ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL MUHALEFET İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ: BİR HAVA KARGO SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 1, 94 - 114, 03.07.2024

Umit Kanmaz , Ahmet Can

https://doi.org/10.52122/nisantasisbd.1440403

Öz

Yazında, örgütsel bağlılığın örgütsel muhalefet üzerindeki etkisine dair sınırlı çalışma olduğundan bu çalışmanın amacı, hava kargo sektöründe örgütsel bağlılığın örgütsel muhalefet üzerinde bir etkisinin olup olmadığını araştırmaktır. Çalışmada, örgütsel bağlılığın örgütsel muhalefet davranışı üzerindeki etkisini tespit etmek amaçlandığından çalışma, nicel araştırma desenlerinden ilişkisel tarama desenine göre yürütülmüştür. Çalışmanın evrenini hava kargo sektöründe faaliyet gösteren bir havayolu kargo firması çalışanları oluşturmaktadır ve bu kapsamda araştırmanın örneklemini bir havayolu kargo firmasında çalışan 278 personel oluşturmaktadır. Araştırma verileri anket tekniği ile toplanmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre ilk olarak; örgütsel bağlılığın yapıcı açık muhalefet (YAM) üzerinde herhangi anlamlı bir etkisinin bulunmadığı tespit edilmiştir. İkinci olarak, örgütsel bağlılığın dışsal muhalefet (DM) üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Üçüncü olarak, örgütsel bağlılığın gizli muhalefet (GM) üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir. Dördüncü olarak, örgütsel bağlılığın sorgulayıcı açık muhalefet (SAM) üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Muhalefet, Hava Kargo

THE EFFECT OF ORGANIZATIONAL COMMITMENT ON ORGANIZATIONAL DISSENT: A STUDY ON AIR CARGO SECTOR EMPLOYEES

Öz

Since there are limited studies on the effect of organizational commitment on organizational dissent in the literature, the aim of this study is to investigate whether organizational commitment has an effect on organizational dissent in the air cargo sector. Since the study aimed to determine the effect of organizational commitment on organizational opposition behavior, the study was conducted according to the relational survey design, one of the quantitative research designs. The population of the study consists of employees of an airline cargo company operating in the air cargo sector. In this context, the sample of the research consists of 278 personnel working in an airline cargo company. Research data was collected by survey technique. According to the findings obtained from the research, firstly; Organizational commitment does not have any significant effect on constructive open dissent. Secondly, organizational commitment was found to have a significant effect on external dissent. Third, organizational commitment was found to have a significant effect on latent dissent. Fourthly, it was determined that organizational commitment had a significant effect on questioning open opposition.

Anahtar Kelimeler

Organizational Commitment, Organizational Dissent, Air Cargo

Kaynakça

• Acarbay, C. (2016). Havacılık Hizmetiçi Eğitiminde Uzaktan Eğitim. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 2(1), 148-161.
• Akbulut, N. (2023). Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki: Bir Alan Çalışması, (Yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aksu, B. & Odabaş, M. S. (2021). Havacılık Sektöründe Stres Yönetimi ve Çözüm Önerileri. Black Sea Journal of Public and Social Science, 4(2), 99-103.
• Allen, N. J. & Meyer, J. P. (1996). “Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization: an Examination of Construct Validity”, Journal of Vocational Behavior, 49 (3), 252-276.
• Altunışık, R., Çoşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (12. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Aslanboğa, R. (2021). Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenlerinde Örgütsel Muhalefet, Örgütsel Bağlılık ve Duygusal Tükenmişlik İlişkisi, (Yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Muş: Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alnıaçık, E. & Kelebek, E. F. (2021). “The Effect of Organizational Dissent on Affective Commitment and Job Satisfaction”, Journal of Economics and Research, 2 (1), 1-12.
• Aydın, A. (2022). “Türkiye Havayolu Taşımacılığı Sektörünün Yapısal Analizi”, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 10 (2), 55-69.
• Balay, R. (2000). Örgütsel Bağlılık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Bakan, İ. (2011). Örgütsel Bağlılık Kavram, Kuram, Sebep ve Sonuçlar. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Bateman, T. S. & Strasser, S. (1984). “A Longitudinal Analysis of the Antecedents of Organizational Commitment”, Academy of Management Journal, 27(1), 95-112.
• Battal, F. & İbrahim, A. (2023). “How Does Cynicism Mediate Spiritual Leadership and Organizational Commitment? The Case of Turkish and Indonesian Universities”, Ege Academic Review, 3 (2), 315-330.
• Bayram, L. (2005). “Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık”, Sayıştay Dergisi, (59), 125-139. Bozkurt, Ö. & Yurt, İ. (2013). Akademisyenlerin Örgütsel Bağlılık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Yönetim Bilimleri Dergisi, 11 (22) 121-139.
• Budd, L. & Ison: (Eds.). (2020). Air Transport Management: An İnternational Perspective. Routledge.
• Can, A. (2023). Pozitif Psikolojik Sermaye ve İşe Yabancılaşma İlişkisinde Lider-Üye Etkileşiminin Aracılık Rolü: Havacılık Sektörü Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çam, S., (2021). Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefet, Mobbing (Yıldırma) Yaşama Düzeyleri ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, (Yayımlanmamış) Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E. S. & Çinko, M. (2018). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi (7. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş.
• Durna, U. & Eren, V., (2005). “Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), 210-219.
• Ece, A. (2017). Finansal Sıkıntının Makro Ekonomik Belirleyiciler, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Eren, E. (2011). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi (12. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş.
• Ergün, H. (2017). Örgütsel Muhalefete Etki Eden Başlatıcı ve Aracı Değişkenler, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ergün, H. & Çelik, K. (2021). “Örgütsel Muhalefete Etki Eden Başlatıcı ve Aracı Değişkenler”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (2), 284-300.
• Esmer, Y. & Yüksel, M. (2017). “ İş Yaşamında Örgütsel Bağlılık: Teorik Bir Çerçeve”, Akademik Bakış Dergisi, 62, 258-272.
• Eş, A., Mutlu, H. T., Zholdybekova, B. & Akçakale, C. Ş. (2023). “Üniversite Çalışanlarının Algıladığı Örgütsel Desteğin İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkisi: Kazakistan Örneği”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 15 (1), 732-750.
• Falce, J., L. La, Santos, C. B., Muylder, C., F. De, Verwaa, E. & Machado Guimaraes, L. D. V. (2022). “Influence of Burnout on the Organizational Commitment of Healthcare Professionals”, Revista de Administração de Empresas, 63 (3), 1-19.
• Haydaroğlu, S. (2020). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Örgütsel Muhalefete Etkisi ve Lider üye Etkileşiminin Düzenleyici Rolü: Beyaz Yakalı Çalışanlar Üzerinde Bir Araştırma, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Hegstrom, T. G. (1990). “Mimetic and Dissent Conditions in Organizational Rhetoric”, Journal of Applied Communication Research, 18, 141–152.
• İnandı, Y., Tunc, B., Yücedağlar, A. & Kılıc, S. (2020). “The Relationship of School Administrators’ Leadership Styles with Organizational Dissent and Resistance to Change According to Perceptions of Teachers”, International Online Journal of Educational Sciences, 12 (5), 287-302.
• İlerler, T. G. & Gulova, A. A. (2020). Yönetici Desteğinin Çalışanların Kurallara Uyma Davranışı Üzerindeki Etkisi: Havacılık Sektöründe Bir Uygulama. Business & Economics Research Journal, 11(2).
• Karaoğlu, B., Turan, M., B. & Gözler, A. (2020). “The Predictive Power of the Organizational Commitments of Assigned Teachers in Different Branches on Their Organizational Dissent”, Romanian Journal for Multidimensional Education, 12 (1), 106-125.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi (26. Baskı). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kassing, J. W., (1997). “Articulating, Antagonizing and Displacing: A Model of Employee Dissent”, Communication Studies, 48 (4), 311-332.
• Kassing, J. W. (1998). “Development and Validation of the Organizational Dissent Scale”, Management Communication Quarterly, 12 (2), 183-229.
• Kassing, J. W. (2000). “Exploring the Relationship Between Workplace Freedom of Speech, Organizational Identification, and Employee Dissent”, Communication Research Reports, 17(4), 387-396.
• Kassing, J. W. (2001). “From the Looks of Things: Assessing Perceptions of Organizational Dissenters”, Management Communication Quarterly, 14 (3), 442-470.
• Kassing, J. W. & Avtgis, T. A. (2001). “Dissension in the Organization as it Relates to Control Expectancies”, Communication Research Reports, 18 (2), 118–127.
• Kassing, J. W. & Armstrong, T. A. (2002). “Someone’s Going to Hear About This: Examining the Association Between Dissent-Triggering Events and Employee’s Dissent Expressions”, Management Communication Quarterly, 16 (1), 39-65.
• Kassing, J. W. (2008). “Consider This: A Comparison of Factors Contributing to Employees' Expressions of Dissent”, Communication Quarterly, 56 (3), 342-355.
• Kassing, J. W., Piemonte, N. M., Goman, C. C. & Mitchell, C. A. (2012), “Dissent Expression as an Indicator of Work Engagement and Intention to Leave”, Journal of Business Communication, 49(3), 237-253.
• Katz, D. & Kahn, R. L. (1977). Örgütlerin Toplumsal Psikolojisi. (Çev: H. Can, Y. Bayar) Ankara: TODAİE.
• Kaya, Ç. (2016). “Kontrol Odağı ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12 (46), 81-96.
• Koçoğlu Sazkaya, M. & Tuğrul, E. (2022). “The Moderating Role of Perceived Supervisor Support on the Relationship Between Organizational Dissent and Intention to Leave”, Istanbul Management Journal, 93, 21-37.
• Landier, A., Sraer, D. & Thesmar, D. (2009). “Optimal Dissent in Organizations”, Review of Economic Studies, 76, 761-794.
• Lee, M. & Kim, B. (2023). “Effect of the Employees’ Mental Toughness on Organizational Commitment and Job Satisfaction: Mediating Psychological Well-Being”, Administrative Sciences, 13 (133), 1-18.
• Mercan, T. & Can, A. (2023). İşgören Seçiminde Etkili Olan Faktörlerin FUCOM Yöntemi ile Değerlendirilmesi: Bir Havayolu İşletmesinde Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(40), 1311-1329.
• Meyer, J. P. & Allen, N. J. (1991). “A Three-Component Concept of Organizational Commitment”, Human Resource Management Review, 1, 64-98.
• Meyer, J. P., Allen, N. J. & Smith, C. A. (1993). “Commitment to Organizations and Occupations: Extension and Test of a Three Component Conceptualization”, Journal of Applied Psychology, 78 (4), 538-551.
• Mowday, R. T., Porter, L. W. & Steers, R. M. (1979). “The Measurement of Organizational Commitment”, Journal of Vocational Behavior, 14, 224-247.
• Mowday, R. T., Porter, L. W. & Steers, R. M. (1982). Employees Organization Linkages. New York: Academic Press.
• Nalbantoğlu, C. B. & Ulufer Kansoy, S. (2023). “Measuring the Perception of Organizational Dissent in the Manufacturing and Service Sectors”, The Academic Elegance, 10 (21), 260-278.
• Naktiyok, S. (2019). “Örgütsel Muhalefet”, Örgütsel Davranış Düzleminde Güncel Kavramlar (Ed. Canan Nur Karabey, Gökhan Kerse), Gazi Kitabevi, Ankara, 167-193.
• Ötken, A. B. & Cenkci, T. (2013). “Beş Faktör Kişilik Modeli ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir Araştırma”, Öneri, 10 (39), 41-51.
• Özdemir, M. (2010). Ankara İli Kamu Genel Liselerinde Görev Yapan Yönetici ve Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefete İlişkin Görüşleri, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özkalp, E. & Kırel, Ç. (2018). Örgütsel Davranış (8. Baskı). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Ücel, M. & Yılmaz, S. (2023). “Örgütsel Bağlılığın, Bireysel İş Performansına Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, International Journal of Social Sciences and Education Research, 9 (4), 297-315.
• Payne, H. J. (2014). “Examining the Relationship Between Trust in Supervisor–Employee Relationships and Workplace Dissent Expression”, Communication Research Reports, 31 (2), 131-140.
• Putti, J. M., Aryee, S. & Phua, J. (1990). “Communication Relationship Satisfaction and Organizational Commitment”, Group & Organizational Studies, 15(1), 44-52.
• Rennie, K. M. (1997). "Exploratory And Confirmatory Rotation Strategies in Exploratory Factor Analysis". Paper Presented At The Annual Meeting Of The Southwest Educational Research Association (Austin, January).
• Tuncer, M. & Yıldırım, M. (2022). “Ulusal Kültürün Örgütsel Muhalefet Üzerine Etkisi: Bir Kamu Kurumunda Saha Çalışması”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 14 (4), 2704-2722.
• Sabuncuoğlu, Z. & Vergiliel Tüz, M., (2013). Örgütsel Davranış (5. Baskı). Bursa: Alfa Akademi Basım Yayım Dağıtım.
• Sadykova, G. & Tutar, H. (2014). “Örgütsel Demokrasi ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki Üzerine Bir İnceleme”, İşletme Bilimi Dergisi, 2 (1), 1-16.
• Stanley, J. D. (1981). “Dissent in Organizations”, Academy of Management Review, 6 (1), 13-19.
• Şahin, N. (2007). Personel Güçlendirmenin İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Uygulama, (Yayımlanmamış) Doktora Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turğut, M. & Songur, A. (2022). Yenilikçiliğin Çalışan Performansına Etkisi: Havacılık Teknisyenleri Üzerinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(3), 393-407.
• Uçanok, B., Bakanay, H. & Milli, E. (2007). “Satın Alma ve Şirket Birleşmeleri Sürecinde, İç İletişim ve Örgütsel Bağlılığın, Kişi-Kurum Uyumu ve Kültür Çatışması Üzerindeki Etkiler”, Marmara İletişim dergisi ,13 (13), 233-247.
• Ustakara, F. & Yıldız, Y. (2020). “Örgüt Kuramının Bir Parçası Olan Sistem Yaklaşımı Çerçevesinde Bir Yönetim Fonksiyonu Olarak Halkla İlişkiler ve Önemi”, Simetrik İletişim Araştırmaları Dergisi. 1 (4), 180-194.
• Wang, Q., Weng, Q., McElroy, J. C., Ashkanasy, N. M. & Lievens, F. (2014). “Organizational Career Growth and Subsequent Voice Behavior: The Role of Affective Commitment and Gender”, Journal of Vocational Behavior, 84 (3), 431-441.
• Wasti, A. (2000). “Meyer ve Allen’in Üç Boyutlu Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizi”, 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 401-410.
• Yaman, F. T. (2021). “Çalışanların Yönetme Katılımında Başarıyı Etkleyen Örgütsel Unsurlar”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler e- Dergi, 10 (1), 50-67.
• Yıldız, K. (2013). “Örgütsel Bağlılık ile Örgütsel Sinizm ve Örgütsel Muhalefet Arasındaki İlişki”, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8 (6), 853-879.
• Zengin, Y. (2019). “Örgütsel Muhalefet”, Olumsuz Boyutlarıyla Örgütsel Davranış (Ed. Erdoğan Kaygın, Gözde Kosa), Eğitim Yayınevi, Konya, 317-338.
• Zhan, M. & Hample, D. (2016). “Predicting Employee Dissent Expression in Organizations: A Cost and Benefit Approach”, Management Communication Quarterly, 30 (4), 441–471.