Biyoloji ve Biyoteknoloji Bölümü Öğrencilerinin Gıda Okuryazarlığı

Yıl 2024, Sayı: 2, 41 - 54, 30.09.2024

Mushtaq Ahmad Tenmas , Nil Bağrıaçık , Çiğdem Samancı Tekin

Öz

Amaç: Bu çalışmada Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Biyoloji ve Biyoteknoloji Bölümünde öğrenim gören öğrencilerin gıda okuryazarlığı hakkında bilgi düzeylerinin ölçülmesi ve bunu etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve yöntemler: Araştırma kesitsel tipte yapılmış, araştırmaya 111 öğrenci katılmıştır. Araştırmada iki bölümden oluşan anket uygulanmıştır. Birinci bölümde sosyodemografik, sağlık ve beslenme özelliklerini içeren 33 sorudan oluşan anket formu ile ikinci bölümde Algılanan Gıda Okuryazarlığı Ölçeği kullanılmıştır. Veriler SPSS 21.0 analiz programı ile değerlendirilmiş, Anlamlılık p <0,05 olarak alınmıştır.
Bulgular: Öğrencilerin lisans eğitiminin beslenme alışkanlıkları üzerine etkisi olduğu, kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre, aile ile birlikte yaşayanların ailesi ile birlikte yaşamayanlara göre, şu anda diyet yapanların ve hayatlarının herhangi bir döneminde diyet yapanların hiç diyet yapmayanlara göre, özellikle pandemi döneminde bireysel sağlığına dikkat edenlerin etmeyenlere göre algılanan gıda okuryazarlığının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir.
Sonuç: Bireysel ve toplumsal sağlığın korunması, gıda okuryazarlığının artırılması için konu ile ilgili eğitimlerin artırılması gerektiği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Gıda okuryazarlığı, üniversite öğrencisi, beslenme, pandemi

Etik Beyan

Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi’nden (2021/04-11) etik kurul izni alınmıştır. Algılanan Gıda Okuryazarlığı ölçeği için ölçek yazarından yazılı izin alınmıştır. Fakülte dekanlığından uygulama izni alınmıştır. Öğrencilere anketin başında aydınlatılmış onam formu sunulmuş ve yalnızca onam formunu onaylayan öğrenciler ankete devam edebilmişlerdir.

Food Literacy Of The Biology And Biotechnology Department’s Students

Öz

Objective: This study was carried out to measure the knowledge level of the students studying at Niğde Ömer Halisdemir University, Department of Biology and Biotechnology about food literacy and to determine the factors affecting it.
Material and Methods: The research was cross-sectional, and 111 students participated. In the study, a questionnaire consisting of 33 questions including sociodemographic, health, and nutrition characteristics and the Perceived Food Literacy Scale were applied to the participants. In the research, a questionnaire consisting of two parts was applied. In the first part, a questionnaire consisting of 33 questions including sociodemographic, health, and nutrition characteristics was used, and in the second part, the Perceived Food Literacy Scale was used. Data were evaluated with the SPSS 21.0 analysis program. Significance was taken as p <0.05.
Results: It was seen that undergraduate education affected the nutritional habits of the students. It has been determined that female students have higher perceived food literacy than male students, those who live with their families compared to those who do not live with their families, those who are currently on a diet, and those who have been on a diet in any period of their lives than those who have never dieted, and those who pay attention to their health, especially during the pandemic period have higher perceived food literacy than those who do not.
Conclusion: It is thought that education on the subject should be increased in order to protect individual and social health and to increase food literacy.

Anahtar Kelimeler

Food literacy, undergraduate students, nutrition, pandemic

Kaynakça

• Türkiye Beslenme Rehberi, T.C. Sağlık Bakanlığı Yayınları, Yayın No:1031, Ankara, ISBN: 978-975-590-608-9, 2019.
• Madalı B, Dikmen D, Piyal B. Beslenme bilgi düzeyinin değerlendirilmesinde sağlık okuryazarlığı yeterli mi? Beslenme Diyetetik Dergisi 2017;45(2):153-160.
• Velardo S. The nuances of health literacy, nutrition literacy, and food literacy. J Nutr Educ Behav 2015;47(4):385-389. doi: 10.1016/j.jneb.2015.04.328.
• Vidgen H, Gallegos D. What is food literacy and does it influence what we eat: A study of Australian food experts. Queensland University of Technology, Brisbane, Queensland, 2011.URL: https://eprints.qut.edu.au/45902/
• AktaşN, Özdoğan Y. Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 2016;20(2):146-153.
• Poelman MP, Dijkstra SC, Sponselee H. Towards the measurement of food literacy with respect to healthy eating: The development and validation of the Self-Perceived Food Literacy Scale among an adult sample in the Netherlands. Int J Behav Nutr Phys Act 2018;15(1):54. doi: 10.1186/s12966-018-0687-z.
• Selçuk-Tarı K, Çevik C, Baydur H, Meseri R. Validity and reliability of the Turkish version of the self perceived food literacy scale. Progress in Nutrition 2020;22(2):671-677.
• https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/a-healthy-lifestyle/body-mass-index-bmi. Erişim tarihi:06.04.2022
• https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/20190506163904-2019tbl_kilavuz5ccdcb9e5d.pdf?a=1. Erişim tarihi: 14.08.2024
• Özyazıcıoğlu N, Gökdere Çınar H, Buran G, Ayverdi D. Uludağ Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2009;12(2):34-40.
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Turkey-Health-Survey-2019-33661.Erişim tarihi:04.04.2022
• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight. Erişim tarihi:07.03.2022
• İncedal Sonkaya Z, Balcı E, Ayar A. Üniversite öğrencilerinin gıda okuryazarlığı ve gıda güvenliği konusunda bilgi, tutum ve davranışları, Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerafeddin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Örneği. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 2018;75(1):53-64.
• Çalıştır B, Dereli F, Eksen M, Aktaş S,Muğla Üniversitesi öğrencilerinin beslenme konusunda bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 2005;2(2):1-8.
• https://www.euro.who.int/en/health-topics/disease-prevention/nutrition/news/news/2020/3/food-and-nutrition-during-self-quarantine-what-to-choose-and-how-to-eat-healthily. Erişim tarihi:07.08.2021
• Ruiz-Roso MB, de Carvalho Padilha P, Mantilla-Escalante DC, Ulloa N, Brun P, et al. Covid-19 Confinement and Changes of Adolescent's Dietary Trends in Italy, Spain, Chile, Colombia and Brazil Nutrients 2020;12(6):1807. doi: 10.3390/nu12061807.
• Wang X, Lei SM, Le S, Yang Y, Zhang B, et al. Bidirectional influence of the COVID-19 pandemi clock downs on health behaviors and quality of life among Chinese adults. Int J Environ Res Public Health 2020;17(15): 5575. doi: 10.3390/nu12061807.
• Peksoy Kaya S, Kaplan S. Hemşirelik öğrencilerinde COVID-19 pandemisi farkındalıklarının ve sağlık davranışlarının sağlık okuryazarlığı ile ilişkisinin değerlendirilmesi. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2020;17(4):304-311.
• Duman E, Altuntaş Yıldız T, Keser A, Akçil Ok M. Evaluation of food literacy and nutritional habits in individuals aged 19-64 years. Uluslararası Gazi Sağlık Bilimleri Kongresi, 15-17 Aralık 2021, Ankara, Türkiye. Bildiriler Kitabı, s.36-42.
• Kaleli S, Kılıç N, Erdoğan M, Erdoğan N. Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi 2017;2(2):12-18.
• Şanlıer N, Konaklıoğlu E, Güçer E. Gençlerin beslenme bilgi, alışkanlık ve davranışları ile beden kütle indeksleri arasındaki ilişki. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 2009; 29(2):333-352.
• Onurlubaş E, Doğan HG, Demirkıran S. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 2016;32:61-69.
• Saygın M, Öngel K, Çalışkan S, Yağlı MA, Has M, ve ark. Süleyman Demirel Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2011;18(2):43-47.
• Aydoğan Arslan S, Daşkapan A, Çakır B. Üniversite öğrencilerinin beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;5(3):171-180.
• Ermiş E, Doğan E, Erilli NA, Satıcı A. Üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıklarının incelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi örneği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi 2015;6(1):30-40.
• Varlı N, Karaçar E, Kargiglioğlu Ş. Formasyon eğitimi alan bireylerin beslenme alışkanlıkları üzerine bir araştırma: Sinop Üniversitesi örneği. Journal of Global Food Research 2020;1(1):10-23.
• Özütürker S, Koca Özer B. Erzincan Üniversitesi öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları ve antropometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2016;9(2):63-74.
• Mazıcıoğlu MM, Öztürk A. Üniversite 3. ve 4. sınıf öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ve bunu etkileyen faktörler. Erciyes Tıp Dergisi 2003;25(4):172-178.
• Baysal A. Sosyal eşitsizliklerin beslenmeye etkisi. C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi Özel Eki 2003;25(4):66-72.