THE UNIQUE HERITAGE OF THE CAPPADOCIA REGION: EARLY BRONZE AGE III PAINTED/DECORATED CERAMIC TRADITION

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: İhtisaslaşma, 232 - 244, 06.10.2023

Filiz İlhan , Tuğçe Şener

https://doi.org/10.30783/nevsosbilen.1320577

Öz

KAPADOKYA BÖLGESİ'NİN ÖZGÜN MİRASI: ERKEN TUNÇ ÇAĞI III DÖNEMİ BOYA BEZEKLİ/BEZEMELİ SERAMİK GELENEĞİ

Öz

Kapadokya sahip olduğu coğrafi yapısı, tarıma elverişli arazileri, doğal barınakları ile çağlar boyunca insanoğluna ev sahipliği yapmıştır. Kültürel miras açısından oldukça zengin olan bölgenin belki de en önemli maddi kalıntılarını kendine özgü tarzı ile Erken Tunç Çağı boyalı seramik grupları oluşturmaktadır. Erken Tunç Çağı (MÖ 3000-2000) Anadolu açısından toplumsal değişimlerin hız kazandığı, yeni teknolojilerin kullanıldığı, merkezileşme ve kentleşme yönünde adımlarının atıldığı oldukça hareketli bir dönemi ifade etmektedir. Erken Tunç Çağı Kapadokya açısından yerleşim sayısının hızla arttığı ve farklı niteliklere sahip yerleşimlerin ortaya çıktığı bir zaman aralığına işaret etmektedir. Bu dönemin sonlarına doğru bölgenin doğusunda ortaya çıkan boya bezekli “Intermediate” ve Alişar III seramikleri Anadolu’nun özgün seramik grupları arasında yer almış ve kendilerinden sonra gelen boyalı seramik geleneklerini etkilemiştir. Form ve bezeme özellikleri açısından MÖ II. ve I. binyıllarda görülen boyalı seramik grupları ile kurulan benzerlikler bu özgün mirasın nesilden nesile etkilerini hissettirdiklerini gözler önüne sermektedir. Günümüz Kapadokya’sında devam eden çömlekçilik, geçmişte Erken Tunç Çağı III sürecinde yoğun olarak kullanılan boyalı seramiğin kültürel bir devamı niteliğindedir. Bölgeye özgü bu seramiklerin daha çok araştırılması ve tanıtılması günümüzde devam eden çömlekçilik zanaatının daha iyi anlaşılması ve kültürel mirasın aktarılmasında önemli bir rol üstelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Kapadokya, kültürel miras, boyalı seramik, erken tunç çağı

Kaynakça

• Alp, S. (1961). Karahöyük Kazısı. Belleten XXV(97-100), 523-524.
• Alp, S. (1964). Karahöyük Kazısı. Belleten XXVIII(109-112), 562-563.
• Alp, S. (1965). Karahöyük Kazısı. Belleten XXIX(113-116), 550-551.
• Alp, S. (1972). Konya Civarında Karahöyük Kazılarında Bulunan Silindir ve Damga Mühürleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Akurgal, E. (1995). Anadolu Uygarlıkları. İstanbul: Net Turistik Yayınları.
• Arık, R.O. (1939). Anadolu’nun En Garp Eti İstasyonu Karaoğlan Höyüğü. Belleten III(9), 27-60.
• Aslan, M., Bertram, G.İ., Bertram I. (2013). Ankara’da Bir Geç Kalkolitik- İlk Tunç Çağı Yerleşmesi. Anadolu/Anatolia 39, 139-164.
• Baydur, N. (1970). Kültepe (Kaneš) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar (En Eski Çağlardan İS. 395 Yılına Kadar). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Bertram, J.K.; İlgezgi-Bertram, G. (2020). Painted Pottery West of the Kızılırmak: Notes on Chronology and Supra-Regional Contacts at the turn of the 3rd to the 2nd Millenium BC. TÜBA-AR (27), 61-79.
• Bittel, K. (1950). Zur Chronologie der Anatolischen Frühkulturen. Mainz: Reinecke-Festschrift.
• Bittel, K. ve Güterbock, H.G. (1935). Boğazköy. Neue Untersuchungen in der hethitischen Hauptstadt (Abhandlungen der Preussischen Akademie der Wissenschaften Jahrgang 1935, Phil.-Hist. Klasse Nr. 1). Berlin.
• Bixio, R., Calio, V. ve De Pascale, A. (2012). Cappadocia, an underground district, I.Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu 7, 5-31.
• Bossert, H. (1942). Altanatolien. Berlin: E. Washmuth.
• Bryce, T. (1986). The Boundaries of Hatti and Hittite Border Policy. Journal of the Institute of Archaeology of Tel Aviv University 13(1), 85-102.
• Chantre, E. (1898). Mission en Cappadoce. Paris: Ernst Leroux Editeur.
• Denizli, H., Kaya, V., Çetin, N. (2003). 2002 Yılı Külhöyük Kazı Çalışmaları. Anadolu Medeniyetler Müzesi 2002 Yıllığı XVII, 5-27.
• Denizli, H., Kaya, V., Çetin, N. (2006). 2005 Yılı Külhöyük Kazıları. Anadolu Medeniyetler Müzesi 2005 Yıllığı XIX, 9-34.
• Emre, K. (1996). The Early Bronze Age at Maşat Höyük Seasons 1980-1984. T. Mikasa (Ed.). Essays on Ancient Anatolia and Syria in the Second and Third Millenium B.C. (s. 1-66). Wiesbaden: Harraowitz Verlag.
• Emre, T. (2012). Camihöyük Alişar III Seramiği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Ezer, S. (2014). Kültepe-Kanesh in Early Bronze Age. Current Research at Kültepe-Kanesh, an Interdisciplinary and Integrative Approch to the Trade Networks, Internationalism and Identity. L. Atıcı, Gojko Barjamovic, Andrew Fairbairn, Fikri Kulakoglu (Ed.). The Journal of Cuneiform Studies Supplemental Series 4 (s. 5-23). Belgium: Brepols Publishers.
• Fischer, F. (1963). Die Hethitische Keramik von Boğazköy. Berlin: Verlag, Gebr.Mann.
• Genouillac, H.D. (1926). Ceramique Cappadocienne I-II. Inventoriée Et Décrite Avec Une.
• Genz, H. (2005). Thoughts on the Origin of the Iron Age Pottery Traditions in Central Anatolia. A. Çilingiroğlu ve D. Darbyshire (ed.). Anatolian Iron Ages 5 içinde (ss. 75-84).
• Gorny, R.L. (1991). Alişar Höyük in the Second Millenium BC. PHd Thesis. Chicago: The University of Chicago.
• Gunter, A.C. (1991). Gordion Excavations Final Reports III, The Bronze Age. Philadelphia: The University of Museum of Archaeology and Anthropology University of Pennsylvania.
• Hild F. ve Restle, M. (1981). Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos. Tabula Imperii Byzantini 2. Wien.
• Hild, F. and Restle, M. (1981). Tabula imperii Byzantini II, Kappadokien. Wien.
• Kamış, Y. (2012). Acemhöyük Erken Tunç Çağı Seramiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi. [Gazi Üniversitesi], Ankara.
• Kamış, Y. (2018). Acemhöyük Buluntuları Işığında Erken Tunç Çağı Orta Anadolu’nun Güneyinde Çark Yapımı Seramiğin Ortaya Çıkışı. Adalya 2, 63-84.
• Kamış, Y. ve Şener, T. (2022). MÖ III. Binyılda Acemhöyük. M. Işıklı, E. Fidan, A. Türker, M.A. Yılmaz (ed.). MÖ III. Binyılda Anadolu içinde (ss. 347-374). İstanbul: Ege Yayınları.
• Kulakoğlu, F., Öztürk, G. (2015). New evidence for international trade in Bronze Age central Anatolia: recently discovered bullae at Kültepe-Kanesh. Antiquity Journal 89/343.
• Lloyd, S. ve Gökçe, N. (1951). Excavations at Polatlı: A New Investigations of Second and Third Millenium Stratigraphy in Anatolia. Anatolian Studies 1, 21-75.
• Matsumuro, K. (2005). Die Eisenzeitliche Keramik in Zentralanatolien: aufgrund der Keramik in Kaman-Kalehöyük. [Doctoral dissertation, The University of Berlin]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Matsumuro, K. (2014). Büklükale Kazısı 2012. H. Dönmez (Haz.). 35. Kazı Sonuçları Toplantısı cilt 3: 27-31 Mayıs 2013-Muğla (s. 428-436). Muğla: Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Basımevi.
• Matsumuro, K. (2016). Büklükale Kazıları 2009-2014, Kırşehir Arkeolojik ve Paleoantropolojik Çalışmalar, 55-84. Kırşehir.
• Omura, M. (2016). Yassıhöyük Excavations First Five Seasons 2009-2013. Anatolian Archaeological Studies XIX, 11-72.
• Orthmann, W. (1963). Die Keramik Der Frühen Bronzezeit aus Inneranatolian. Verlag Gebr. Mann. Öktü, A. (1978). Die Intermediate-Keramik in Kleinasien. München.
• Özgüç, T. (1948). Ön Tarih’te Anadolu’da Ölü Gömme Adetleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özgüç, T. (1963). Kültepe'de 1950 Yılında Yapılan Kazılar Hakkında Ön Rapor/Grabung von 1950 in Kültepe. Belleten XVII (65), 101-122.
• Özgüç, T. (1971). Demir Devrince Kültepe ve Civarı. Ankara.
• Özgüç, T. (1986). New Observations on the Relationship of Kültepe with Southeast Anatolia and North Syria during the Third Millenium BC. J.V. Canby, E. Porada, B.S. Riddgway, T. Stech (Ed.). Ancient Anatolia Aspects of Changes and Cultural Development, Essays in Honor of Machteld J. Mellink içinde (ss.31-47). Wisconsin.
• Özgüç, T. ve Özgüç, N. (1953). Kültepe Kazısı Raporu 1949. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Potts, D.T. (2004). The Archaeology of Elam: Formation and Transformation of an Ancient Iranian State. Cambridge: Cambridge World Archaeology.
• Sams, K. (1994). The Gordion Excavations 150-1973 Final Reports, The Early Phrygian Pottery IV. Pennslyvania: University of Pennsylvania Museum Press.
• Schmidth, E. (1932). The Alishar HüyükSeasons of 1928 and 1929. Chicago: The University of Chicago Oriental Institute Publications, OIP 19.
• Sevin, V. (1998). Tarihsel Coğrafya. M. Sözen (ed.). Kapadokya içinde (ss.396-479). Ayhan Şahenk Vakfı.
• Şener, T. (2022). Acemhöyük Erken Tunç Çağı III Boya Bezekli Seramik Grupları Üzerine Bir Değerlendirme, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi 12(1), 488-502.
• Şenyurt, S.Y., Kamış, Y., Akçay, A. (2014). 2012 Yılı Kazıları. H. Dönmez (Haz.).35. Kazı Sonuçları Toplantısı 2: 27-31 Mayıs 2012-Muğla (s.62-80). Muğla: Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Basımevi.
• Temizsoy, İ.,Kaya, V., Çetin, N. (2002). 2001 Yılı Külhöyük Kazı Çalışmaları. Anadolu Medeniyetler Müzesi 2002Yıllığı XVI, s. 5-28.
• Türker, A. (2012). Tarih öncesi Nevşehir. 1. Uluslararası Nevşehir Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri 1: 16-19 Kasım 2011- Nevşehir (s.309-332). Nevşehir: Nevşehir Üniversitesi Yayınları.
• Von Der Osten, H.H. (1937). The Alishar Hüyük Seasons of 1930-32 Part I. Chicago: The University of Chicago Oriental Institute Publications, OIP 28.
• Yakubovich, I. (2014). From Lower Land to Cappadocia. M. Kozuh, W.F.M Henkelman, C.E. Jones ve C. Wood (ed.). Extraction and Control Studies in Honour of Matthew W. Stolper içinde (ss.347-352). Chicago: The Oriental Institute of The University of Chicago.
• Zoroğlu, L. (1987). Kızılırmak Havzası Kapları. A. Çilingiroğlu (ed.). Anadolu Demir Çağları (Anatolian Iron Age) içinde (ss. 65-70). İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.