ELEKTRİK DAĞITIM ŞİRKETLERİNİN ETKİNLİĞİ: BOOTSTRAP TAHMİNLİ İKİ AŞAMALI DEA ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 189 - 206, 30.12.2020

Oğuz Kara , Mustafa Uslu

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de faaliyet göstermekte olan 21 elektrik dağıtım firmasının 2013-2018 dönemi için göreli etkinliğini belirlemek ve etkinsizliğe yol açan faktörleri modellemektir. Çalışmada iki aşamalı analiz yöntemi belirlenmiştir. Analizin ilk aşamasında Charnes, Cooper ve Rhodes (1978) tarafından geliştirilen ve etkinlik ölçme yaklaşımlarından biri olan Nan-Parametrik Veri Zarflama Analizi kullanılmıştır. Elde edilen etkinlik skorlarının dirençli olup olmadığı bootstrap testleri ile sınanmıştır. Analizin ikinci aşamasında etkinlik skorları bağımlı değişken olarak kullanılmış ve etkinsizliğe yol açan içsel/dışsal değişkenler, Simar-Wilson (2007) metodolojisi kullanılarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre 2018 yılında Uludağ, Gediz ve Sakarya elektrik dağıtım şirketlerinin hizmet sunumunda en etkin şirketler olduğu görülmüştür. Kayıp kaçakla mücadelede Uludağ, Çamlıbel ve ADM elektrik dağıtım şirketleri etkin iken Dicle, Aras ve Akedaş’ın en etkinsiz dağıtım şirketleri olduğu belirlenmiştir. Hizmet sunulan coğrafi bölgenin genişliği ve hizmet bölgesindeki yatırımların artması etkinlik düzeyini arttırırken, trafo kapasitesinin artması ve kayıp kaçak oranında meydana gelen artışların elektrik dağıtım şirketlerinin etkinliğini azalttığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Elektrik Dağıtım Şirketleri, Etkinlik, Veri Zarflama Analizi, Simar Wilson Kesikli Regresyon

Destekleyen Kurum

EFE (2020)

Proje Numarası

123

Teşekkür

Bu makale 14-15 Ekim 2020 tarihlerinde düzenlenen 4. Uluslararası Ekonomi, Finans ve Enerji Kongresi'nde (EFE'2020) bildiri olarak sunulmuştur.

Kaynakça

• Akgül, Ş. A. (2007). Özelleştirme Sürecindeki Tedaş’ın (Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi) Yeniden Yapılandırılması. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis. Management science, 30(9), 1078-1092.
• Börü, E. (2009). Türkiye Elektrik Sektörü Serbestleştirmesi ve Elektrik Dağıtım Sektörü Özelleştirmeleri. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Charnes, A., Cooper, W. W., & Rhodes, E. (1978). Measuring The Efficiency Of Decision Making Units. European Journal Of Operational Research, 2(6), 429-444.
• Cullmann, A., & von Hirschhausen, C. (2008). Efficiency Analysis of East European electricity Distribution İn Transition: Legacy Of The Past?. Journal of Productivity Analysis, 29(2), 155
• Çelen, A. (2013). Efficiency And Productivity (TFP) Of The Turkish Electricity Distribution Companies: An Application Of Two-Stage (DEA&Tobit) Analysis. Energy Policy, 63, 300-310.
• Çetin, A. (2018). Türkiye Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Enerji Tedarik Sürekliliği Performansı Analizi, Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Dönmezçelik, O. (2014), Türkiye'deki Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi İle İncelenmesi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Düzgün, M. (2011), Veri Zarflama Analiziyle Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Etkinlik Ve Verimlilik Analizi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Ekinci, R. İstenmeyen Çıktı Altında Etkinlik Analizi: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Analiz. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(43).
• EPDK, 2019 Yılı Elektrik Piyasası Gelişim Raporu, https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-24/yillik-sektor-raporu
• Ertilav, M. (2014), Türkiye'de Özelleştirme: TEDAŞ (Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi) Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Hattori, T., Jamasb, T., & Pollitt, M. (2005). Electricity Distribution İn The UK and Japan: A Comparative Efficiency Analysis 1985-1998. The Energy Journal, 26(2).
• Jebali, E., Essid, H., & Khraief, N. (2017). The analysis of energy efficiency of the Mediterranean countries: A two-stage double bootstrap DEA approach. Energy, 134, 991-1000.
• Koçak, İ., & Boran, K. (2016). Türkiye’deki İllerin Elektrik Tüketim Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Politeknik Dergisi, 22(2), 351-365.
• Odabaşoğlu, E.A., (2016), Türkiye'deki elektrik dağıtım sektörünün özelleştirilmesi ve dağıtım sektörü faaliyetlerinin incelenmesi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Odyakmaz, N. (2009). Türkiye’deki Elektrik Dağıtım Şirketlerinin Performansa Dayalı Düzenleme Çerçevesinde Karşılaştırmalı Etkinlik Analizi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
• Oleg Badunenko, & Harald Tauchmann. (2018). Simar and Wilson two-stage efficiency analysis for Stata. Discussion Papers in Economics, 1-37.
• Özdemir, N. (2018). Cumhuriyet Dönemi Enerji Politikaları Çerçevesinde Türkiye Elektrik Kurumu. Doktora Makalesi.
• Pérez-Reyes, R., & Tovar, B. (2009). Measuring efficiency and productivity change (PTF) in the Peruvian electricity distribution companies after reforms. Energy Policy, 37(6), 2249-2261.
• Ramanathan, R. (2003). An introduction to data envelopment analysis: a tool for performance measurement. Sage.
• Ramos-Real, F. J., Tovar, B., Iootty, M., De Almeida, E. F., & Pinto Jr, H. Q. (2009). The Evolution And Main Determinants Of Productivity İn Brazilian Electricity Distribution 1998–2005: An Empirical Analysis. Energy Economics, 31(2), 298-305.
• Sadjadi, S. J., & Omrani, H. (2008). Data Envelopment Analysis With Uncertain Data: An Application For Iranian Electricity Distribution Companies. Energy Policy, 36(11), 4247-4254.
• Scalzer, R. S., Rodrigues, A., da Silva Macedo, M. Á., & Wanke, P. (2018). Insolvency of Brazilian electricity distributors: a DEA bootstrap approach. Technological and Economic Development of Economy, 24(2), 718-738.
• Simar, L., & Wilson, P. W. (2002). Non-parametric tests of returns to scale. European Journal of Operational Research, 139(1), 115-132.
• Simar, L., & Wilson, P. W. (2007). Estimation and İnference İn Two-Stage, Semi-Parametric Models Of Production Processes. Journal Of Econometrics, 136(1), 31-64.
• Senyücel, O. (2012). Türkiye'de Elektrik Dağıtımında Hizmet Kalitesi Ve Etkinlik Ölçümü. Rekabet Kurumu.
• TEDAŞ (2020). 2019 Yılı Türkiye Elektrik Dağıtımı Sektör Raporu.
• Ulucan, A., & Atıcı, K. B. (2010). Enerji Ve Çevre Konularında Parametrik Olmayan Etkinlik Analizi Ve Türkiye Elektrik Sanayii Uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 173-203.
• 6446 Sayılı, Elektrik Piyasası Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6446.pdf