NİĞDE GD KESİMİNİN JEOLOJİSİ VE NİĞDE FAYINA İLİŞKİN YENİ BULGULAR

Yıl 2018, , 1180 - 1185, 28.12.2018

Fatih Ballı Mustafa Sönmez Abdurrahman Lermi

https://doi.org/10.28948/ngumuh.502417

Öz

Niğde Fayı’nın özelliklerini ve alanın jeolojisini belirlemeye yönelik bu çalışma, Paleozoik’ten günümüze, birçok jeolojik birimi içeren Niğde ilinin güney ve doğu kesimini kapsar. Çoğunlukla
metamorfik kayaçlardan oluşan bu birimler yaşlıdan gence doğru Gümüşler, Kaleboynu,
Aşıgediği formasyonları, Üçkapılı Granodiyoriti, Kızılkaya İgnimbriti, Karataş Volkanitleri,  Kuvaterner akarsu çökelleri, yamaç molozu ve
alüvyonlardır. Orta Anadolu’daki üç baskın fay sistemi bölgenin tektoniğini,
havza gelişimini, volkanizmasını ve jeomorfolojisini kontrol etmektedir.
Bunlar; Tuzgölü Fay Zonu, Ecemiş Fay Zonu ve Niğde Fayı’dır. Çalışma alanında
bulunan Niğde Fayı üzerinde somut jeolojik bilgi elde etmek için, fay hattını
dikine kesen iki profil üzerinden elektrik rezistivite profil ve S.P. (Doğal
Potansiyel) ölçüm yöntemleri kullanılmıştır. Elektrik rezistivite ve SP verilerine
göre, Niğde Fayı KB-GD doğrultulu, birbirine yaklaşık paralel en az üç muhtemel
segmentten oluşan bir fay zonudur. Niğde Masifi’nin
kuzeybatı kenarı, Orta Miyosen-Erken Pliyosen zamanında GD yönünde gerileyen
fay sarplığıdır. Masifin KB tarafındaki kalın yamaç molozunun varlığı bu fikri
desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Orta Anadolu, Tektonik, Niğde Fay Zonu, Elektriksel Rezistivite, Doğal Potansiyel.

GEOLOGY OF SE PART OF NIGDE AND NEW FINDINGS ON NIGDE FAULT

Öz

This study aimed to determine the characteristics of the Niğde Fault and geology of the field covers the south and eastern part of Niğde province which contains many geological units ranging from Paleozoic to present. These units, which are usually composed of metamorphic rocks, from old to young; Gümüşler, Kaleboynu, Aşıgediği formations, Üçkapılı granodiorite, Kızılkaya Ignimbrite, Karataş Volcanites, Quaternary fluvial sediments, talus and alluvium. Three dominant fault system in Central Anatolia control the tectonics of the region, basin development, volcanism and geomorphology. These are Tuzgölü Fault Zone, Ecemiş Fault Zone and Niğde Fault. In order to obtain concrete geological information on the Niğde Fault in the study area, two resistivity profile and S.P. (Self Potential) measurement methods are used. According to the electrical resistivity and SP data, the Niğde Fault is a fault zone in NW-SE direction consisting of at least three parallel probable segments. The NW edge of the Niğde Massif is the fault scarp, which was retrograde towards to SE direction, in the Middle Miocene-Early Pliocene time. The presence of thick slope rubble on the KB side of massif supports this idea.

Anahtar Kelimeler

Central Anatolia, Tectonic, Niğde Fault Zone, Electrical resistivity, Self-potential.

Kaynakça

• [1] BEEKMAN, P.H., “Hasandağı-Melendiz Dağı Bölgesindeki Pliyosen ve Kuvaterner Volkanizma Faaliyetleri”, MTA Dergisi, Ankara, 66, 88-103, 1966.
• [2] BOZKURT, E., “Neotectonics of Turkey – a Synthesis”, Geodin. Acta, 14, 3-30, 2001.
• [3] TOPRAK, V., GÖNCÜOĞLU, M.C, “Tectonic Control on the Development of Neogene-Quaternary Central Anatolian Volcanic Province Turkey”, Geological J., 28, 357-369, 1993.
• [4] KOÇYİĞİT, A., “Orta Anadolu’nun Genel Neotektonik Özellikleri ve Depremselliği”, Haymana-Tuzgölü-Ulukışla basenlerinin uygulamalı çalışması, Bildiri Özleri, TPJD Bülteni, Özel sayı 5, 1-26, Aksaray, 2000.
• [5] KÜRÇER, A. VE GÖKTEN, Y. E., “Tuz Gölü Fay Zonu’nun Neotektonik Dönem Özellikleri, Depremsellik, Geometrisi ve Segment Yapısı”, MTA Dergisi, 149, 19-69, 2014.
• [6] FRENCH, F., “Geologie Kleinasiens im Bereich der Bagdadbahn”, Z. Dtsch. Geol. Ges. A. Abh. 68, 1916.
• [7] YETİŞ, C., “Çamardı (Niğde) Yakın ve Uzak Dolayının Jeoloji İncelemesi ve Ecemiş Yarılım Kuşağının Maden Boğazı-Kamışlı Arasındaki Özellikleri”, Doktora Tezi, İ.Ü.F.F. 164 , 1978.
• [8] KOÇYİĞİT, A., BEYHAN, A., “A New Intracontinental Transcurrent Structure: the Central Anatolian Fault Zone, Turkey”, Tectonophysics, 284, 317-336, 1998.
• [9] YETİŞ, C., KELLİNG, G., GÖKÇEN, S.L., BAROZ, F., “A Revised Stratigraphic Framework for Later Cenozoic Sequences in the Northeastern Mediterranean Region”, Geol. Rundsch, 84, 794-812, 1995.
• [10] TOPRAK, V., “Vent Distribution and Its Regional Tectonics, Cappocian Volkanics, Turkey”, Yerbilimleri,. 2-67 in Turkish with English abstract, 1998.
• [11] GÖNCÜOĞLU, M.C., “Niğde Masifinin Jeolojisi; İç Anadolu’nun Jeolojisi Sempozyumu”, Türkiye Jeol. Kur. 35. Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, 16-19, 1981a.
• [12] GÖNCÜOĞLU, M.C., “Orta Anadolu Masifinin Güney Ucundan Jeo-kronolojik Yaş Bulguları", MTA dergisi no. 105-106, 27-28., 1986b.
• [13] INNOCENTİ, F., MAZZUOLİ, R., PASQUARE, G.,RADİCATİ Dİ BROZOLO, F., VİLLARİ, L, “The Neojen Calk-alkaline Volcanic of Central Anatolia: geochronological data on Kayseri-Niğde area”, Geol. Mag. 112, 349-360, 1975.
• [14] AYDİN, F., DİRİK, K., SÖNMEZ, M., “Niğde Volkanik Kompleksi’nin Jeokronolojisi ve Petrojenezi: Neo-Kuvaterner Döneminde Orta Anadolu’daki Manto Bileşimi, Magma Gelişimi ve Jeodinamik Süreçler Üzerine Uygulamalar”, 108Y003 Numaralı Tübitak Projesi, Ankara, 192 s., 2011 (Yayımlanmamış).
• [15] SÖNMEZ, M., BALLI, F., LERMİ, A., “Niğde Yerleşim Alanı ve Yakın Çevresi ile Güney ve Doğu Kesiminin Tektonik Özellikleri”, FEB 2011/15 Numaralı BAP Projesi, 86 s., Niğde, 2017.