ŞİİRLE AKTARILAN TARİHİ BİLGİ; KELÎM-İ KÂŞÂNÎ

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 45, 23 - 34, 31.12.2017

Fatma Kopuz Çetinkaya

https://doi.org/10.32330/nusha.358013

Cited By: 1

Öz

İnsanlık
tarihinin en vazgeçilmez ve merak uyandıran unsurlarından birisi olan bilgi,
muhtelif şekillerle asırlardır kabilelerden medeniyetlere kadar taşınmıştır.
Her medeniyet edindiği bilgiye tecrübelerinden hareketle yenilerini eklemiş ve mevcut
bilgi birikimi genişlemiştir. Bu çalışmada özellikle tarihi bilgiyi taşıyan
ögelerden şiire değinilerek Hindistan coğrafyasında Babürlü Şah Cihan döneminde
yaşayan Kelîm-i Kâşânî’nin Divan’ında tarihi bilgilere kaynaklık eden
şiirleri dikkate alınmıştır. Şairin, çeşitli başlıklarla kaleme aldığı kaside
ve mesnevilerinde yaşadığı döneme ışık tuttuğu; birtakım tarihi hadiseler, Şah
Cihan’ın nasıl bir yönetici olduğu ve o günkü Hindistan hakkında muhtelif bilgiler
aktardığı izlenmiştir. Söz konusu eserde sade ve akıcı bir dille kaleme alınan
590 gazel, 39 kaside, 24 mesnevi ve çeşitli sayılarda makta, terci-i bend,
terkib-i bend ve rubaileri bulunmaktadır. Gazelleri, âşıkane bir içeriğe sahip
iken; kasidelerinde peygambere naat ile başlayıp ardından Hindistan padişahı
Şah Cihan’a övgüde bulunduğu; Hindistan ve bazı şehirler hakkında bilgi
aktardığı; Dekken ve Belh şehirlerinin fethi, Şah Cihan sarayı ve mescidinin
yapılış tarihi ile ilgili bilgi verildiği; Şehzade Şahnevâz Hân’ın malikânesi,
Keşmir, Safapûr, Lahor ve Cihanabâd saltanat kitabelerini konu edinen
şiirlerinin olduğu göze çarpmaktadır. Çalışmanın amacı Kelîm-i Kâşânî’nin
tarihi olay ve şahsiyetleri konu edinen şiirlerini tespit ederek alanda
çalışmalar yürüten bilim insanlarına kazandırılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Şiir, tarihi bilgi, Şah Cihan, Kelîm-i Kâşânî, Hindistan

The Historical Knowledge That Transmitted By The Poetry: Kalim Kashani

Öz

Knowledge which is one of the most indispensable
and curious elements of human history, has been moved from tribes until today
for centuries. Every nation has added its innovations in the light of its
experience of knowledge and the existing knowledge has expanded. In this study,
the poems of Kalim Kashani who lived in the period of Baburlu Shah Jahan in
the geography of India by referring to the poetry from the documents bearing
historical knowledge, were taken into account in the Diwan. While gazelles have
a amatory content, he began with the prophet naat in his odes and then praised
the Indian sultan Shah Jahan; information about India and some cities; the
information about the conquest of the towns of Dekken and Belh, the date of the
construction of the shah Jahan palace and the mosque were given. The objective
of this study is to determine the poems of Kalim Kashani which are about
historical events and personalities and to bring them to the scientists working
on this field

Anahtar Kelimeler

Poetry, historical verse, India, Kalim Kashani, Shah Jahan

Kaynakça

• Kütükoğlu, M. (2011) Tarih Araştırmalarında Usûl. Türk Tarih Kurumu Basımevi: Ankara. İbrahimî, D. (2002) Kelîm-i Kâşânî (c.XXV, s. 212). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Özcan, A. (2010) Şah Cihan (c. XXXVIII, s. 251, 252). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Kelîm-i Kâşânî. (1387 hş.) Divân (tsh. Huseyn Pertov-i Beyzâyî). Tahran: İntişârât-i Senâî. Zahîr-i Faryâbî. (1388 hş.) Divân (tsh. Seyyid Muhsin-i Âsârcûyî). Tahran: İntişârât-i Senâî. Mes‘ud Sa‘d-i Selmân. (1384) Divân-ı Mes‘ud Sa‘d-i Selmân (tsh. Reşid-i Yâsemî). Tahran: İntişârât-i Negâh. Kurtuluş, R. (2004) Menûçihrî (c. XXIX, s. 156, 157). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ubeyd-i Zâkânî. (1391 hş.) Külliyât-ı Ubeyd-i Zâkânî (tsh. Pervîz Atabekî). Tahran: İntişârât-i Zevvâr. Selmân-ı Sâvecî. (1389 hş.) Külliyât-ı Selmân-ı Sâvecî (tsh. Abbas Ali Vefâî). Tahran: İntişârât-i Sohen. Muhteşem-i Kâşânî. (1386 hş.) Dîvân-ı Mevlânâ Muhteşem-i Kâşânî (tsh. Mihr Ali Gürgânî). Tahran: İntişârât-i Senâî. Karabey, T. (2011) Tarih Düşürme (c. XXXX, s. 80-82). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi.