DÖNÜŞTÜRÜCÜ VE OTANTİK LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL YARATICILIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYENİN ARACI ROLÜ: HAVA KARGO TAŞIMACILIĞI SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 0 - 0, 02.01.2023

Umit Kanmaz , Tuğba Karabulut

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1171070

Öz

Bu çalışmada çağdaş yönetim yaklaşımlarından dönüştürücü ve otantik liderlik kavramlarının örgütsel yaratıcılık üzerindeki etkisinde pozitif psikolojik sermayenin (PPS) aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu kapsamda Türkiye’de faaliyet gösteren 7 havayolu kargo işletmesinde çalışmanın araştırması gerçekleştirilmiştir. Havayolu kargo işletmelerinde çalışan 580 beyaz yakalı çalışandan veri toplanmıştır. Araştırmanın verilerine frakans dağılımı analizleri, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi ve yapısal eşitlik modeli uygulanmıştır. Araştırma bulgularına göre, Dönüştürücü ve Otantik Liderliğin PPS ve Örgütsel Yaratıcılık üzerinde anlamlı etkisi bulunmaktadır. PPS’nin Örgütsel Yaratıcılık üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğu da belirlenmiştir. Ayrıca, Dönüştürücü ve Otantik Liderliğin Örgütsel Yaratıcılık üzerindeki etkisinde PPS’nin kısmi aracılık etkisi bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Dönüştürücü ve Otantik Liderlik, Pozitif Psikolojik Sermaye, Örgütsel Yaratıcılık

Kaynakça

• Aksaraylı, M., F. (2015). “Dönüştürücü Liderlik ve Değişimde Dönüştürücü Liderlik Paradigması”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 6 (12), 108-124.
• Allen, S., L., Smith, J., E., ve Da Silva, N. (2013). “Leadership Style in Relation to Organizational Change and Organizational Creativity: Perceptions from Nonprofit Organizational Members”, NonProfit Management and Leadership, 24 (1), 23-42.
• Amabile, T., M., Conti, R., Coon, H., Lazenby, J., ve Herron, M. (1996). “Assessing the Work Environment for Creativity”, Academy of Management Journal, 39 (5), 1154-1184.
• Amabile, T., M. (1988). “A Model of Creativity and İnnovation in Organization”, Research in Organizational Behavior, 10 (1), 123-167.
• Aydoğan, E., ve Uğurlu Kara, A. (2015). “Pozitif Psikolojik Sermaye ile Bireysel Performans İlişkisi: Türkiye Tarım Kredi Kooperatifi Merkez Birliği Örneği”, Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 50 (1), 68-91.
• Avey, J.B., Agarwal, U. and Gill, J.K. (2022), "How does abusive supervision hurt employees? The role of positive psychological capital", International Journal of Productivity and Performance Management, Vol. 71 No. 2, 429-444. https://doi.org/10.1108/IJPPM-12-2019-0559.
• Avolio, B. J., ve Gardner, W. L. (2005). “Authentic Leadership Development: Getting to the Root of Positive Forms of Leadership”, The Leadership Quarterly, 16 (3), 315-338.
• Baer, M. (2012). “Putting Creativity to Work: The Implementation of Creativity Ideas in Organizations”, Academy of Management Journal, 55 (5), 1102–1119.
• Baig, S., A., Iqbal, S., Abrar, M., Baig, İ., A., Amjad, F., Zia-ur-Rehman, M., ve Awan, M., U. (2021). “Impact of Leadership Styles on Employees’ Performance with Moderating Role of Positive Psychological Capital”, Total Quality Management & Business Excellence, 32 (9-10), 1085-1105.
• Bakırcı, M., M. (2019). Psikolojik Sermaye ve Örgütsel Yaratıcılık İlişkisi: İstanbul’da Otelcilik Sektörü Çalışanları Üzerinde Bir İnceleme, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Battal, F., Özden, E., A. ve Kılıçaslan, Ş. (2017). “Psikolojik Sermaye, Dönüştürücü Liderlik ve Çalışanların Yaratıcılığı Arasındaki İlişkinin Yapısal Eşitlik Modellemesi İle Araştırılması”, Van Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34, 1-20.
• Baron, R., M., ve Kenny, D., A. (1986). “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, And Statistical Considerations”, Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Caza, A., Bogozzi, R., P., Woolley, L., Levy, L., ve Caza, B., B. (2010). “Psychological Capital and Authentic Leadership: Measurement, Gender, And Cultural Extension”, Asia-Pacific Journal of Business Administration, 2 (1), 53-70.
• Çavuş, M., F. (2006). İşletmelerde Personel Güçlendirme Uygulamalarının Örgütsel Yaratıcılık ve Yenilikçiliğe Etkileri Üzerine İmalat Sanayisinde Bir Uygulama, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetin, F., ve Basım, H. N. (2012). “Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması”, Amme İdaresi Dergisi, 45 (1), 121-137.
• Choi, I., S., ve Chang, Y.-C. (2014). “Mediating Effects of Intrinsic Motivation on the Relationship between Positive Psychological Capital, Psychological Empowerment and Creativity”, Journal of the Korea Academia-Industrial Cooperation Society, 15 (6), 3571-3586.
• Dinçer, H., Tabak , A., ve Koçyiğit, Y., (2019). “ Otantik Liderlik, Psikolojik Sermaye ve Yaratıcılık: Çok Düzeyli Analiz”, LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), 111-134.
• Effendy, M., Arquisola, M., J. (2022). “Do Transformational Leadership Traits Influence Indonesian Employees’ Digital Maturity?”, International Journal of Research in Business & Social Science 11 (8), 128-140.
• Fateh, A., Mustamil, N., ve Aslam, M., Z. (2020). “ Linking Authentic Leadership and Employee Creative Behavior: The Mediating Role of Autonomous Motivation and Job Complexity ”, Marketing and Management of Innovations, 3, 59-74.
• Faupel, S., ve Süß, S. (2019). “The Effect of Transformational Leadership on Employees during Organizational Change–An Empirical Analysis”, Journal of Change Management, 19 (3), 145-166.
• Fetrati, Mahdieh A., Hansen, D., ve Akhavan, P. (2022). “How to Manage Creativity in Organizations: Connecting the Literature on Organizational Creativity through Bibliometric Research”, Technovation 115, https://doi.org/10.1016/j.technovation.2022.102473.
• Golicic, S., L., Mccarthy, T., M. ve Mentzer, J., T. (2003). “Conducting a Market Opportunity Analysis for Air Cargo Operations”, Transportation Journal, Summer, 5-15.
• Gooty, J., Gavin, M., Johnson, P., D., Frazier, M., L., ve Snow, D., B. (2009). “ In the Eyes of the Beholder: Transformational Leadership, Positive Psychological Capital, and Performance”, Journal of Leadership & Organizational Studies, 15 (4), 353–367.
• Görker, N. ve Erdil, O. (2018). “İnovasyon Sürecinde Örgütü Girişimsel ve Öğrenme Odaklılığa Yönlendirmede Dönüştürücü Liderlik Tarzının Etkisi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 19 (2), 115-129.
• International Air Transport Association (2018). Annual Review.
• International Air Transport Association (2021). Annual Review.
• International Air Transport Association (2022). Annual Review.
• İraz, R. ve Ata, N. (2020). “Otantik Liderliğin Belediye Çalışanlarının Performansına Etkisinde Pozitif Psikolojik Sermayenin Rolü”, OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (27), 288-318. DOI: 10.26466/opus.643236.
• İşcan, Ö., F. (2002). Küresel İşletmecilikte Dönüştürücü Liderlik Anlayışı- Büyük Ölçekli İşletmelerde Bir Uygulama, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Janic, M. (2019). “ Modeling the Resilience of an Airline Cargo Transport Network Affected by a Large Scale Disruptive Event”, Transportation Research Part D, 77, 425-448.
• Jensen, S., M. ve Luthans, F. (2006). “ Relationship between Entrepreneurs' Psychological Capital and Their Authentic Leadership”, Journal Of Managerial Issues, 18 (2), 254-273.
• Karcıoğlu, F. ve Kaygın, E. (2013). “Dönüştürücü Liderlik Anlayışının Yaratıcılığa ve Yeniliğe Etkisi”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4 (5), 99-111.
• Khurram, W., Ikram, A., Jafri, S., K. ve Fiaz, M. (2019). “Positive Psychological Capital and Sustained Competitive Advantage of Born Global SMEs: Mediating role of Transformational Leadership”, 8th International Conference on Information and Communication Technologies (ICICT), 42-47, doi: 10.1109/ICICT47744.2019.9001913.
• Kılınç, S. (2018). Psikolojik Sermaye ve İşgören Güçlendirmenin Örgütsel Yaratıcılık Üzerindeki Etkisi, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kıyık Kıcır, G. ve Paşaoğlu, D. (2014). “ Otantik Liderliğin Akademik Platformda Lider Boyutu Açısından İncelenmesi ”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (1), 1-24.
• Liu, P. (2018). “ Transformational Leadership Research in China (2005–2015) ”, Chinese Education & Society, 51: 5, 372–409.
• Luthans, F., Youssef, C., M., ve Avolio, B., J. (2006). Psychological Capital: Developing the Human Competitive Edge. UK: Oxford University Press.
• Luthans, F., Avey, James, B.; Avolio, Bruce, J., Norman, Steven, M. (2007). “Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction”, Personnel Psychology, 60, 541-572.
• McMurray, A. J., Pirola-Merlo, A., Sarros, J. C., ve Islam, M. M. (2010). “Leadership, Climate, Psychological Capital, Commitment, and Wellbeing in A Non-Profit Organization”, Leadership and Organization Development Journal, 31 (5), 436–457.
• Megeirhi, H., A., Kilic, H., Avci, T., Afsar, B., ve Abubakar, A., M., (2018). “ Does Team Psychological Capital Moderate the Relationship between Authentic Leadership and Negative Outcomes: An İnvestigation in The Hospitality İndustry ”, Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 31 (1), 927-945.
• Mrak, M., K., ve Kvasic, S., G. (2021). “ The Mediating Role of Hotel Employees’ Job Satisfactıon and Performance in the Relationship between Authentic Leadership and Organizatıonal Performance”, Journal of Contemporary Management Issues, 26 (1), 97-109.
• Mumford, M., D., Scott, G., M., Gaddis, B. ve Strange, J., M. (2002). “Leading Creative People: Orchestrating Expertise and Relationship”, The Leadership Quarterly, 13, 705–750.
• Naktiyok, S. (2015). Dönüştürücü Liderlik ve Örgütsel Desteğin Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Örgütsel Güven Algısının Aracı Rolü. (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Önen, V. (2020). “Arıma Yöntemiyle Türkiye’nin Havayolu Kargo Talep Tahmin Modellemesi ve Öngörüsü”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18 (4), 29-53.
• Özüdoğru, A. G. (2022). Psikolojik Sermayenin Üretim Karşıtı İş Davranışları Üzerindeki Etkisinde İşe Yabancılaşma Ve İş Ertelemenin Aracılık Rolü. (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, İstanbul: Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Paksoy, M., Kumral, T., Sarp, P. (2019). “The Mediating Role of Knowledge Sharing in the Effect of Transactional Leadership and Transformational Leadership on the Organizational Creativity” PressAcademia Procedia (PAP), 9, 69-73, http://doi.org/10.17261/Pressacademia.2019.1068
• Pradhan, S. ve Jena, K., L. (2019). “Does Meaningful Work Explains the Relationship between Transformational Leadership and Innovative Work Behavior ”, Vikalpa, 44 (1), 1-9.
• Rego, A., Sousa, F., Marques, C. ve E Cunha, M., P. (2012). “Authentic Leadership Promoting Employees' Psychological Capital and Creativity ”, Journal of Business Research, 65, 429-437.
• Scott Zimmer, J.D. (2021). “Transformational Leadership” Salem Press Encyclopedia, 1-5.
• Shah, T., A., Nisar, M., Rehman, U., K., Rehman, U., I. (2011). “ Influence of Transformational Leadership on Employees Outcomes: Mediating Role of Empowerment”, African Journal of Business Management, 5 (21), 8558-8566.
• Sparrowe, R. T. (2005). “Authentic leadership and the narrative self”, The Leadership Quarterly, 16 (3), 419- 439.
• Soyman, T., Kılıç, K., C. (2022), “Çalışanların Otantik Liderlik Algısında Duygusal Zekâ ve Pozitif Psikolojik Sermayenin Rolü: Adana’da Aile İşletmelerinde Bir Çalışma”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31 (1), 89-104.
• Setiawan, R., Eliyana, A., Suryani, T. ve Sugiharto, E., O. (2020). “The Roles of Work Climate and Knowledge Sharing: The Effect of Leader Creative Behavior to Organizational Creativity at Furniture Industries in Indonesia”, Systematic Reviews in Pharmacy, 11 (11), 306-314.
• Şengüllendi, M., F. ve Şehitoğlu, Y. (2017). “ Dönüşümcü Liderlik ve Pozitif Psikolojik Sermaye İlişkisinde Eğitim Düzeyinin Moderatör Rolü”, Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2), 112-126.
• Şen, S. (2021). Psikolojik Sermaye ve Dönüşümcü Liderlik İlişkisinde Gelişime Açıklığın Düzenleyici Etkisinin İncelenmesi, (Yayınlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Tabak, A., Polat, M., Coşar, S., ve Türköz, T., (2012). “ Otantik Liderlik Ölçeği: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması ”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14 (4), 89-106.
• Toor, S., U., R., ve Ofori, G. (2009). “ Authenticity and Its Influence on Psychological Wellbeing and Contingent Self-Esteem af Leaders in Singapore Construction Sector”, Construction Management and Economics, 27, 299-313.
• Turhan, M. (2007). Genel ve Mesleki Lise Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışlarının Okullardaki Sosyal Adalet Üzerindeki Etkisi, (Yayınlanmamış) Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ul Haque, A., Sher, A., ve Urbanski, M. (2020). “ Is the Role of Authentic Leadership Effective in Managing Occupational Stress and Psychological Capital ”, Forum Scientiae Oeconomia, 8 (2), 59-73.
• Yang, L., H.. (2022). “ Exploring the Relationship among Transformational Leadership, Employees’ Commitment to an Organization, Clan Culture and Adhocracy Culture within Taiwan’s Nurturing Fundation for the Disabled within Taiwan”, The International Journal of Organizational Innovation, 15 (2), 30-45.
• Yang, L., H.. (2022). “How Transformational Leadership Contributes to Perceived Service Quality by Customers via the Mediating Effect of Organizational Innovation within Taiwan Telecommuncation Companies”, The International Journal of Organizational Innovation, 15 (2), 190-211.
• Yılmaz, H. ve Karahan, A. (2010). “Liderlik Davranışı, Örgütsel Yaratıcılık ve İşgören Performansı Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: Uşak’ta Bir Araştırma”, Yönetim ve Ekonomi, 17 (2), 145-158.
• Yu, X., Li, D., Tsai, C.-H. and Wang, C. (2019). “The Role of Psychological Capital in Employee Creativity”, Career Development International, 24 (5), 420-437.
• Walumbwa, F., O., Avolio, B., J., Gardner, W., L., Wernsing, T., S. ve Peterson. S., J. (2008). “ Authentic Leadership: Development and Validation of a Theory-Based Measure ”, Journal of Management, 34 (1), 89-124.
• Wang, C., J. (2022). “Exploring the Mechanisms Linking Transformational Leadership, Perceived Organizational Support, Creativity, and Performance in Hospitality: The Mediating Role of Affective Organizational Commitment”, Behav. Sciences, 12 (10), 1-17. https://doi.org/10.3390/bs12100406.
• Wang, H., U., I., Sui, Y., Luthans, F., Wang, D., ve Wu, Y. (2014).” Impact of Authentic Leadership on Performance: Role Of Followers’ Positive Psychological Capital and Relational Processes”, Journal of Organizational Behavior, 35 (1), 5–21.
• Woodman, R., W., Sawyer, J., E., ve Griffin, R., W. (1993). “Toward a Theory of Organizational Creativity”, Academy of Management Review, 18 (2), 293-321.
• Woolley, L., Caza, A., ve Levy, L. (2011). “Authentic Leadership and Follower Development: Psychological Capital, Positive Work Climate and Gender “, Journal of Leadership and Organizational Studies, 18 (4), 438-448.
• Zafra, E. L., Martos, M., P., ve Denie, D., C. (2022). “Vigor at Work Mediates the Effect of Transformational and Authentic Leadership on Engagement”, Scientific Report, 1-10. https://doi.org/10.1038/s41598-022-20742-2.
• Zaharia, S., E., Pietreanu, C.,V. ve Flăminzeanu, M., C. (2022). “Air Cargo Transport development in Central and Eastern Europe and Baltic countries”, 2022 IEEE 6th International Conference on Logistics Operations Management (GOL) IEEE 6th. International Conference On, 1-10 Jun. DOI 10.1109/GOL53975.2022.9820574. Erişim tarihi: 13 Kasım 2022.
• Zubair, A. ve Kamal, A. (2015). “ Authentic Leadership And Creativity: Mediating Role of Work Related Flow and Psychological Capital”, Journal of Behavioural Sciences, 25 (1), 150-171.