KAYAÇ DOKULARINDAKİ MİNERALLERİN BAZI ŞEKİL ÖZELLİKLERİ İLE KAYAÇ KIRILABİLİRLİĞİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 2, 670 - 680, 31.07.2017

Ramazan Çomaklı Serkan Çayırlı

https://doi.org/10.28948/ngumuh.341850

Cited By: 2

Öz

   Kayaçların
kırılganlık özellikleri endüstriyel boyutta oldukça önemli bir parametre olup
farklı şekillerde belirlenebilmektedir. Kayaç içerisindeki mineral
özelliklerinin kayaçların kırılganlıklarına etkisi vardır ve bu çalışmada bu
iki kavram arasındaki ilişki araştırılmıştır. Bu doğrultuda beş farklı kayaç
numunesinin kırılganlık özellikleri; belirli bir boyuttaki numunelerin çeneli
kırıcıda kırılıp, kırılan bu malzemelerden belirli elek açıklığının altında
kalan miktarının hesaplanmasıyla belirlenmiştir. Mineral özellikleri
belirlenirken doku katsayısı yaklaşımı kullanılmış ve bu yaklaşımda
minerallerin şekilsel özellikleri dikkatte alınmıştır. Elde edilen veriler
istatistiksel olarak değerlendirilmiş ve kayaçların kırılabilirlik indeksi (CI)
ve tane boyutu (d₅₀, d₈₀) ile doku katsayısı (TC)
değerleri arasında güçlü bir ilişki elde edilmiştir. Ayrıca, kayaçların
sertliklerinin belirlenmesi amacı ile Schmidt sertlik değerleri (SH)
belirlenmiş ve doku katsayısı değerleri ile arasındaki ilişki araştırılmış ve
belirli bir ilişki olduğu ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doku katsayısı, kırılabiliklik indeksi, tane boyutu

INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN SOME SHAPE PROPERTIES OF MINERALS WITHIN ROCK TEXTURES AND CRUSHABILITY OF ROCKS

Öz

   The crushability properties of rocks are very important parameters in
industrial scale and they can be determined by different methods. The mineral
properties in the rock have effects on rock crushability and in this study; the
relationship between mineral properties and rock crushability was investigated.
According to this, the crushability properties of five different rock samples
were determined by calculating the amount of material passing a given mesh
opening, after the rock samples of a certain size were broken by using a jaw
crusher. When the mineral properties were determined, the texture coefficient
approach was used and the shape characteristics of the minerals were also taken
into consideration. The obtained data from laboratory tests and image analysis
of rocks were evaluated statistically and strong correlations between the
crushability index (CI) of the rocks, particle size (d₅₀,
d₈₀) and the values of the texture coefficients (TC) were
found. In addition, Schmidt hardness (SH) tests were performed for determining
the hardness values of the rocks and correlated with the texture coefficients
and obtained a good relationship.

Anahtar Kelimeler

Texture coefficient, crushability index, particle size

Kaynakça

• [1] MCFEAT-SMITH, I., FOWELL, R.J., "Correlation of Rock Properties and the Cutting Performance of Tunneling Machine", Proceeding of a Conference on Rock Engineering, 582-602. Newcastle Upon Tyne, UK, 1977.
• [2] FAHY, M.P., GUCCIONE, M.J., "Estimating Strength of Sandstone Using Petrography Thin - Section Data", Bulletin of Association of Engineering Geology, 16, 467-485, 1979.
• [3] SHAKOOR, A., BONELLI, R.E., "Relationship Between Petrography Characteristics, Engineering Index Properties and Mechanical Properties of Selected Sandstones", Bulletin of Association of Engineering Geology, 28, 55-71, 1991.
• [4] TUGRUL, A., ZARIF, I.H., "Correlation of Mineralogical and Textural Characteristics with Engineering Properties of Selected Granitic Rocks from Turkey", Engineering Geology, 51, 303-317, 1999.
• [5] HOWARTH, D.F., ROWLANDS, J.C., "Quantitative Assessment of Rock Texture and Correlation with Drillability and Strength Properties", Rock Mechanics and Rock Engineering, 20, 57-85, 1987.
• [6] HOWARTH, D.F., ROWLANDS, J.C., "Development of an Index to Quantify Rock Texture for Qualitative Assessment of Intact Rock Properties", Geotechnical Testing Journal, 9, 169-179, 1986.
• [7] AZZONI, A., BAILO, F., RODENA, E., ZANINETTI, A., "Assessment of Texture Coefficient for Different Rock Types and Correlation with Uniaxial Compressive Strength and Rock Weathering", Rock Mechanics and Rock Engineering, 29, 39-46, 1996.
• [8] ERSOY, A., WALLER, M.D., "Textural Characterization of Rocks", Engineering Geology, 39, 123-136, 1995.
• [9] KAHRAMAN, S., TORAMAN, O. Y., "Predicting The Los Angeles Abrasion Loss of Rock Aggregates from Crushability Index", Bulletin of Materials Science, 31, 173–177, 2008.
• [10] TORAMAN, O. Y, KAHRAMAN S, CAYIRLI, S., "Predicting the Crushability of Rocks from the Impact Strength Index", Minerals Engineering, 23, 752–754, 2010.
• [11] KAHRAMAN, S., TORAMAN, O. Y., CAYIRLI, S., "Predicting the Strength and Brittleness of Rocks from a Crushability Index", Bulletin of Engineering Geology and the Environment (in print), 2017.
• [12] ÖZTÜRK, C. A., NASUF, E., “Kayaç Dokusal Özelliklerinin Sınıflandırılması ve Kaya Mühendisliği Uygulamaları” İTÜ Mühendislik Dergisi, 6, 69-80, 2007.
• [13] TİRYAKİ, B., DİKMEN, A. Ç., KADIOĞLU, Y. K., ÖZBİLGİN, D., TİRYAKİ, N., BÖLÜKBAŞI, N., “Kayaç Kesmede Keski Performansının Tahmini için Doku Katsayısı Yaklaşımının Kullanılabilirliği” Madencilik, 42, 27-43, 2003.
• [14] GÜNAYDIN, S., “Kayaçların Doku Katsayıları ile Fiziko – Mekanik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi” Isparta Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• [15] ULUSAY, R., HUDSON, J.A. (EDS.), “The Complete ISRM Suggested Methods for Rock Characterization, Testing and Monitoring”, ISRM Turkish National Group, Ankara, Turkey, 2007.
• [16] ONODERA, T.F., ASOKA KUMARA, H.M., “Relation Between Texture and Mechanical Properties of Crystalline Rocks” Bull. Assoc. Eng. Geol., 22, 173-177, 1980.
• [17] OZTURK, C.A., NASUF, E., “Strength Classification of Rock Material Based on Textural Properties”, Tunneling and Underground Space Technology, 37, 45-54, 2013.
• [18] ALTINDAG, R., “The Role of Brittleness on the Analysis of Percussive Drilling Performance”, Proceedings of the 5th Turkish National Rock Mechanics Symposium, 105–112. Isparta, Turkey, 2000.
• [19] PROTODYAKONOV, M.M., “Mechanical Properties and Drillability of Rocks”, Proceedings of the 5th Symposium on Rock Mechanics, 103–118. Oxford, UK, 1962.