DEN GEGENSTAND EINER EINFACHEN GESELLSCHAFT UND IHRE RECHTSFOLGEN

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 315 - 346, 31.12.2024

İlhan Yiğit

https://doi.org/10.51562/nkuhukuk.2024526

Öz

In Artikel 620 des türkischen Obligationenrechts, in dem der Vertrag einer gewöhnlichen Personengesellschaft definiert wird, wird der gemeinsame Zweck erwähnt und zu den charakteristischen Elementen einer gewöhnlichen Personengesellschaft gezählt. In der Lehre wird der gemeinsame Zweck meist als Endziel der einfachen Gesellschaft gewertet, und es wird diskutiert, ob eine einfache Gesellschaft in Bezug auf andere Geschäfte als Gewinnzwecke gegründet werden kann. Im Gegensatz zu den Bestimmungen von Art. 620 ff. des Obligationenrechts wird der Gegenstand der Partnerschaft nicht ausdrücklich angesprochen.
Es ist zu beachten, dass der gemeinsame Zweck sowohl den Gegenstand der einfachen Gesellschaft als auch das Endziel umfasst. Wenn man sich nur auf das Endziel der Gewinnbeteiligung stützt, wird es sehr schwierig sein, die gewöhnliche Partnerschaft zu bestimmen. In der Tat haben einige Autoren in der Lehre darauf hingewiesen, dass es in der gewöhnlichen Personengesellschaft einen Gegenstand gibt und dass die Bestimmungen des Obligationenrechts bezüglich des Beteiligungsanteils, des Konkurrenzverbots und der Verwirklichung oder Unmöglichkeit der Verwirklichung des Zwecks, die zu den Auflösungsgründen gehören, unter Berücksichtigung dieser Tatsache bewertet werden sollten. Es ist daher davon auszugehen, dass es bei einfachen Gesellschaften einen Gegenstand gibt. Es ist schwer zu sagen, dass der „Geschäftsgegenstand“, der in den Gesellschaftsverträgen aller Handelsgesellschaften enthalten sein muss, bei der einfachen Gesellschaft nicht vorhanden ist, da er die Grundelemente der Gesellschaft umfasst. Außerdem würde ein Verzicht auf eine solche Unterscheidung die Anwendung einiger der in diesem Artikel genannten Artikel der OHG unmöglich machen und zu einem sehr weiten Anwendungsbereich führen.
Ausgehend von diesem Grundsatz wird in diesem Artikel versucht, ein allgemeines Prinzip festzulegen, um zu zeigen, dass es einen Gegenstand der einfachen Gesellschaft gibt. Anschließend wird erörtert, welche Konsequenzen sich aus der Annahme des Vorliegens eines Gegenstandes in einer einfachen Gesellschaft ergeben. In diesem Rahmen werden die Unmöglichkeit des Gegenstands, die Bindung der Gesellschafter an andere Geschäfte als den Gegenstand, die Auswirkung der Geschäfte auf die Bestimmung des Beteiligungsanteils, der Umfang des Wettbewerbsverbots und der Erwerb oder die Unmöglichkeit des Gegenstands der Gesellschaftertätigkeit erörtert, beschränkt auf den Gegenstand des Artikels.

Anahtar Kelimeler

Ordentliche Gesellschaft, gemeinsamer Zweck, Geschäftsgegenstand, Nichtigkeit, Wettbewerbsverbot, Beteiligungsanteil, Verwirklichung des Zwecks, Unmöglichkeit der Verwirklichung des Zwecks, sachfremdes Geschäft, Gesellschafter.

THE SUBJECT MATTER OF AN ORDINARY PARTNERSHIP AND ITS LEGAL CONSEQUENCES

Öz

In the Art. 620 of Turkish Code of Obligations where simple partnership contract is defined, common goal is mentioned as one of the distinctive features of simple partnerships. In the legal doctrine, common goal is rather evaluated as the ultimate objective of the simple partnership and possibility to form a simple partnership with the object other than making profit is discussed. However, unlike the commercial companies, object of simple partnership is not explicitly mentioned in the TCO Art. 620 ff.
Common goal’s role to cover object of business, alongside the ultimate objective should be assessed. Otherwise, it will be very hard to specify the simple partnership relationship only through the ultimate objective of profit sharing. In this vein, some authors in legal doctrine point out that simple partnerships have object of business; one should assess the provisions on contribution, prohibition of competition, dissolution where the achievement or impossibility of achievement of partnership’s purpose regarding this fact and contrary approach will create problems. Therefore, object of business should be acknowledged in simple partnerships as well. It is difficult to say that the “object of business”, which should be specified in all commercial companies’ articles of incorporation, and which is stated as containing all the essential elements of the company, doesn’t exist in the provisions on simple partnerships. Besides, not making this distinction will render the some of the TCO provisions mentioned in this article inapplicable, their scope of application will be extended beyond their purpose.
On this ground, this article aims to propound a general principle that object of business exists in simple partnerships. Following this, legal consequences tied to the existence of object of business in simple partnerships are addressed. Within this framework, impossibility of object, whether the transactions outside the scope of object bind the partners, effect of object of business on the determination of contribution, scope of prohibition of competition and achievement of partnership’s purpose or impossibility of it, are dealt with.

Anahtar Kelimeler

Simple partnership, common goal, object of simple partnership, invalidity, prohibition of competition, contribution, achievement of partnership’s purpose, impossibility of achievement of partnership’s purpose, transaction outside the scope of object, partner.

ADİ ORTAKLIĞIN KONUSU VE DOĞURDUĞU HUKUKİ SONUÇLAR

Öz

Adi ortaklık sözleşmesinin tanımının yapıldığı Türk Borçlar Kanunu m. 620’de müşterek amaca değinilmiş ve adi ortaklığın ayırt edici unsurları arasında sayılmıştır. Doktrinde müşterek amaç, daha çok adi ortaklığın nihai hedefi olarak değerlendirilmiş, kazanç gayesi dışındaki işler bakımından adi ortaklığın kurulup kurulmayacağı ele alınmıştır. BK m. 620 vd. hükümlerinde ise, ticaret şirketlerinin aksine, ortaklığın konusu açıkça ele alınmamıştır.
Müşterek amacın, nihai hedefi belirtmek yanında adi ortaklığın konusunu da içerdiği değerlendirilmelidir. Salt nihai hedef olan kazanç paylaşımından yola çıkılarak, adi ortaklık ilişkisine belirlilik kazandırmak çok güçleşecektir. Nitekim doktrinde bazı yazarlar, adi ortaklıkta bir konunun bulunduğuna, BK’nın katılım payına, rekabet yasağına, infisah nedenlerinden olan amacın gerçekleşmesi veya gerçekleşmesinin imkânsızlığına ilişkin düzenlemelerin bu gerçek dikkate alınarak değerlendirilmesi gerektiğine işaret etmişlerdir. O halde adi ortaklıkta da bir konunun olduğu kabul edilmelidir. Ticaret şirketlerinin hepsinin şirket (esas) sözleşmelerinde bulunması gereken “işletme konusunun”, şirketin temel unsurlarını da içerdiği belirtilen adi şirkette bulunmadığını söylemek güçtür. Ayrıca bu tür ayrıma gitmemek, BK’nın işbu makalede yer verilen bazı maddelerinin uygulanmasını imkânsız hale getireceği gibi kapsamlarının da çok geniş olması sonucunu doğuracaktır.
İşte bu esastan yola çıkılarak işbu makalede adi ortaklıkta da bir konunun bulunduğunu ortaya koymak bakımından genel bir ilke belirlenmeye çalışılmıştır. Akabinde ise konunun varlığının kabulünün, adi ortaklıkta ne tür sonuçlar doğuracağına değinilmiştir. Bu çerçevede, konunun imkânsızlığı, konu dışında işlemlerin ortakları bağlayıcılığı, katılım payının belirlenmesinde göstereceği etki, rekabet yasağının kapsamı ve ortaklık faaliyet konusunun elde edilmesi veya imkânsızlaşması konuları, makale konusuyla sınırlı olarak, ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adi ortaklık, adi şirket, faaliyet konusu, rekabet yasağı, katılım payı, amacın gerçekleşmesi, imkansızlık, müşterek amaç

Kaynakça

• Ansay, Tuğrul; Adi Şirket, Dernek ve Ticaret Şirketleri, BTHAE, Ankara 1967.
• Arslanlı, Halil; “Şirket Mukaveleleriyle Cemiyetler ve İki Tarafa Borç Yükleyen Akitler Arasındaki Ayrılıklar ve Bunları Tefrike Yarayan Ölçütler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 11, Sayı 3-4, Yıl 1945, s. 128-144.
• Barlas, Nami; Adi Ortaklık Temeline Dayalı Sözleşme İlişkileri, 4. Bası, Vedat, İstanbul 2016. Bilgili, Fatih; İsviçre ve Alman Hukuku Işığında Türk Ortaklıklar Hukukunda Gizli Ortaklık İlişkileri, Seçkin, Ankara 2003.
• Doğanay, Y. Ümit; Adi Şirket Akdi (Akdin Unsurları, Kurulması, Hükümsüzlüğü), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, İstanbul 1968.
• Druey, Jean Nicholas/ Druey Just, Eva/ Glanzmann, Lukas; Gesellschafts- und Handelsrecht, Schulthess, Zürih 2021.
• Domaniç, Hayri; Adi, Kollektif ve Komandit Şirketler, 4. Bası, Temel Yayın Dağıtım, İstanbul 1988.
• Eren, Fikret; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 22. Bası, Yetkin, Ankara 2017.
• Ergüne, Mehmet Serkan/ Kurşun, Ali Suphi; “Kesin Hükümsüzlük”, iç Rona Serozan, Turgut Öz, Faruk Acar, Emre Gökyayla ve H. Murat Develioğlu (edr.), İstanbul Şerhi Türk Borçlar Kanunu, Yürürlük Kanunu, Cilt 1, Genel Hükümler, Vedat, İstanbul 2018, s. 109-156.
• Fellman, Walter/ Müller, Karin; Berner Kommentar, Die Einfache Gesellschaft, Art. 530-544 OR, 1. Auflage, Band VI/2/8, Stampfli, Ed: Heinz Hausheer, Hans Peter Walter, Bern 2006.
• Girgin, Ömer Ali, 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu’na Göre Adi Ortaklıkta Temsil ve Borçlardan Sorumluluk, Onikilevha, İstanbul 2017.
• Gummert, Hans/ Weipert, Lutz; Münchener Handbuch des Gesellschaftsrechts, Band 1, BGB- Gesellscahft, Offene Handelsgesellscaft, Partnerschaftsgesellscaft, Partenreederei, EWIV, Yeniden Düzenlenmiş 5. Baskı, C.H. Beck, Münih 2019.
• Hamamcıoğlu, Esra/ Karamanlıoğlu, Argun; “Adi Ortaklık Sözleşmesinde Şekil”, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, Cilt 22, Sayı 3, Yıl 2016, İstanbul 2016, Beta, Ed: Prof. Dr. O. Gökhan Antalya, Doç. Dr. Murat Topuz, s. 1303-1331.
• Handschin, Lukas/ Vonzun, Reto; Die Einfache Gesellschaft, Art. 530-551 OR, Kommentar zum Schweizerischen Zivilrecht, Obligationenrecht, 4. Teil, Zürcher Kommentar, Band/ Nr. V/4A, Schultless, Zurich 2009.
• Henssler, Martin/ Strohn, Lutz; Gesellscaftsrecht, Beck’sche Kurtz Kommentare, C.H. Beck, 5. Baskı, Münih 2021. Jung, Peter; Personengesellschaften und Aktiengesellschaft – Vergütungsverordnung, Art. 530-771 OR, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, 3. Bası, Schulthess, Zürih 2016.
• Karayalçın, Yaşar; Ticaret Hukuku II Şirketler Hukuku A. Giriş- Adi Şirket- Ticaret Şirketleri, İkinci Baskı, Sevinç Matbaası, Ankara 1973.
• Kayar, İsmail; “Adi Şirketin Ticaret Unvanı ve Ticaret Siciline Tescili”, Prof. Dr. Ömer Teoman’a 55. Yaş Günü Armağanı, Cilt 1, Beta, Prof. Dr. Abuzer Kendigelen (Ed.), İstanbul 2002, s. 479-493.
• Kendigelen, Abuzer/ Kırca, İsmail; Şirketler Hukuku Cilt I: Giriş, Adi Şirket, Ticaret Şirketleri: Genel Hükümler ve Şahıs Şirketleri, Onikilevha, İstanbul 2021.
• Kırca, İsmail/ Şehirali Çelik, Feyzan Hayal/ Manavgat, Çağlar; Anonim Şirketler Hukuku, Cilt 1, Temel Kavramlar ve İlkeler-Kuruluş-Yönetim Kurulu, BTHAE, Ankara 2013
• Kuru, Baki/ Aydın, Burak; İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 6. Baskı, Yetkin, Ankara 2021.
• Kürşat, Zekeriya; “Yeni Borçlar Kanunumuzda Adi Ortaklık Hükümlerinin Değerlendirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt LXX, Sayı 1, Yıl 2012, s. 301-318.
• Oğuzman, M. Kemal/ Öz, M. Turgut, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, Güncellenip Genişletilmiş 18. Bası, Vedat, İstanbul 2020.
• Özenli, Sosyal; Uygulamada Adi Ortaklık ve Neden Olduğu Davalar, Kazancı Hukuk Yayınları, Ankara 1988. Özsungur, Fahri; “Adi Ortaklık Kavramı ve Ticaret Şirketlerinin Tüzel Kişiliği Bulunmayan Bir Ortaklık Yapısı İle İşlettikleri Ticari İşletmelerin Ticaret Siciline Tescili”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 5, Yıl 2017, s. 41-57.
• Poroy, Reha/ Tekinalp, Ünal/ Çamoğlu, Ersin; Ortaklıklar Hukuku I, Güncellenmiş, Yeniden Yazılmış 14. Bası, Vedat, İstanbul 2019.
• Roberto, Vito/ Trueeb, Hans Rudolf, Personengesellscaften und Aktiengesellscaft, Art 530-771 OR, CHK -Handkommentar zum Scweizer Privatrecht, Schultless, Zürih, 2. Bası, 2012.
• Saenger, Ingo; Bürgerlihes Gesetzbuch, Handkommentare, 11. Baskı, Nomos, Baden-Baden 2022. Schütz, Juerg G.; Personengesellscaftrecht (Art. 530-619 OR), Stamphlis Handkommentar, Stamphli, Bern 2015. Şener, Oruç Hami; Adi Ortaklık, Yetkin, Ankara 2008.
• Yavuz, Cevdet/ Acar, Faruk/ Özen, Burak; Borçlar Hukuku Dersleri Özel Hükümler, Yenilenmiş 16. Baskı, Beta, İstanbul 2019.
• Yongalık, Aynur; Adi Şirkette Sermaye Payı, BTHAE, Ankara 1991.