YABANCI/İKİNCİ DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ ALANYAZININDA SURİYELİLER: BİR EĞİLİM ARAŞTIRMASI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 3, 1427 - 1447, 02.10.2022

Gülnur Aydın , İlke Altuntaş Gürsoy

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1135087

Cited By: 2

Öz

İç savaş nedeniyle 2011 yılında Suriye’den başlayan göçler, Türkiye’de sosyal uyumu ön plana çıkaran pek çok çalışmanın temelini oluşturmuştur. Uyumun odak noktasında ise dil yer almaktadır. Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimi alanında Suriyeliler, en önemli gündem maddelerinden biri halini almış, akademik çalışmalar bu bağlamda ivme kazanmıştır. Bu çalışmaların değerlendirilmesi, güncel durumu ortaya koymakla birlikte daha sonra yapılacak çalışmalara da yön vermektedir. Bu araştırmada, Suriyeliler özelinde gerçekleştirilen yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimi çalışmalarının genel eğilimlerini belirlemek amaçlanmıştır. 68 dergiden 27 İngilizce ve 107 Türkçe olmak üzere toplam 134 makalenin dâhil edildiği araştırma, nitel bir yaklaşımla doküman analizi yöntemine göre tasarlanmıştır. Makalelerin analizinde betimsel içerik analizinden yararlanılmıştır. Makaleler, yayımlandıkları dergiye; derginin tarandığı dizine; yayın yılına; yazar sayısına; araştırma yöntemlerine; örneklem/çalışma grubu özelliklerine; veri toplama yöntemine/aracına, veri analiz yöntemine, temasına ve konusuna göre dağılım açısından incelenmiştir. Analizler sonucunda makalelerin genellikle dil ve edebiyat eğitimi alanında yayınlar yapan, özellikle TR Dizin’de dizinlenen dergilerde yer aldığı; en çok 2020 yılında yayımlandığı, çoğunlukla iki yazarlı olduğu, yaklaşık dörtte üçünün nitel yaklaşımı benimsediği ve bu doğrultuda yarısına yakınının seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerini kullandığı, en çok lisans öğrencileri ve öğretmenler üzerine odaklandığı; verilerin toplanmasında görüşme yöntemini, verilerin analizinde ise içerik analizini öncelediği tespit edilmiştir. Makalelerin tema ve konu bakımından temel dil becerileri başta olmak üzere öğren(i)ci ve öğretici görüşleri/deneyimleri/değerlendirmelerine yoğunlaştığı belirlenmiştir. Araştırma sonuçları çerçevesinde önerilerde bulunulmuştur

Anahtar Kelimeler

Yabancı/ikinci dil olarak Türkçe öğretimi,, Suriyeliler, Betimsel içerik analizi, Araştırma eğilimleri

Kaynakça

• Aral, M. Öncü-Yılmaz, T. ve Yaman, B. (2017). Suriyeli kadınların dilsel iletişim ihtiyacına çeviri eylemi penceresinden bir bakış. International Journal of Language Education and Teaching, 5(4), 634-649.
• Alan, Y. (2020). İlgili çalışmalardan hareketle Suriyelilere Türkçe öğretiminde karşılaşılan sorunlar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (52), 119-146.
• Baki, Y. (2019). Yabancılara Türkçe öğretimi alanındaki araştırma eğilimleri. International Journal of Language Academy, 7(3), 22-41.
• Biçer, N. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yayınlanan makaleler üzerine bir analiz çalışması. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (27), 230-247.
• Bölükbaş Kaya, F., Golynskaia, A. ve Dereli, K. (2019). Türkçe eğitimi üzerine yabancı öğrencilerce yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(2), 1052- 1067.
• Bölükbaş, F. (2016). Suriyeli mültecilerin dil ihtiyaçlarının analizi: İstanbul örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(46), 21-31.
• Bulut, S., Kanat-Soysal, Ö. ve Gülçiçek, D. (2018). Suriyeli öğrencilerin Türkçe öğretmeni olmak: Suriyeli öğrencilerin eğitiminde karşılaşılan sorunlar. Uluslararası Türkçe, Edebiyat, Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1210-1238.
• Büyükikiz, K. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanan lisansüstü tezler üzerine bir inceleme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 203-213.
• Büyükikiz, K. K. ve Çangal, Ö. (2016). Suriyeli misafir öğrencilere Türkçe öğretimi projesi üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1414-1430.
• Çağlayan-Dilber, N. (2018). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yazılan kaynak kitaplara ilişkin bir inceleme. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi, 31 (Özel Sayı), 111-128.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri [Parameters of content analysis]. Eğitim ve Bilim, 39 (174), 33-38.
• Çelebi, C., Ergül, E., Usta, B. & Mutlu, M. (2019). Türkiye’de yabancılara Türkçe öğretimi alanında hazırlanmış lisansüstü tezler üzerine bir meta-analiz çalışması. Temel Eğitim Dergisi, 1(3), 39-52.
• Çevirme, H., ve Koçak, S. (2018). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde 2015-2017 yılları arasında yapılan akademik makalelerdeki eğilimler. Ş. Gerçek (Ed.) Current database in education içinde (pp.163-174). IJOPEC Publication Limited.
• Çiftçi, Ö. ve Coşkun, H. (2017). Yabancılara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmaların farklı değişkenlere göre tasnifi. International Journal of Languages Education and Teaching, (17), 205 - 214.
• Cinkara, E. (2017). The role of L+ Turkish and English learning in resilience: A case of Syrian students at Gaziantep University. Journal of Language and Linguistic Studies, 13(2), 190-203.

• Dağ, A. (2017). Suriyeli kadın sığınmacıların sosyal ve ekonomik problemleri: Karaman geçici eğitim merkezi örneği. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 4(4), 564-573.
• Demir, E. ve Göloğlu-Demir, C. ve Özdemir, M. (2017). Akademik yükseltme ve atama sürecine yönelik öğretim üyesi görüşleri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 7(1), 12-23.
• Demir, K. ve Özdemir, A. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanındaki bilimsel makalelere bakış. Turkish Studies, 12(4), 105-120.
• Demir, T. T. ve Peler, M. & Güler-Yıldız, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında nicel araştırma yöntemleri kullanılarak yapılan lisansüstü tezlerdeki eğilimler. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi , 4 (2) , 185-204.
• Demirci, M. ve Bulut, A. (2020). Suriyeliler üzerine yapılan ilk dönem dil öğretimi çalışmalarındaki (2011-2017) Suriyeli tanımları hakkında bir değerlendirme. Asos Journal, 8(108), 11-34.
• Dinçer, S. (2018). Eğitim bilimleri araştırmalarında içerik analizi: Meta-analiz, meta-sentez, betimsel içerik analizi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 176-190.
• Doğan-Kahtalı, B. ve Günata, B. (2021). Türkiye’de yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin geldiği son nokta. Turkish Studies, 16(3), 931-959.
• Dudak, H. Ş. ve Biçer, N. (2021). Çocuklara yabancı dil olarak Türkçe öğretimi üzerine hazırlanan makalelerin incelenmesi. BUGU Dil ve Eğitim Dergisi, 2(1), 102-121.
• Ercan, A. N. (2014). Yabancılara Türkçe öğretimi üzerine yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından analizi (Tam metin bildiri). 7. Uluslararası Türkçenin Eğitimi Öğretimi Kurultayı, 19-21 Haziran, Muğla.(https://www.researchgate.net/publication/281235457_YABANCILARA_TURKCE_OGRETIMI_UZERINE_YAPILMIS_LISANSUSTU_TEZLERIN_CESITLI_DEGISKENLER_ACISINDAN_ANALIZI adresinden 20.01.2022 tarihinde alınmıştır.).
• Erdem, C. (2017). Sınıfında mülteci öğrenci bulunan sınıf öğretmenlerinin yaşadıkları öğretimsel sorunlar ve çözüme dair önerileri. Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 26-42.
• Erdem, M. D., Gün, M., Şengül, M. ve Özkan, E. (2015). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yazılmış bilimsel makalelerde geçen anahtar sözcüklere ilişkin bir içerik analizi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(41), 213-237.
• Ertekin, S. (2019). Suriyeli çocukların eğitimi konusunda nitel bir araştırma: Sorunlar ve çözüm önerileri. Middle East Journal of Refugee Studies, 4(2), 5-23.
• Göçer, A., Çaylı, C. ve Çavuş, S. (2016). Türkçenin yabancı dil olarak öğretimiyle ilgili kaynakça denemelerine kesitsel bir katkı: 2013-2015 yılları. Uluslararası Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Dergisi, 1(1), 19-85.
• Kemiksiz, Ö. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe Öğretimi ders kitapları üzerine yapılan araştırmaların eğilimleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Özel Sayısı, 34-56
• Kılıç, G. ve Özkor, D. (2019). Suriyeli çocukların eğitimi araştırma raporu. İstanbul: Mavi Kalem Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği (https://www.mavikalem.org/wp-content/uploads/2019/03/Suriyeli-%C3%87ocuklar%C4%B1n-E%C4%9Fitimi-Ara%C5%9Ft%C4%B1rma-Raporu.pdf adresinden 18.01.2022 tarihinde alınmıştır.).
• Kılıç-Özmen, Z. (2020). The problems that Syrian refugee children, class teachers and Turkish children face in the school environment from the standpoint of trainee teachers. Educational Research and Reviews, 15(9), 554-563.
• Küçük, S. ve Kaya, E. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili hazırlanan tezlerde geçen anahtar kelimelere yönelik içerik analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 442-456.
• Maden, S. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ders kitapları ile ilgili lisansüstü tezlerin analizi. Kuram ve Uygulamada Sosyal Bilimler Dergisi , 5 (1) , 90-102
• Maden, S. ve Önal, A. (2021). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ile ilgili lisansüstü tezlerin araştırma eğilimleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1), 42- 56.
• Miles, B. M. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (Second Edition). London: Sage.
• Ozan, C. ve Köse, E . (2014). Eğitim programları ve öğretim alanındaki araştırma eğilimleri. Sakarya Üniversitesi Eğitim Dergisi,4(1), 116-136.
• Özer, H. ve Turhan Tuna, S. (2020). Yabancılara Türkçe öğretimi konusunda yayımlanmış bilimsel çalışmalar üzerine bir inceleme. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(2), 81-98.
• Özer, Y.Y., Komsuoğlu, A. ve Ateşok, Z.Ö. (2016). Türkiye’deki Suriyeli çocukların eğitimi: Sorunlar ve çözüm önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (37), 76-110.
• Özkan, U. B. (2021). Eğitim bilimleri araştırmaları için doküman inceleme yöntemi (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Rottmann, S. B. ve Nimer, M. (2020). Language learning through an intersectional lens: Gender, migrant status, and gain in symbolic capital for Syrian refugee women in Turkey. De Gruyter Mouton-Multilingua, 40(1), 1-19.
• Sözbilir, M. ve Kutu, H. (2008). Development and current status of science education research in Turkey. Essays in Education, Special Issue, 1–22.
• Turhan, M. ve Erol, Y. C. (2017). Akademisyenlerin akademik teşvik ödeneğine ilişkin görüşleri. Inonu University Journal of the Faculty of Education (INUJFE), 18(3). 281-296.
• Türkben, T. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi alanında yapılan lisansüstü çalışmaların değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(4), 2464-2479.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (10. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• https://piktes.gov.tr/ (18.01.2022 tarihinde ulaşılmıştır).
• https://www.goc.gov.tr/gecici-koruma5638 (24.01.2022 tarihinde ulaşılmıştır).
• https://www.goc.gov.tr/ikamet-izinleri (26.02.2022 tarihinde ulaşılmıştır).