KONUT FİYATLARI İLE MAKROEKONOMİK VE FİNANSAL GÖSTERGELER ARASINDAKİ İLİŞKİ: BOOTSTRAP NEDENSELLİK TESTİ

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 3, 1713 - 1732, 25.09.2023

Onur Şeyranlıoğlu

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1293731

Cited By: 1

Öz

Türkiye’de konut yatırımlarının, hanehalkının varlıkları içerisindeki ağırlığı dikkate alındığında konut fiyatlarının belirleyicilerinin tespiti önem arz etmektedir. Bu amaca yönelik araştırmada, konut fiyatları ile makroekonomik ve finansal göstergeler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Konut fiyat endeksi ile BİST-100 ve BİST-GYO pay endeksi, reel efektif döviz kuru, tüketici fiyat endeksi, konut kredi faiz oranı, sanayi üretim endeksi, M2 para arzı, tüketici güven endeksi, ekonomik güven endeksi ve altın fiyatları arasındaki nedensellik ilişkileri Granger temelli Hacker ve Hatemi J (2012) bootstrap nedensellik testi ile ortaya konulmuştur. Nedensellik sınaması öncesi serilerin durağanlık özellikleri Augmented Dickey-Fuller (ADF) ve Christopoulos ve León– Ledesma (2010) Fourier ADF birim kök testleri ile belirlenmiştir. Aylık frekanslı serilerin kullanıldığı araştırma 2010/01-2022/12 dönemi kapsamaktadır. Bulgularda, konut fiyatları ile tüketici fiyat endeksi, M2 para arzı, sanayi üretim endeksi ve altın fiyatları arasında çift yönlü Granger nedensellik söz konusudur. Reel efektif döviz kuru, tüketici güven endeksi ve ekonomik güven endeksinden konut fiyatlarına doğru; konut fiyatlarından konut kredi faiz oranlarına doğru tek yönlü Granger nedensellik tespit edilmiştir. Geniş bir gösterge seti kullanılarak konut fiyatlarının, bazı makroekonomik göstergeleri etkilediği ve etkilendiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

konut fiyat endeksi, makroekonomik göstergeler, finansal göstergeler, bootstrap nedensellik testi

Kaynakça

• Adams, Z., & Füss, R. (2010). Macroeconomic determinants of international housing markets. Journal of Housing Economics, 19(1), 38-50. https://doi.org/10.1016/j.jhe.2009.10.005
• Agnello, L., & Schuknecht, L. (2011). Booms and busts in housing markets: Determinants and implications. Journal of Housing Economics, 20(3), 171-190.
• Akkaş, M. E., & Sayılgan, G. (2015). Konut fiyatları ve konut kredisi faizi: Toda-Yamamoto nedensellik testi. 19. Finans Sempozyumu, Çorum.
• Akkaya, M. (2019). Hedonik konut fiyat endeksini etkileyen faktörlerin analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 435-454. doi: 10.24988/deuiibf.2018332711
• Akyol Özcan, K. (2023). Konut fiyat endeksi belirleyicileri üzerine bir araştırma: Asimetrik eş bütünleşme analizi. EKEV Akademi Dergisi, 0(93), 283-307. doi: 10.17753/sosekev.1218289
• Bahmani-Oskooee, M., & Ghodsi, S. H. (2018). Asymmetric causality between the US housing market and its stock market: Evidence from state level data. The Journal of Economic Asymmetries, 18, e00095.
• Bahmani-Oskooee, M., & Wu, T. P. (2018). Housing prices and real effective exchange rates in 18 OECD countries: A bootstrap multivariate panel Granger causality. Economic Analysis and Policy, 60, 119-126.
• Batayneh, K. I., & Al-Malki, A. M. (2015). The relationship between house prices and stock prices in Saudi Arabia: an empirical analysis. International Journal of Economics and Finance, 7(2), 156-167.
• Becker, R., Enders, W., & Lee, J. (2006). A stationarity test in the presence of an unknown number of smooth breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• Beltratti, A., & Morana, C. (2010). International house prices and macroeconomic fluctuations. Journal of Banking & Finance, 34(3), 533-545.
• Bin, O. (2004). A prediction comparison of housing sales prices by parametric versus semi-parametric regressions. Journal of Housing Economics, 13(1), 68-84.
• Bjørnland H. C., & Jacobsen D. V. (2010). The role of house prices in the monetary policy transmission mechanism in small open economies. Journal of Financial Stability, 6, 218–229.
• Canbay, Ş., & Mercan, D. (2020). Türkiye’de konut fiyatları, büyüme ve makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi. Journal of Management and Economics Research, 18(1), 176-200.
• Case, K. E., & Quigley, J. M. (2008). How housing booms unwind: Income effects, wealth effects, and feedbacks through financial markets. European Journal of Housing Policy, 8(2), 161-180. doi: 10.1080/14616710802037383
• Christopoulos, D. K., & León-Ledesma, M. A. (2010). Smooth breaks and non-linear mean reversion: Post-Bretton Woods real exchange rates. Journal of International Money and Finance, 29(6), 1076-1093.
• Coşkun, Y. (2015). Türkiye'de konut finansmanı: sorunlar ve çözüm önerileri. Türkiye Bankalar Birliği.
• Coşkun, Y. (2016). Konut fiyatları ve yatırımı: Türkiye için bir analiz. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 201-217.
• Çalışkan, Ş., Karabacak, M., & Meçik, O. (2022). The analysis of the relationship between housing prices and interest rates in Turkey. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 23(1), 15-34. doi: 10.24889/ifede.992109
• Çankaya, S. (2013). Konut fiyatları ve makroekonomik faktörler arası ilişkiye global bakış. Maliye ve Finans Yazıları, 1(100), 143-154.
• Çetin, A. C. (2021). Türkiye’de konut fiyatlarına etki eden faktörlerin analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Dergisi, 5(1), 1-30. doi: 10.31200/makuubd.846667
• Çetin, D. T. (2022). Antalya-Isparta-Burdur bölgesi konut fiyat endeksinin makroekonomik göstergeler ve hisse senedi endeksi kullanılarak yapay zekâ ile tahmini. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 22(3), 1363-1380. doi: 10.11616/asbi.1161592
• Çetin, G., & Doğaner, A. (2017). İnşaat sektörü güven endeksi ve konut fiyat endeksi arasındaki ilişki: Türkiye için ampirik analiz. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 4(2), 155-165.
• Çipe, B., & Aslan, A. (2022). Investigation of housing price index and BIST 100 stock market index in Turkey with Markov Switching Model. Trends in Business and Economics, 36(1), 109-114
• Darıcı, B. (2018). Para politikası ve konut fiyatları ilişkisi: Türkiye ekonomisi için ampirik bir analiz. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 221-228.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74, 427–431. https://doi.org/10.2307/2286348
• Dickey, D. A., & Fuller, W.A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with unit root. Econometrica, 49, 1057-1072. http://dx.doi.org/10.2307/1912517
• Dilber, İ., & Sertkaya, Y. (2016). 2008 finansal krizi sonrası Türkiye’de konut fiyatlarının belirleyicilerine yönelik analiz. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 11-29.
• Eryüzlü, H., & Ekici, S. (2020). Konut fiyat endeksi ve reel döviz kuru ilişkisi: Türkiye örneği. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 5(12), 97-105. doi: 10.25204/iktisad.650420
• Fang, H., Lee, Y.-H., & Chang, W. S. (2017). Nonlinear short-run adjustments between house and stock prices in emerging Asian regions. Panoeconomicus, 65(1), 37-63.
• Gebeşoğlu, P. F. (2019). Housing price index dynamics in Turkey. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14, 100-107.
• Gimeno, R., & Martinez-Carrascal, C. (2010). The relationship between house prices and house purchase loans: The Spanish case. Journal of Banking and Finance, 34(8), 1849-1855.
• Golubchikov, O., & Badyina, A. (2012). Sustainable housing for sustainable cities: A policy framework for developing countries. Nairobi, Kenya: UN-HABITAT.
• Goodhart, C., & Hoffman, B. (2008). House prices, money, credit and the macroeconomy. European Central Bank Working Paper Series, No.888, April 2008, 1-43.
• Göçer, İ., & Bulut, Ş. (2015). Petrol fiyatlarındaki değişimlerin Rusya ekonomisine etkileri: Çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme ve simetrik nedensellik analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 721-748.
• Granger, C. W. (1969). Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 424-438.
• Gujarati, D. N. (2004). Basic Econometrics, 4th Edition. McGraw Hill.
• Hacker, R. S., & Hatemi-J, A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: Theory and application. Applied Economics, 38(13), 1489-1500.
• Hacker, S., & Hatemi‐J, A. (2012). A Bootstrap test for causality with endogenous lag length choice: Theory and application in finance. Journal of Economic Studies, 39(2), 144-160.
• Hepsağ, A. (2022). Ekonometrik Zaman Serileri Analizlerinde Güncel Yöntemler. Der Yayınları.
• Huang, Y. K., & Ge, J. (2009). House prices and the collapse of stock market in mainland China?-An empirical study on house price index. Pacific Rim Real Estate Conference. PRRES, UWS and UTS.
• Hülagü, T., Kızılkaya, E., Özbekler, A. G., & Tunar, P. (2016). Türkiye Konut Fiyat Endeksi’nin kalite değişimi etkisinden arındırılması: Hedonik konut fiyat endeksi. TCMB Ekonomi Notları, 1-15.
• Ibrahim, M.H. (2010). House price‐stock price relations in Thailand: An empirical analysis. International Journal of Housing Markets and Analysis, 3(1), 69-82. https://doi.org/10.1108/17538271011027096
• Investing.com (2023). 10 Nisan 2023 tarihinde https://tr.investing.com/indices/ise-real-estate-inv.-trusts adresinden erişilmiştir.
• İslamoğlu, B., & Buluş, A. (2018). Mortgage piyasası ve para politikasının konut fiyatlarına etkisi: Türkiye üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(2), 455-466.
• Jiang, Y., Zhao, D., Sanderford, A., & Du, J. (2018). Effects of bank lending on urban housing prices for sustainable development: A panel analysis of Chinese cities. Sustainability, 10(3), 642.
• Jud, G. D., & Winkler, D. T. (2002). The dynamics of metropolitan housing prices. Journal of Real Estate Research, 23(1-2), 29-45.
• Karaağaç, G. A., & Altınırmak, S. (2018). Türkiye konut fiyat endeksi ve düzey bazlı konut fiyat endeksleri ile seçili değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, 39, 222-240.
• Karadaş, H. A., & Salihoğlu, E. (2020). Seçili makroekonomik değişkenlerin konut fiyatlarına etkisi: Türkiye örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16(1), 63-80.
• Karakuş, R., & Öksüz, S. (2021) BİST gayrimenkul yatırım ortaklıkları endeksi ile konut fiyat endeksi, faiz oranı ve enflasyon ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. BMIJ, 9(2), 751-764. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i2.1825
• Katrakilidis, C., & Trachanas, E. (2012). What drives housing price dynamics in Greece: New evidence from asymmetric ARDL cointegration. Economic Modelling, 29(4), 1064-1069. https://doi.org/10.1016/j.econmod.2012.03.029
• Kayral, I. E. (2017). İstanbul, Ankara ve İzmir konut fiyat değişimlerini etkileyen faktörlerin araştırılması. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 65-84.
• Leung, C. (2004). Macroeconomics and housing: A review of the literature. Journal of Housing Economics, 13(4), 249-267.
• McQuinn, K., & O'Reilly, G. (2008). Assessing the role of income and interest rates in determining house prices. Economic Modelling, 25(3), 377-390.
• Meidani, A. N., Zabihi, M., & Ashena, M. (2011). House prices, economic output, and inflation interaction in Iran. Research in Applied Economics, 3(1), 1-13.
• Münyas, T. (2020). Reel sektör güven endeksi ile hedonik konut fiyat endeksi arasındaki ilişki üzerine bir araştırma. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(5), 1383-1394.
• Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2023). Housing Prices. 23 Nisan 2023 tarihinde OECD Resmi Sitesi: https://data.oecd.org/price/housing-prices.htm adresinden alınmıştır.
• Öner Badurlar, İ. (2008). Türkiye'de konut fiyatları ile makro ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin araştırılması. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 223-238.
• Özçim, H. (2022). Türkiye’deki konut satışı ile TCMB politika faiz oranı ve konut fiyat endeksi arasındaki ilişkinin analizi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(1), 523-533.
• Paksoy, S., Yöntem, T., & Büyükçelebi, B. (2014). Konut fiyat endeksi ve enflasyon arasındaki ilişki (TRC1, TRC2 ve TRC3 düzey bölgeleri üzerine ampirik bir çalışma). Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 1(2), 54-69.
• Sağlam, C., & Abdioğlu, Z. (2020). Türkiye’de tüketici fiyatları ile hedonik konut fiyatları arasındaki ilişki: Panel veri analizi. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 15(57), 117-128.
• Smith, S. J. (2011). Home price dynamics: A behavioural economy?. Housing, Theory and Society, 28(3), 236-261.
• Sutton, G. D. (2002). Explaining changes in house prices. BIS Quarterly Review, 32, 46-60.
• Szeidl, A., & Chetty, R. (2004). Consumption commitments and asset prices. 2004 Meeting Papers (No. 354). Society for Economic Dynamics.
• Tan, C. T., Lee, C. Y., Tan, Y. T., & Keh, C. G. (2018). A nonlinear ARDL analysis on the relation between housing price and interest rate: The case of Malaysia. Journal of Islamic, Social, Economics and Development, 3(14), 109-121.
• Toda, H.Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregression with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225–250.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). (2023). Konut Fiyat Endeksi, Veri: Kapsam, Dönemsellik ve Zamanlılık. 15 Nisan 2023 tarihinde TCMB Resmi Sitesi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/b4628fa9-11a7-4426-aee6-dae67fc56200/KFE-Metaveri.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-b4628fa9-11a7-4426-aee6-dae67fc56200-orGbPxn adresinden alınmıştır.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Elektronik Veri Dağıtım Platformu (TCMB EVDS). (2023). 10 Nisan 2023 tarihinde TCMB Resmi Sitesi: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2023). Ekonomik Güven. 10 Nisan 2023 tarihinde TÜİK Resmi Sitesi: https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=ekonomik-guven-117&dil=1 adresinden alınmıştır.
• Uğur, A., & Bingöl, N. (2021). Konut fiyat endeksi ve yatırımcı duyarlılığı ilişkisinin analizi: Türkiye üzerine ampirik bir uygulama. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(1), 10-21.
• Uysal, D., & Yiğit, M. (2016). Türkiye’de konut talebinin belirleyicileri (1970-2015): Ampirik bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 19(1), 185-209.
• Valadez, R. M. (2010). The housing bubble and the gdp: A correlation perspective. Journal of Case Research in Business and Economics, 3, 1-18.
• Varlık, N. (2020). Ekonomik büyümenin konut fiyatları üzerindeki asimetrik etkisi: NARDL uygulaması. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 352-367. doi: 10.17218/hititsosbil.800641
• Yıldırım, S., Karakaya Kırmızı, B., & Zeren, F. (2021). Türkiye’de konut fiyatlarını belirleyen makroekonomik göstergelerin analizi. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 5(1), 1-15. doi: 10.29216/ueip.754483
• Yılmaz, Y. (2022). Hisse senedi fiyatları ile döviz kuru ve konut fiyat endeksi arasındaki nedensellik ilişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(1), 167-185. doi: 10.54688/ayd.1109039
• Zhu, H. (2006). The structure of housing finance markets and house prices in Asia. BIS Quarterly Review, December.