SAĞLIK SEKTÖRÜ HARCAMALARININ MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ANALİZİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 0 - 0, 02.01.2023

Şulenur Kemaloğlu , Erdem Bağcı

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1133758

Öz

Toplumun gelişmesi ve ilerlemesinde insan sağlığının önemi yadsınamazdır. Sağlığın çoğunlukla kamusal nitelikte olduğu düşünüldüğünde, bireylerin sağlığına önem verilmesi ve korunmasıyla toplumlar sağlıklı nesil yetiştirecek, bilinç düzeyi artacak ve refah seviyesi yükselecektir. Bireye yapılan bu yatırımların hepsi sağlık harcamalarından geçmektedir.

Bu çalışmanın amacı sağlık harcamalarının makroekonomik göstergelerle ilişkisini kapsamlı bir şekilde ortaya koymaktır. Bu çerçevede, seçilen ülkeler AB üyeliğine sahip 2019 yılı GSYİH değeri en yüksek 5 ülke; Almanya, Fransa, Hollanda, İtalya, İspanya olarak belirlenmiştir. Makroekonomik göstergelerden, gayri safi yurt içi hasıla, kişi başına gayri safi yurt içi hasıla, tüketici fiyat endeksi, sanayi üretim endeksi, büyüme oranı, işsizlik ve işgücüne katılım oranı bağımsız değişkenlerdir ve ilgili veriler 1992-2019 yılını kapsamaktadır. İlgili değişkenlerle 7 model kurulmuştur. Panel veri analiz yöntemine göre; Durağanlık Analizi, Yatay Kesit Bağımlılığı Testi, Toda-Yamamoto Nedensellik Testi ve AMG Tahmincisi uygulanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular ışığında, Türkiye’nin de içerisinde bulunduğu 6 ülkede sağlık harcamalarında meydana gelen artıştan en çok etkilenen değişken gayri safi yurt içi hasıladır ve negatif olarak etkilendiğini söylemek mümkündür. Yalnızca Türkiye’de sağlık harcamalarının tüketici fiyat endeksi üzerinde etkisi anlamlı ve pozitiftir.

Anahtar Kelimeler

sağlık, sağlık harcamaları, makroekonomik göstergeler, panel veri

Kaynakça

• Akar, C., (2008). “Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-Yamamoto Yaklaşımı”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37, 151-162.
• Alp, M. Ve Peker, O., (2018). “Türkiye’de Sağlık Harcamalarının Gelir Üzerindeki Etkisi: Tr32 Bölgesi Örneğinde Eşbütünleşme Analizi”, The Journal of International Scientific Researches, 3(1), 85-95.
• Amiri, A. ve Linden, M., (2016). “Income And Total Expenditure on Health in OECD Countries: Evidence From Panel Data And Hsiao’s Version Of Granger Non-Causality Tests”, Economics and Business Letters, 5(1), 1-9.
• Arslan, İ., Eren M. V. ve Kaynak, S., (2016). “Sağlık ile Kalkınma Arasındaki İlişkinin Asimetrik Nedensellik Analizi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2), 287-310.
• Baltagi, B. ve Moscone F., (2010). “Health Care Expenditure And İncome İn The Oecd Reconsidered: Evidence From Panel Data”, Economic Modelling, 27(4), 804-811.
• Breusch, T.S. ve Pagan, A., (1980). “The Lagrange Multiplier Test and Its Applications to Model Specification in Econometrics”, Review of Economic Studies Blackwell Publishing, 47(1), 239-53.
• Chakroun, M., (2010). “Health Care Expenditure And Gdp: An İnternational Panel Smooth Transition Approach”, International Journal of Economics, 4(1), 189-200.
• Çetin, M. Ve Ecevit, E., (2010). “Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Oecd Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(2), 166-182.
• Çıraklı, Ü., (2019). “Türkiye’de Makroekonomik Faktörler ile Sağlık Harcamaları ve Sağlık Bakanlığı Bütçesi Arasındaki İlişkinin ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ile İncelenmesi.” Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 581-596.
• Dumrul, Y., (2019). “Sağlık Harcamaları Ve Çevre Kirliliği: Asean-5 Ülkeleri Üzerine Bir Panel Veri Analizi.” IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 396-407.
• Eberhardt, M., ve Teal, F. (2010). “Productivity Analysis in Global Manufacturing Production”, https://ideas.repec.org/p/oxf/wpaper/515.html, 18.06.2022.
• Ergün, S. Ve Atay, P., (2018). “Türkiye’de Bölgeler Düzeyinde Sağlık Harcamalarını Etkileyen Unsurların Panel Veri Analizi ile Belirlenmesi”, Business and Management Studies: An International Journal, 6(4), 1285-1309.
• Gerdtham U. ve Lothgren M., (2000). “On Stationarity And Cointegration of International Health Expenditure and Gdp”, Journal of Health Economics, 19(4), 461-475.
• Güven, D., Şimşek, T. Ve Güven A., (2018). “Sağlık Yönetimi Kapsamında Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Mena Ülkeleri Üzerine Bir Panel Regresyon Analizi.” Sosyoekonomi, 26(37), 33-55.
• Hayaloğlu, P. ve Bal, H., (2015). “Üst Orta Gelirli Ülkelerde Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(2), 35-44. İşleyen, Ş., (2019). “Sağlık Harcamaları, Çevre Kirliliği Ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi: 1998- 2016 Oecd Ülkeleri Örneği” Van YYÜ İİBF Dergisi, 4(7), 63-79.
• Karasaç, F. ve Sağın, A., (2018). “OECD Ekonomilerinde Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi”, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 7(1), 72-84.
• Kar, M. ve Taban, S., (2003). “Kamua Harcama Çeşitlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi.” Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(3), 145-169.
• Mammadov O., (2016), “Dış Ticaret-İktisadi Büyüme İlişkisi: Geçiş Ekonomileri Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Oral O. ve Kurt Ü. (2016). “Yasal Kurum İstikrarı Döviz Kuru İlişkisi: NIC Ülkeleri İçin Ampirik Analiz”, The International New Issues In Social Sciences, 2(2), 7-18.
• Pesaran, M.H. (2004), “General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels”, Cambridge Working Papers in Economics, 435.
• Pesaran, M.H. (2007). “A Simple Panel Unit Root Test in the Presence of Cross-Section Dependence”, Journal Of Applied Econometrics, 22(2), 265-312.
• Saraçoğlu, S. ve Songur, M., (2017). “Sağlık Harcamaları Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Avrasya Ülkeleri Örneği”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 8(16), 353-372.
• Şaşmaz, M., Odabaş, H. ve Yayla, Y., (2019). “OECD Ülkelerinde Sağlık Harcamaları İle Kalkınma Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi.” Yönetim ve Ekonomi, 26(3), 851-866.
• Şen, A. ve Bingöl, N., (2018). “Sağlık Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği”, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 9(1), 89-106.
• Sülkü, N. ve Caner, A., (2011). “Health Care Expenditures and Gross Domestic Product: The Turkish Case”, The European Journal of Health Economic, 12(1), 29-38.
• Toda, H. Y. ve Yamamoto T., (1995). “Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes”, Journal Of Econometrics”, 66(1-2), 225-250.
• Tülüce, N.S., Doğan, İ. ve Dumrul, C., (2015). “Is Income Relevant For Health Expenditure and Economic Growth Nexus” International Journal of Health Economics and Management, 16(1), 23-49.
• Uslu, H., (2012). “Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri: Seçilmiş OECD Ülkeleri İçin Dinamik Panel Veri Analizi.” Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(2), 99-116.
• Yardımcıoğlu, F., (2012). “OECD Ülkelerinde Sağlık Ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonometrik Bir İncelemesi” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 27-47.
• Yetim, B., İlgün, G., Çilhoroz, Y., Demirci, Ş. ve Konca, M., (2020). “The Socioeconomic Determinants Of Health Expenditure In OECD: An Examination On Panel Data”, International Journal of Healthcare Management, 14(2), 1-5. Yılmaz, V. ve Yentürk, N., (2015). “Türkiye’de Sağlık Harcamalarına Tarihsel Bir Bakış”, https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/11/08/saglikHarcamalari.pdf., 18.06.2022.
• Yılmaz, S. ve Akdede, H., (2016). “Kamu Sağlık Harcamalarının Etkililiği: Panel Veri Analizi”, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 85-110.
• Yumuşak İ.G. ve Yıldırım D. Ç., (2009). “Sağlık Harcamaları İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme”, Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 4(1), 57-70.
• Zengin, G. ve Özkan, G., (2018). “Sağlık Harcamaları Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi (2000-2015)”, Sosyal Bilimler Dergisi, 8(16), 365-380.