Erol Güngör’ün toplumsal değişme anlayışı ve günümüze dair bazı değerlendirmeler

Yıl 2020, Sayı: 5, 61 - 73, 30.12.2020

Gürcan Şevket Avcıoğlu

Öz

Erol Güngör Türk toplumunun değişim sürecini analiz etmiş, konu hakkında fikir üretmiş bir bilim adamıdır. Çalışmaları ve düşüncesi Türkiye’nin modernleşmesi, Türk milli kültürünün geliştirilmesi, teknolojik gelişmelerin toplum yapısına etkisi, aydınların değişme sürecindeki rolleri ve hatalı değişme ya da modernleşme adımlarının analizi üzerine yoğunlaşmaktadır. Bu çalışmanın amacı Erol Güngör’ün tarih anlayışı, kültür değişmesi, modernleşmenin Türkiye’de uygulanması ve aydınların bu uygulamalardaki etkileri konusundaki iddialarını ortaya koymak ve günümüze dair bazı değerlendirmeler yapmaktır. Erol Güngör’ün Türkiye’nin sosyal değişmesi ile ilgili iddialarının analizi ve değerlendirmeler, toplumsal süreklilik, teknolojik gelişme, sentezcilik, zıtlık-kutuplaşma ve inkâr kavramları üzerinden yapılmıştır. Erol Güngör’ün toplum anlayışına şekil veren temel düşüncelerden birisi tarih ve kültürün sürekliliğidir. Her toplum tarihsel ve kültürel bir bütünlük içinde varlık gösterir. Türk toplumu ve tarihi bu şekilde anlaşılmalıdır. Toplumsal değişim süreçleri de birbiriyle bağlantılıdır. Osmanlı devletinin ve Türk toplumunun modernleşme süreci II. Mahmud devrinde başlar, Tanzimat ile olgunlaşır, Cumhuriyetle devam eder. Ancak bu süre içinde bazı hatalı uygulamalar nedeniyle Türk toplumunun geçmişle bağı kopmuştur. Bu kopukluk Türk toplumunun varlığını sürdürmesini sağlayacak bir milli kültür oluşturamamasına neden olmaktadır. Ona göre kültür değişmesi pek çok sebebe bağlıdır ama sanayileşme ve teknoloji kültürel değişimi hızlandırmaktadır. Kültür değişmelerini ele alırken düşüncesinde, Türkiye’nin modernleşme metodunu ortaya koymak vardır. Türkiye’nin modernleşmesi devlet müdahalesi ile bir kültür değişmesi yaratma şeklinde gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Bu toplumsal değişme yöntemi taklitçilikten öteye geçmemektedir. Kültür değişmesinde Güngör için önemli olan şey diğer kültürlerle etkileşime güçlü bir şekilde katılmaktır. Değişme süreci kutuplaşmalara sebep olmamalı, Batının ilerlemesini sağlayan unsurlar bir an önce modernleşme aracı olarak Türkiye’de yerleştirilmelidir. Güngör, modernleşmeyi sağlayacak değişim unsurlarını Türk milli kültürüyle bir senteze bağlama çabasındadır

Anahtar Kelimeler

Erol Güngör,, toplumsal süreklilik,, sentezcilik,

Kaynakça

• Akça, G. (2005). Modernden postmoderne kültür ve kimlik. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 1-24.
• Akça, G. & Hülür, H. (2007). Tanzimat’tan cumhuriyete siyasal ve hukuksal yapının modernleşmesi. S.Ü. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 21, 235-258.
• Akgül, M. (2002). Türkiye’de din ve değişim. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Berkes, N. (1996). Türkiye’de çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Eisenstadt, S. N. (2014). Modernleşme, başkaldırı ve değişim. (U. Coşkun, Çev.). Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Güngör, E. (1996). Sosyal meseleler ve aydınlar. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1997a). Kültür değişmesi ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1997b). Dünden bugünden, tarih, kültür ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (1999). Türk kültürü ve milliyetçilik. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Güngör, E. (2011). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Günşen, A. (2003). Erol Güngör. Türk Yurdu, 23 (191), 38-41.
• Hazard, P. (1981). Batı düşüncesindeki büyük değişme. (E. Güngör, Çev.). İstanbul: Tur Yayınları.
• Hülür, H. & Kalender, A. (2003). Sosyo-politik tutumlar ve din. Konya: Çizgi Kitabevi.
• Kongar, E. (1995). Toplumsal değişme kuramları ve Türkiye gerçeği. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Mardin, Ş. (2000). Türk modernleşmesi. İstanbul: İletişim.
• Smith, A. D. (1996). Toplumsal değişme anlayışı. (Ü. Oskay, Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Tezcan, M. (1984). Sosyal ve kültürel değişme. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayınları.
• Ülken, H. Z. (1966). Türkiye’de çağdaş düşünce tarihi. Konya: Selçuk Yayınları.
• Vayni, C. (2002). Erol Güngör. Ankara: Alternatif Yayınları.
• Wagner, P. (2005). Modernliğin sosyolojisi. (M. Küçük, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.