TANDIR ÇORBASI, ISPANAKLI BULGURLU BORANİ, SİRKENCUBİN VE BADEM HELVASININ AKDENİZ DİYETİ KAPSAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 56 - 70, 29.06.2021

İlke Kalaycı Emirhan Yenişehirlioğlu

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.932963

Öz

Anadolu Selçuklu imparatorluğu; bulunduğumuz coğrafyanın, özellikle kültürel olarak şekillenmesinde önemli rol oynamış medeniyetlerden biridir. Selçuklu mutfak mirasının incelenerek Gastronomi literatürüne kazandırılması Türk mutfak kültürünün korunması ve köklerinin anlaşılması açısından elzemdir. Selçuklu mutfağı oldukça geniş bir coğrafyadaki ürünleri kapsamaktadır. Bu çalışma kapsamında seçilen bir çorba, bir ana yemek, bir içecek ve bir tatlı BeBis yazılımı ile Diyetetik açıdan incelenerek Enerji ve besin ögesi içerik analizine tabi tutulmaktadır. Analizden elde edilen veriler; besinlerin hangi tüketici grubu için uygun olduğunu hangi grupların ise uzak durması gerektiği ortaya koymakla birlikte, Dünya Sağlık Örgütü tarafından kültürel miras olarak kabul edilmiş olan Akdeniz Diyeti normları ile kıyaslanmaktadır.
Elde edilen bulgular neticesinde; Tandır Çorbası’nın yüksek yağ, kolesterol, sodyum, potasyum ve fosfor içeriğine karşılık düşük doymamış yağ asidi içeriği ve baharat kullanımı dolayısıyla kalp-damar, böbrek, mide ve safra kesesi hastalıkları gibi durumlarda kullanılamayacağı ve genel itibariyle Akdeniz Diyeti’nin özelliklerini yansıtmadığı, Sirkencubin şerbetinin ve Badem Helvası’nın yüksek basit şeker içeriklerinden dolayı enerji gereksiniminin arttığı yüksek fiziksel aktivite, kronik böbrek yetmezliği gibi durumlarda kullanılabileceği fakat Akdeniz Diyeti’nin özelliklerini yansıtmadığı, Ispanaklı Bulgurlu Borani’nin besin ögesi içeriğinin daha yüksek olup Akdeniz Diyeti’nin temel özelliklerine daha çok uyum gösterdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gastronomi, Selçuklu Mutfağı, Mutfak Mirası, Diyetetik

Kaynakça

• Akın. G., Özkoçak, V., ve Gültekin, T. (2015). Geçmişten Günümüze Geleneksel Anadolu Mutfak Kültürünün Gelişimi. Antropoloji, (30), 33-52.
• Alphan, M. E. T. (2016). Diyetler ve Gerçekler. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Bloomfield, H. E., Koeller, E., Greer, N., MacDonald, R., Kane, R., & Wilt, T. J. (2016). Effects On Health Outcomes Of A Mediterranean Diet With No Restriction On Fat İntake: A Systematic Review And Meta-Analysis. Annals of Internal Medicine, 165(7), 491-500.
• Chen, Q. (2013). An Investigation of Food Tourism in Chongqing. International Journal of Management Cases, 15(4).
• Cohen, E., ve Avieli, N. (2004). “Food in Tourism: Attraction and Impediment”. Annals of Tourism Research, Volume:31, Number: 4, 755-778.
• Darwin, C. (1859) Türlerin Kökeni. Çev.B. Göksu Ankara: Yason Yayınları
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan saraya Türk mutfağı. Uluslararası Türk dünyası turizm araştırmaları dergisi, 3(1), 105-125.
• Düzgün, E., ve Özkaya, F. D. (2015). Mezopotamya’dan Günümüze Mutfak Kültürü (Culinary Culture from Mesopotamia to. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 41, 47.
• Güler, S. (2010) Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26: 24-30 Halıcı, N. (2015). Selçuklu Dönemi Mutfağı. Selçuklu Belediyesi Yayınları. Konya.
• Idelson, P. I., Scalfi, L., ve Valerio, G. (2017). Adherence to the Mediterranean Diet in children and adolescents: A systematic review. Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Diseases, 27(4), 283-299.
• Kafesoğlu, İ. (1993). Türk Millî Kültürü.(10. Baskı). Boğaziçi Yayınları, İstanbul.
• Kızıldemir, Ö., Öztürk, E., ve Sarıışık, M. (2014). Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210
• Lockie, S., Lyons, K., Lawrence, G., & Mummery, K. (2002). Eating ‘Green’: Motivations Behind Organic Food Consumption In Australia. Sociologia Ruralis, 42(1), 23-40.
• Lowenthal, D. (2005). Natural and Cultural Heritage. International Journal of Heritage Studies, 11(1), 81-92.
• Martínez-González, M. Á., Hershey, M. S., Zazpe, I., ve Trichopoulou, A. (2017). Transferability of the Mediterranean Diet to non-Mediterranean Countries. What is and what is not the Mediterranean diet. Nutrients, 9(11), 1226.
• Miele, M., ve Murdoch, J. (2002). The Practical Aesthetics Of Traditional Cuisines: Slow Food In Tuscany. Sociologia ruralis, 42(4), 312-328.
• Navrud, S., ve Ready, R. C. (Eds.). (2002). Valuing Cultural Heritage: Applying Environmental Valuation Techniques To Historic Buildings, Monuments and Artifacts. Edward Elgar Publishing.
• Nilsson, J. H., Svärd, A. C., Widarsson, Å., ve Wirell, T. (2011). ‘Cittáslow’eco-Gastronomic Heritage As A Tool For Destination Development. Current Issues in Tourism, 14(4), 373-386.
• Nissensohn, M., Román-Viñas, B., Sánchez-Villegas, A., Piscopo, S., ve Serra-Majem, L. (2016). The Effect Of The Mediterranean Diet On Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis. Journal of Nutrition Education and Behavior, 48(1), 42-53.
• Önçel, S. (2015). Türk Mutfağı ve Geleceğine İlişkin Değerlendirmeler, Journal of Tourism and Gastronomy Studies 3/4: 33-44
• Özalp, H. (2016) İnsanlığın En Eski Tapınağı Göbeklitepe Teolojik Olarak Bize Ne Söyler?. Bilimname, 2016(1), 59-74.
• Özer, C. (2020). Diyet Çeşitlerine Bilimsel Bakış. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Özgüdenli, O., ve Uzunağaç, Ö. (2014). Selçuklu Anadolusu’nda Ekmek. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 1(1), 43-72.
• Pekin, F. (2011). Çözüm: Kültür Turizmi. İstanbul: İletişim Yayınları
• Petrescu, D. C., & Petrescu-Mag, R. M. (2015). Organic food Perception: Fad, Or Healthy And Environmentally Friendly? A Case On Romanian Consumers. Sustainability, 7(9), 12017-12031.
• Platon. (2017). Devlet. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Seçim, Y. (2015). Evaluation of Seljuk and Ottoman Cuisine İn Terms Of Gastronomy. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 123.
• Seçim, Y. (2018). Selçuklu Ve Osmanlı Mutfağının Gastronomi Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Tourism Theory and Research, 4(2), 122-132.
• Solmaz, Y., ve Altıner, D. D. (2018). Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Şanlıer, N., Cömert, M., Özkaya, F.D. (2012). “Gençlerin Türk Mutfağına Bakış Açısı”, Millî Folklor, 24(94), 152-161.
• Uzunağaç, Ö. (2014). Selçuklu Anadolusu’nda Beslenme Ve Yemek Kültürü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Von Essen, E., & Englander, M. (2013). Organic food as a healthy lifestyle: A phenomenological psychological analysis. International Journal of Qualitative studies on Health and Well-being, 8(1), 20559.
• Wilk, R. (Ed.). (2006). Fast Food/Slow Food: The Cultural Economy Of The Global Food System. Rowman Altamira.