-193.
• Turhan, Ö. (2019). Duygusal emeğin örgütsel vatandaşlık üzerindeki etkisinde örgütsel yaşamda yalnızlığın aracı rolü: Bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2018). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Williams, L.J. and Anderson, S.E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behavior. Journal of Management, 17, 601-617.
• Xuan, J. and Park, D. S. (2012). Effects of psychological contract on organizational citizenship behavior: The mediating role of professors’ emotional labor strategy. African Journal of Business Management, 6(24), 7184-7197.
• Yeşiltaş, M. ve Keleş, Y. (2009). İşgörenlerin eğitim düzeyleri ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), 17-40.
• Yücel, C. ve Samancı-Kalaycı, G. (2009). Örgütsel güven ve örgütsel vatandaşlık davranışı. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 113-132.