Türkiye madencilik sektöründe döngüsel ekonomi ve dijitalleşme uygulamaları

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 4, 1121 - 1126, 14.10.2022

Mahmut Suat Delibalta

https://doi.org/10.28948/ngumuh.1141644

Öz

Madencilik sektörü çalışma koşulları ve teknolojik ana işlemleri bakımından, diğer sanayi dallarından kısmen farklılıklar göstermektedir. Madencilik faaliyetleri sıklıkla zor/güç ortamlarda (yeraltı/yerüstü) ve kentsel yaşam alanlarından uzak bölgelerde gerçekleştirilmektedir. Sektörde yaşanan pek çok olumsuzluklara rağmen, maden dış ticaretinin ülkemiz ekonomisine katkısı (Madencilik/GSYH = %0.821.17) on yıllardır yaklaşık aynı seviyededir. Türkiye madencilik sektörü katma değer oranında bir artış sağlamak için, işletme faaliyetlerinin yasal ve teknolojik olarak yeniden tasarlanması gerekmektedir. Maden işletmelerinin günümüz rekabetçi piyasa koşullarında tutunması; ancak çalışma verimliliği yüksek, iş güvenliği ve işletme sermayesinin güçlü olması ile mümkündür. Bu yaklaşım; ekolojik ve ekonomik açıdan daha sürdürülebilir olan “döngüsel ekonomi” modelini ön plana çıkarmaktadır. Doğal kaynakları korumak ve bizlere sunduğu avantajlardan yararlanmak için, üretilen hammaddeleri daha efektif kullanmamız gerekmektedir. Ancak bu, mal ve hizmetleri üretme ve doğal kaynakları tüketme alışkanlıklarımızı değiştirmemize bağlıdır. Bu maksatla yapılan araştırmada, ülkemiz madencilik sektöründe döngüsel ekonomi ve dijitalleşme uygulamaları farklı bakış açısıyla irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Madencilik, Endüstri 4.0, Atıklar, Döngüsel ekonomi, Sürdürülebilirlik

Teşekkür

Çalışmalarınızda başarı ve kolaylıklar dileğiyle teşekkürlerimi sunarım.

Circular economy and digitalization practices in the mining sector of Turkey

Öz

The mining sector differs partially from other branches of industry in terms of working conditions and technological main operations. Mining activities are often carried out in difficult environments (underground/surface) and in areas remote from urban habitats. Despite the many negatives experienced in the sector, the contribution of mining foreign trade to the economy of our country (Mining / GDP = 0.821.17%) has remained at approximately the same level for decades. In order to achieve an increase in the efficiency ratio of the Turkish mining sector, business activities need to be legally and technologically redesigned. It is possible for mining enterprises to hold on to today's competitive market conditions only with high working efficiency, occupational safety and strong working capital. This approach highlights the “circular economy” model, which is more ecologically and economically sustainable. In order to protect natural resources and exploit the advantages it offers us, we need to use the raw materials produced more effectively. But this is possible only if we change our habits of producing goods and services and consuming natural resources. In the research conducted for this purpose, the concepts of circular economy and digitalization in the mining sector of our country have been examined from different perspectives.

Anahtar Kelimeler

Mining, Industry 4.0, Waste, Circular economy, Sustainability.

Kaynakça

• N. Tamzok, Madencilik endüstrisinde 100 yenilik (I), Enerji Günlüğü, s 3, Ankara, 2017.
• I. Telatar, Dijital dönüşüm ve madencilik sektörü, https://www.endustri40.com/haberler/, İstanbul, s 7, 2018 (Erişim Tarihi: 28.09.2018).
• H. Önder, Sürdürülebilir kalkınma anlayışında yeni bir kavram: Döngüsel ekonomi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 57.Sayı, Temmuz 2018.
• MTA, Maden Tetkik Arama (MTA) Genel Müdürlüğü, bilgi merkezi, Türkiye’de madencilik, madencilik dış ticareti, https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/maden-dis-ticaret (Erişim Tarihi: 21.03.2022).
• TMD, Türkiye Madenciler Derneği (TMD), maden endüstrisinin geleceği, yeni teknolojiler ve sektör trendleri semineri, 01 Haziran, İstanbul, s 2, 2016.
• H.S. Başaran, Türkiye’nin madenleri dijitale geçiyor, Dünya Gazetesi, Haberler, Tekno Trend, https://www.dunya.com, İstanbul, s 3, 2016, (Erişim Tarihi: 22.01.2019).
• A.V. Oygür, Çağdaş madencilik faaliyetlerinde sosyal onay, Türkiye Madenciler Derneği (TMD), Sektörden Haberler Bülteni, Özel Sayı 69, İstanbul, 66-82, 2018.
• M.S. Delibalta, Türkiye ve dünya madencilik sektörü gelişim sürecinde yeni paradigmalar, Türkiye 26.Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi-IMCET2019, sayfa 130-138, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını, 16-19 Nisan, Antalya/ Türkiye, 2019.
• B.A. Mert, A. Dağ ve A.C. Özdemir, “GPS/CBS Tabanlı üretim takip programının geliştirilmesi ve madencilikte kullanımı: Afşin-Elbistan linyitleri Kışlaköy açık işletmesi örneği”, Türkiye 24. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi, sayfa 381-392, 14-17 Nisan, Antalya/ Türkiye, 2015.
• N. Karapınar, Madencilik endüstrisinde inovasyon, Madencilik Türkiye Dergisi, 15 Ocak, Ankara, 98-104, 2018.
• M.A. Dereli, M. Yalçın ve S. Erdoğan, Madencilik faaliyetlerinde CBS kullanımı, Harita Teknolojileri Elektronik Dergisi Cilt: 2, No: 3, 28-34, 2010.
• E.S. Veral ve H. Yiğitbaşıoğlu, Avrupa Birliği atık politikasında atık yönetiminden kaynak yönetimi yaklaşımına geçiş yönelimleri ve döngüsel ekonomi modeli, Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi 6 (1), 1-19, 2018.
• M.S. Delibalta ve F. Çiner, Madencilik sektöründe atık yönetimi ve Avrupa Birliği çevre mevzuatı ilişkisi analizi, 1st International Conference on Environment, Technology and Management (ICETEM), pp 640-650, 27-29 June, Nigde/Turkey, 2019.
• TÇMB, Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği (TÇMB), Türk çimento sektörünün döngüsel ekonomideki rolü, http://www.tcma.org.tr/ , Ankara, s 6, 2017. (Erişim Tarihi: 22.01.2019)
• F. Karaosmanoğlu, Döngüsel ekonomi atık yönetimsiz var olamaz, Röportajlar, EKOIQ Dergisi, http://ekoiq.com/, İstanbul, 2015. (Erişim Tarihi: 22.01.2019)
• V. Rao, Circular reasoning, research triangle energy consortium, illuminating national energy priorities, 17 May, https://rtec-rtp.org/, Duke University, Durham, NC 27708 USA, 2016.
• KFT, Keirtsu Forum Türkiye (KFT), Döngüsel ekonomi, döngüsel fikirler, http://keiretsuforum.com.tr/, Maslak-İstanbul, 2016. (Erişim Tarihi: 22.01.2019)
• Ş. Balbay, A. Sarıhan ve E. Avşar, Dünya’da ve Türkiye’de “döngüsel ekonomi / endüstriyel sürdürülebilirlik” yaklaşımı, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi Sayı 27, Kasım, 557-569. 2021.
• ÇEVKO, Çevre Koruma ve Ambalaj Atıklarını Değerlendirme Vakfı (ÇEVKO), Döngüsel Ekonomi Kongresi, http://cevkokongre.com/, Kadıköy- İstanbul, s 2, 2017.
• F. Çiner, N. Doğan-Sağlamtimur, ve M.S. Delibalta, Endüstriyel katı atık olarak mermer atıklarının çevresel etkileri ve değerlendirme alternatifleri, Mermer Madenciliğinde Çevresel Yaklaşımlar, Muğla Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları-6, ISBN: 978-605-4839-14-8, 19 Ocak, Muğla, 93-127, 2018.
• V. Deniz, Mermer atıklarının mikronize kalsit olarak değerlendirilme potansiyeli, Mermer Madenciliğinde Çevresel Yaklaşımlar, Muğla Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları-6, ISBN: 978-605-4839-14-8, 19 Ocak, Muğla, 153-204, 2018.
• M. Uçurum, Ü. Atıcı, Ö.Y. Toraman ve S. Çayırlı, Kalsit madenciliği triyaj artığının agrega olarak ve kireç üretiminde değerlendirilmesi, V. Madencilik ve Çevre Sempozyumu, sayfa 382-388, 26-27 Kasım, Antalya, 2015.
• TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Atık İstatistikleri 2020, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Atik-Istatistikleri-2020-37198, (Erişim Tarihi: 22.03.2022)
• AÇA, Avrupa Çevre Ajansı (AÇA), Ekonomi: kaynak verimli, yeşil ve döngüsel, İşaretler- Değişen bir iklimde yaşamak, www.eea.europa.eu, Copenhagen-Danimarka, p 12, 2014.