MEDYANIN YAPISAL SORUNLARI BAĞLAMINDA AFET HABERCİLİĞİ: 6 ŞUBAT 2023 KAHRAMANMARAŞ DEPREM HABERLERİNİN GAZETELERDE ÇERÇEVELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 2, 116 - 132, 28.12.2023

Vahdet Mesut Ayan , Emre Tansu Keten

Öz

Afetler, toplumun doğru bilgiye en fazla ihtiyaç duyduğu olaylardır. Afet haberciliği, bu ihtiyacı karşılamaya dönük gazetecilik pratiklerini içermektedir. Bununla birlikte afet haberciliğinin yapılması için medya alanının buna elverişli koşullara sahip olması gerekmektedir. Türkiye özelinde ise bu koşulların varlığından bahsetmek zordur. Zira Türkiye’de medya alanı yapısal olarak belirli sorunlara sahiptir. Medyanın mülkiyet ve kontrol ilişkileri afet haberciliğinin önündeki en büyük engellerden biridir. Ek olarak Türkiye’de gazetecilerin güvencesiz ve esnek çalışma koşulları ile teknolojinin gelişmesiyle birlikte gazetecilere dayatılan hız ve rekabet de bu engeller içinde görülebilir. Çalışma, bu koşulları dikkate alarak Türkiye’de afet haberciliğinin olanaklarını incelemiştir. 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerini afet haberciliği kapsamında değerlendiren çalışma, dört ulusal gazetenin 7 Şubat-28 Şubat 2023 tarihleri arasındaki ilk sayfa haberlerini incelemiştir. Çerçeveleme kuramından hareketle incelenen gazetelerin deprem konulu haberleri, afet haberciliği pratiklerinden uzak kalmıştır. Çalışmada medyanın yapısal sorunlarının afet haberciliğinin olanaksızlığında belirleyici olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Medya, Gazetecilik, Afet haberciliği, Medyanın yapısal Sorunları

Kaynakça

• Adaklı, Gülseren (2009). “2002-2008 Türk Medyasında AKP Etkisi” (içinde) AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu (ed.) Uzgel, İlhan ve Duru Bülent. Phoenix Yayınevi: Ankara.
• Adaklı, Gülseren (2010). “Neoliberalizm ve Medya: Dünyada ve Türkiye’de Medya Endüstrisinin Dönüşümü” Mülkiye Dergisi. (34). 269: 67-84.
• Afet Haberciliği Kılavuzu (2023). Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi: Ankara. http://www.ilef.ankara.edu.tr/2023/07/26/afet-haberciligi-kilavuzu/ Erişim Tarihi: 10.11.2023.
• Afet Haberciliği Rehberi (2023). Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi. https://medyaokuryazari.org/wp-content/uploads/2023/02/Afet_Haberciligi_Rehberi.pdf Erişim Tarihi: 10.12.2023.
• Alankuş, Sevda (2016). Barış Gazeteciliği El Kitabı. IPS İletişim Vakfı Yayınları: İstanbul.
• Ayan, Vahdet Mesut (2019). AKP Devrinde Medya Âlemi. Yordam Kitap: Ankara.
• Dedeoğlu, Necati (1999). “Doğal Afetlerde Genel Yaklaşım” Sürekli Tıp Eğitim Dergisi (8). 9. Türk Tabipleri Birliği Yayınları. https://www.ttb.org.tr/STED/sted0999/st09992.html Erişim tarihi: 1.11.2023.
• Dursun, Çiler (2005). “Haber ve Habercilik/Gazetecilik Üzerine Düşünmek” (içinde) Habercinin El Kitabı: Habercilik ve Gazetecilik. (der.) Alankuş, Sevda. IPS İletişim Vakfı Yayınları: İstanbul.
• Fide, Ece Baykal (2022). Turkish Newspapers Wildfire Coverage During the Summer of 2021, Kent Akademisi, Cilt:15, Sayı:4, 2110-2127
• Entman, M. Robert (1993). “Framing: Toward Clarification of a Fractured Paradigm” Journal Of Communication” 43 (4): pp. 51-58.
• Entman, M. Robert (2006). “Framing U.S. Coverage of International News: Contrast in Narratives of the KAL and Iran Air Incidents”. Journal of Communication. 41 (4): pp 6-27. Erişim Tarihi: 1.09.2023.
• Kaya, Funda (2020). Bir Felaketin Görsel Ekonomisine Dair: Van Depremi’ne Ait Bir Fotoğrafın İzinde, Kültür ve İletişim, Sayı:45, 165-184
• Gemici, Çağdaş (2018). “Gelenekselden Dijitale Haber Üretim Sürecinde Gazetecinin Zaman ve Mekân Deneyimindeki Dönüyüm” (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Ankara.
• Houston, J. Brian. Schraedley, Megan. Worley, Mary. Reed, Katherine and Saidi, Janet (2019). “Disaster journalism: fostering citizen and community disaster mitigation, preparedness, response, recovery, and resilience across the disaster cycle” Disasters, 43(3): pp. 591−611.
• İrvan, Süleyman (2020). “Önleyici gazeteciliğe ihtiyaç var” https://t24.com.tr/yazarlar/suleyman-irvan/onleyici-gazetecilige-ihtiyac-var,25845
• Kaderoğlu Bulut, Çağrı (2019). Sınıfın Sınırında Gazeteciler ve Proleterleşme. NotaBene Yayınları: İstanbul.
• Kaya, Raşit (2016). İktidar Yumağı: Medya, Sermaye, Devlet. İmge Kitapevi: Ankara
• Keten, E. T. (2015). Neoliberal hegemonya döneminde medyada emek ve sendikal örgütlenme, Neoliberal Muhafazakâr Medya, der. U. Uraz Aydın, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, s. 225-251
• Koç Akgül, Selma (2017). Olağanüstü Durumlar, İletişim ve Habercilik Yaklaşımları, TRT Akademi, Cilt 2, Sayı: 3, 6-47, 2017
• Koç, Selma (2006). “1923-2000 Yılları Arasında Türkiye’de Yaşanan Doğal Afetlere İlişkin Türk Basınında Haber Yapılanması ve Afet Söylemleri”, Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi, Sayı: 8, 84-115
• Kolukırık, Suat ve Tuna, Meyrem (2009). Türk Medyasında Deprem Algısı: Marmara Depremi Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:8, Sayı: 28, 286-298
• Kurban, Dilek ve Sözeri, Ceren (2012). İktidarın Çarkında Medya: Türkiye’de Medya Bağımsızlığı ve Özgürlüğü Önündeki Siyasi, Yasal ve Ekonomik Engeller. TESEV Yayınları: İstanbul, pp. 591−611.
• Sönmez, Mustafa (1996). “Türk Medya Sektöründe Yoğunlaşma ve Sonuçları” Birikim Dergisi Sayı: 92. ss: 76-86.
• Sönmez, Mustafa (2014). “Dünden Bugüne Türkiye’de Medyanın Ekonomi Politiği” (içinde) Medya ve İktidar: Hegemonya, Statüko, Direniş. Evrensel Basım Yayın: İstanbul.
• Sözeri, Ceren ve Güney, Zeynep (2011). Türkiye’de Medyanın Ekonomi Politiği: Sektör Analizi. TESEV Yayınları: İstanbul.
• Sreedharan, Chindu. Thorsen, Einar ve Sharma, Nirjana (2019). Disaster Journalism: Building Media Resilience in Nepal. Bournemouth University: Poole.
• TGS, (2023). Türkiye’de Gazetecilik: Algı ve Profil Araştırması. Türkiye Gazeteciler Sendikası Yayınları: İstanbul.
• Türk Tabipleri Birliği, (2023). “13 Ekim Uluslararası Afet Risklerinin Azaltılması Günü Vesilesiyle Hatırlatıyoruz: Afet Önleyici Çalışmalar Meslek Örgütleriyle Birlikte Yürütülmelidir” https://www.ttb.org.tr/haber_goster.php?Guid=31b11698-69c9-11ee-845f-ed4ebcc7b121 Erişim Tarihi: 15.10.2023.