YEREL SOSYOBİLİMSEL KONULAR ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALARIN GENEL EĞİLİMİNİN İNCELENMESİ: BİR SİSTEMATİK DERLEME

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 1345 - 1364, 25.09.2023

Edanur Gül , Gülşah Sezen Vekli , Esra Çapkınoğlu

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1229958

Öz

Bu araştırmanın amacı, sistematik literatür taraması ile yerel sosyobilimsel konular (YSBK) ile yapılan çalışmaları ortaya çıkararak, söz konusu çalışmaların bazı parametreler kapsamında genel eğilimini belirlemektir. ERIC, Wiley Online Library Full Collection, Springer LINK, Taylor& Francis ProQuest Dissertations ve Google Scholar gibi uluslararası veri tabanları ve YÖK Ulusal Tez Merkezi ve ULAKBİM Ulusal Veri Tabanı gibi ulusal veri tabanlarının taranması sonucu 31 makale ve 4 tezden oluşan toplam 35 çalışma, araştırmaya dahil edilmiştir. Yapılan analizler sonucu elde edilen bulgular, çalışmaların genellikle YSBK öğretiminin farklı öğrenme çıktılarının gelişimine etkisini incelemeyi amaçladığını göstermektedir. Çalışmalarda nitel ve nicel yöntem kullanımı birbirine yakın olup, nitel yaklaşımlardan çoğunlukla durum çalışması, nicel yaklaşımlardan ise çoğunlukla deneysel desen kullanımı tercih edilmiştir. Çalışmaların yarısı örneklem grubu olarak ortaokul öğrencilerini seçerken, veri toplama aracı olarak genellikle anket kullanılmıştır. Verilerin analiz sürecinde ise nicel ve nitel veri analizlerinin yaklaşık olarak aynı oranda yapıldığı görülmektedir. Son olarak, incelenen çalışmalarda çoğunlukla çevre temelli konuların ele alındığı ve YSBK’nin farklı öğrenme çıktılarının gelişimi üzerinde pozitif bir etki oluşturduğu belirlenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara dayalı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yerel sosyobilimsel konular, Sistematik derleme, Genel eğilim

Kaynakça

• Aslan, A. (2018). Systematic reviews and meta-analyses. Acta Medica Alanya, 2(2),62–63.
• Atasoy Ş. ve Yüca O. Ş. (2021). Yerel sosyobilimsel konularda kavram karikatürleri aracılığıyla sekizinci sınıf öğrencilerinin argüman kalitelerinin geliştirilmesi. Fen Bilimleri Öğretimi Dergisi, 9(2), 361–388.
• Aydın, E. ve Kılıç Mocan, D. (2019). Türkiye’de dünden bugüne sosyobilimsel konular: Bir doküman analizi. Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(2), 184–197. DOI: 10.35346/aod.638332
• Çapkınoğlu, E. ve Yılmaz, S. (2018). Yedinci sınıf öğrencilerinin yerel sosyobilimsel konulardaki argümanlarında kullandıkları veri bileşeninin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(196), 125–149. doi: 10.15390/EB.2018.7205.
• Çapkınoğlu, E., Yilmaz, S., & Leblebicioğlu, G. (2020). Quality of argumentation by seventh graders in local socioscientific issues. Journal of Research in Science Teaching, 57(6), 827–855.
• Çınar, N. (2022). Sistematik derleme [Powerpoint slaytı]. 13 Ocak 2023 tarihli erişim https://sagbil.sakarya.edu.tr/sites/sagbil.sakarya.edu.tr/file/Prof._Dr_._Nursan_CINAR_Sistematik_derleme_.pdf Değirmenci, A., ve Doğru, M. (2017). Türkiye’de sosyobilimsel konularla ilgili yapılan çalışmaların incelenmesi: Bir betimsel analiz çalışması. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 123-138.
• Driver, R., Newton, P., & Osborne, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84(3), 287–312.
• Eş, H., Mercan, S. I. ve Ayas, C. (2016). Türkiye için yeni bir sosyo-bilimsel tartışma: Nükleer ile yaşam. Turkish Journal of Education, 5(2), 47–59.
• Genç. M. ve Genç, T. (2017). Türkiye’de sosyo-bilimsel konular üzerine yapılmış araştırmaların içerik analizi. e – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 19–26.
• Günay, R. ve Aydın, H. (2015). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ile ilgili yapılan araştırmalarda eğilim: Bir içerik analizi çalışması. Eğitim ve Bilim, 40(178), 1–22.
• Hofstein, A., Eilks, I., & Bybee, R. (2011). Societal issues and their importance for contemporary science education—a pedagogical justification and the state-of-the art in Israel, Germany, and the USA. International Journal of Science and Mathematics Education, 9(6), 1459–1483.
• Jiménez-Aleixandre, M. P. (2002). Knowledge producers or knowledge consumers? Argumentation and decision making about environmental management. International Journal of Science Education, 24(11), 1171–1190.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26–33.
• Lee, H., Chang, H., Choi, K., Kim, S. W., & Zeidler, D. L. (2012). Developing character and values for global citizens: Analysis of pre-service science teachers’ moral reasoning on socioscientific issues. International Journal of Science Education, 34(6), 925–953.
• McComas, W. F., Clough, M. P., & Almazroa, H. (2000). The role and the character of the nature of science. In W. F. McComas (Ed.), The Nature of Science in Science Education: Rationales and Strategies (pp. 331–350). Kluwer Academic Publishers.
• Muangsong, K. Changkien, K., Kinking, K., & Pongsophon, P. (2020). The systematic literature review and research synthesis on the development of moral reasoning by using socioscientific issues approach in science teaching. Stou Edication Journal, 13(2), 2697–6230.
• Rose, S. L., & Barton, A. C. (2012). “Should great lakes city build a new power plant?” How youth navigate socioscientific issues. Journal of Research in Science Teaching, 49(5), 541–567.
• Sadler, T. D. (2004). Informal reasoning regarding socioscientific issues: A critical review of research. Journal of Research in Science Teaching, 41(5), 513–536.
• Sadler, T. D., & Fowler, S. R. (2006). A threshold model of content knowledge transfer for socioscientific argumentation. Science Education, 90(6), 986–1004.
• Sadler, T. D., & Zeidler, D. L. (2005). Patterns of informal reasoning in the context of socioscientific decision making. Journal of Research in Science Teaching, 42(1), 112–138.
• Sadler, T. D., Barab, S. A., & Scott, B. (2007). “What do students gain by engaging in socioscientific inquiry?” Research in Science Education, 37(4), 371–391.
• Sadler, T. D., Klosterman, M. L., & Topcu, M. S. (2011). Learning science content and socio-scientific reasoning through classroom explorations of global climate change. In Sadler, T. D (Ed.), Socio-scientific Issues in the Classroom: Teaching, Learning and Research (pp. 45–77). Springer.
• Simonneaux, L. (2008). Argumentation in socio-scientific contexts. In S. Erduran & M. P. Jimenez-Aleixandre (Eds.), Argumentation in science education: An overview (pp. 179–199). Springer.
• Snyder, H. (2019). Literature review as a research methodology: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 104, 333–339.
• Sönmez, A. (2015). Fen bilimleri öğretmenlerinin epistemolojik inanç sistemleri ve sosyobilimsel konular hakkında yaptıkları öğretimler arasındaki ilişkilerin belirlenmesi (Doktora Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Tekin, N., Aslan, O., & Yilmaz, S. (2016). Research trends on socioscientific issues: a content analysis of publications in selected science education journals. Journal of Education and Training Studies, 4(9), 16–24.
• Tezel, Ö. ve Günister, B. (2018). Sosyobilimsel konu temelli fen öğretimi üzerine Türkiye’de yapılan çalışmalardan bir derleme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi (ESTÜDAM) Eğitim Dergisi, 3(1), 42–60.
• Topcu, M. S. ve Atabey, N. (2017). Sosyobilimsel konu içerikli alan gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin argümantasyon nitelikleri üzerine etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 68–84.
• Tüzüngüç, B., Doğan, Ö. ve Han Tosunoğlu, Ç. (2021). Sosyobilimsel muhakeme yeteneği ölçeği: Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(79), 1060–1078.
• Yapicioglu, A. E. & Atabey, N. (2020). Evaluation of trends in theses on socio-scientific ıssues: The Case of Turkey. International Journal of Progressive Education, 16(4), 115–134. doi: 10.29329/ijpe.2020.268.8
• Yılmaz, K. (2021). Sosyal bilimlerde ve eğitim bilimlerinde sistematik derleme, meta değerlendirme ve bibliyometrik analizler. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(2), 1457–1490.
• Zeidler, D. L., Sadler, T. D., Simmons, M. L., & Howes, E. V. (2005). Beyond STS: A research-based framework for socioscientific issues education. Science Education, 89(3), 357–377.