توظيف أنشطة إلكترونية ترفيهية في تدريس الاستماع للناطقين بغير العربية

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 54, 299 - 330, 28.06.2022

Amr Mukhtar Morsı Ahmed

https://doi.org/10.32330/nusha.1071429

Öz

استهدف البحث الحالي تقديم تصور لتوظيف الأنشطة الإلكترونية الترفيهية في تدريس الاستماع للناطقين بغير العربية وذلك من خلال تقديم درس استماع مستند إلى الأنشطة الإلكترونية الترفيهية، وأكد البحث أن مهارة الاستماع هي المهارة الأساس لاكتساب وتعلم اللغة الثانية، وأن استخدام الأنشطة الإلكترونية الترفيهية قد يساعد الدارسين على تطوير قدارتهم اللغوية، ومهارات اللغة التواصلية، وقد تحددت مشكلة البحث في ضعف مهارات الاستماع لدى دارسي اللغة العربية الناطقين بغيرها، والافتقار إلى استخدام أنشطة إلكترونية ترفيهية يمكن توظيفها في تدريس الاستماع، وقد استخدم البحث المنهج الوصفي التحليلي لوصف وتحليل الأدبيات ذات الصلة بمشكلة البحث، وذلك لتحديد مهارات الاستماع المناسبة لمتعلمي اللغة العربية الناطقين بغيرها في المستوى المتوسط، وتحديد الأنشطة الإلكترونية الترفيهية التي تستخدم في تدريس مهارات الاستماع. وقد استخدم البحث أدوات موقع Edpuzzle مع دمجها في فصول جوجل التعليمية Google Classroom وتفعيل الإضافات الصوتية دخل تلك المنصة المتكاملة، وذلك ليتسنى لكل دارس فهم المعارف والمعلومات، وإعادة الاستماع إلى الأصوات والتراكيب أكثر من مرة، ثم الإجابة عن التدريبات المدمجة بالمقاطع المرئية أو الصف الدراسي من خلال فصول جوجل الافتراضية، ويتم ذلك مع الحصول على التغذية الراجعة المناسبة تلك التغذية الراجعة التي تستهدف التأكيد على مهارات الاستماع.
ويتكون الإطار النظري للبحث الحالي من ثلاثة مباحث، عرض المبحث الأول طبيعة الاستماع: مفهومه، أهميته، مهاراته. وعرض المبحث الثاني الأنشطة الإلكترونية الترفيهية: مفهومها، أهميتها، توظيفها. وخُصص المبحث الثالث للجانب التطبيقي حيث عرض درس الاستماع المُستند إلى الأنشطة الإلكترونية الترفيهية. وقد أكد البحث أهمية توظيف التكنولوجيا في تدريس مهارات الاستماع وبخاصة الأنشطة الإلكترونية الترفيهية، وكيف يمكن توظيفها إجرائيا من خلال عرض مبادئها وخطوات استخدامها من خلال خطوات إجرائية عملية لدرس الاستماع مع مراعاة هذا الدرس لطرق، وأساليب تدريس اللغة العربية للناطقين بغيرها.

Anahtar Kelimeler

أنشطة إلكترونية ترفيهية, تدريس الاستماع، تعليم اللغة العربية, الناطقين بغير العربية

Employing Recreational Electronic Activities in Teaching Listening to Non-Arabic Speakers

Öz

The research topic of this article is employing recreational electronic activities in teaching listening to non-Arabic speakers by presenting a listening lesson based on recreational electronic activities. The research used the descriptive analytical method to describe and analyze the literature related to the research problem, to determine the appropriate listening skills for Arabic language learners of non-native speakers at the intermediate level, and to identify the recreational electronic activities that are used in teaching listening skills. The research used Edpuzzle’s tools with its integration into Google Classroom and activating audio plugins inside this integrated platform, so that each learner could understand knowledge and information, re-listen to sounds and structures more than once, and then answer the exercises integrated with video clips or the classroom through the virtual Google classes. This is done with appropriate feedback that is intended to emphasize listening skills.
The research emphasized the importance of employing technology in teaching listening skills, especially recreational electronic activities, and how they can be employed procedurally by presenting its principles and steps to use it through practical procedural steps for the listening lesson, taking into account this lesson for the methods and techniques of teaching Arabic to non-native speakers.

Anahtar Kelimeler

recreational electronic activities, listening skills, teaching, listening skills, teaching

ANADİLİ ARAPÇA OLMAYANLARI DİNLEMENİN ÖĞRETİLMESİNDE EĞLENCE AMAÇLI ELEKTRONİK ETKİNLİKLERİN KULLANILMASI

Öz

Bu araştırma, eğlence amaçlı elektronik faaliyetlere dayalı bir dinleme dersi sunarak anadili Arapça olmayanları dinlemenin öğretiminde eğlence amaçlı elektronik faaliyetler kullanma kavramını sunmayı amaçladı. Araştırma, dinleme becerilerinin ikinci dili edinme ve öğrenme için temel beceri olduğunu ve eğlence amaçlı elektronik etkinliklerin kullanılmasının, öğrencilerinin dil becerilerini ve iletişim dilini geliştirmelerine yardımcı olabileceğini doğruladı. Araştırma problemi, anadili Arapça olmayanların dinleme becerilerinin zayıf olması ve dinleme öğretiminde kullanılabilecek eğlence amaçlı elektronik etkinliklerin kullanılmaması olarak belirlenmiştir. Araştırma, ana dili Arapça olmayan Arapça öğrenenler için orta düzeyde uygun dinleme becerilerini belirlemek ve orta düzeyde eğlence amaçlı elektronik etkinlikleri belirlemek amacıyla araştırma problemiyle ilgili literatürü tanımlamak ve analiz etmek için tanımlayıcı analitik yöntemi kullanmıştır. Araştırma, Edpuzzle'ın araçlarını, Google Classroom'a entegrasyonu ve bu entegre platformda ses eklemelerini etkinleştirmesiyle kullandı, böylece her bir öğrenci bilgi ve bilgiyi anlayabilir ve sesleri bir kereden fazla tekrar dinleyebilir ve ardından videoyla entegre alıştırmaları yanıtlayabilir. Ve bu, dinleme becerilerini vurgulamayı amaçlayan geribildirimlerin uygun bir şekilde elde edilmesiyle elde edilir.
Araştırmanın teorik çerçevesi üç bölümden oluşmaktadır, birinci bölüm dinlemenin niteliğini, kavramını, önemini ve becerilerini sunmaktadır. İkinci bölüm, eğlence elektronik etkinliklerini, kavramları, önemi ve istihdamı ele almaktadır. Üçüncü bölüm ise, eğlence amaçlı elektronik aktivitelere dayalı dinleme dersinin sunulduğu pratik kısma ayrılmıştır. Araştırma, özellikle elektronik eğlence etkinlikleri olmak üzere dinleme becerilerinin öğretiminde teknolojinin kullanılmasının önemini vurguladı. Araştırma, özellikle elektronik eğlence etkinlikleri olmak üzere dinleme becerilerinin öğretiminde teknolojinin kullanılmasının önemini vurguladı. Ayrıca, anadili Arapça olmayanlara Arapça öğretme yöntemlerini göz önünde bulundurarak, bir dinleme dersi için pratik adımlar aracılığıyla teknolojiyi kullanma ilkelerini ve adımlarını sunarak teknolojinin pratikte nasıl uygulanabileceğini vurguladı.

Anahtar Kelimeler

eğlenceli elektronik etkinliklerin, Dinleme öğretimi, Arapça Öğretimi, Anadili Arapça olmayanları

Kaynakça

• Abdullah, Ömer es-Sıddik. (2005). Tâlimü mahârati’l-istimâ’. el-arabiyye li’n-nâtıkîne bigayriha: Câmiatu Afrika el-âlemiyye- Ma’hedü’l-lugati’l-arabiyye, s. 2, 221-238.
• Ali, Ahmed Hasan Muhammed. (2016): “Faliyyetü’t-teallümi’n-neşid fi tenmiyeti mahâreteyy el-istimâÎ ve’t-tehaddüs lidârisi el-lugati’l-arabiyyeti en-nâtıkîne bigayriha fi dav’I meayiri’l-itâr el-merci’l-avruppi el- müşterek, li’l-lugât.” mecelletü’t-tevâsüli’l-lisâni müessetü’l-irfân li istişârati’t-terbeviyye ve’t-tedviri’l-mihenî, c. 18 s. 1.2, 79-100.
• Ali, Ahmed Hasan Muhammed. (2017): Ta’limü’l-lugati’l-arabiyye fi Türkiye- Tehaddiyyâtuhu ve âfakuhu, İlâhiyat Fakülteleri Dergisi, Uludağ Üniveristesi, s. 26.
• Aly, E. & CAN, A. (2017). Modern Technology as a Solution to Teach Divergence in Meanings of Homonymous Words in Turkish and Arabic Languages. Journal of Turkish Studies, 12(Volume 12 Issue 34), 35–45. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.12764
• Atiyyeh, Muhtâr Abdülhâlık Abdillah. (2015). Eseru istihdâmi tarîkati’d-drama et-ta’limiyye Fi tenmiyeti mahârâti’listimâ’ ledâ tullabi’l-lugati’l-arabiyye lugaten sâniyeten. Mecelletü’l-kırâati ve’l-ma’rife: Câmiatü ayn-i şems -külliyetü’t-terbiyye- el-cemiyyetü’l-mısriyyetü li’l-kırâati ve’l- ma’rife, s. 165, 143-182.
• Bourdeaud’hui, H., Aesaert, K., Van Keer, H., & van Braak, J. (2018). Identifying student and classroom characteristics related to primary school students’ listening skills: A systematic review. Educational Research Review, 25, 86–99. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2018.09.005
• Canning-Wilson, C., & Wallace, J. (2000). Practical Aspects of Using Video in the Foreign Language Classroom. The Internet TESL Journal, 6, 36.
• el-Cüayd, Henâdi Bintu-Âiz. (2010). fâiliyyetu istihdami'l-elâbi’l-lugaviyyeti fi tenmiyeti ba'zi maharati'l-temeyyuzi's-semâ'i ve'l-fehmi'l-kirâî ledâ tilmizâti's-saffi'l-râbi'l-ibtidâi (yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Câmiatu't-tâifi, Tâif.
• el-Fevzân, Muhammed b. İbrahim. (2019). Eserü bernâmecin mukterahin fi tenmiyeti ba’zi mahârâti’l-istimâ’ ledâ tullâbi mâhedi’l-lugaviyyâti’l-arabiyye. Mecelletü’l-ulumi’t-terbeviyye: Câmiatü’l-meliki Suud-Külliyyetü’t-terbiye, c.31, s.1, 49-71.
• el-Gazve, İmân. (2004). Demcü’t-tekaniyyâti fi’t-ta’lîm ( İ’adâdü’l-muallimîn tekaniyyen li’l-elfiyyeti es-sâlise). El-İmâratü’l-arabiyyeti’l-müttehide: Dâru’l-kalemi li’n-neşr.
• Halil, Hanân. (2015). İstihdâmu kısasi muhâkâti berâmici'l-kumbiyütır et-tefâuliyyeti fi tenmiyeti mahârâti'l-istimâi ve't-tehaddusi. Bahsun menşurun fi'l-mütemeri ed-devlî'r-râbi'i li'l-lugati’l-Arabiyye, Dubâi. 6-10/6/2015.
• Hamid, Abdu's-Selam es-Seyyid. (2016). el-istimâu ve eseruhu fi tâlîmi'l-Arabiyye. Mecelletu Kulliyyeti'l-âdab: Câmiatü Tanta - Kulliyyetu'l-âdab, s. 29, c. 2, 877-900.
• el-Harş, Müsfir Suud Mübârek. (2020). Fâiliyyetu istihdâmi’l-enşidati’t-tâlimiyyeti’l-terfihiyye fi tenmiyeti mahâreteyyi’l-istimâ’ ve’t-tehaddüs fi mukarrari lugati ledâ tullâbi’s-saffi’s-sâlisi’l-ibtidâi. Mecelletü’l-ulûmi’t-terbeviyyeti ve’n-nefsiyye: el-merkezü’l-kavmiyyü li’l-buhûsi Gazze. c.4, s. 34, 64-86.
• Hilal, İbtihâl Abdulaziz Ahmed Hilal. (2006). Fâiliyyetu bernâmecin mukterahin kâimin ala nazariyyeti’l-binyeti’l-mârifiyye fi tenmiyeti mahârâti’l-fehmi ve’l-istimâ’ li’l-lugati’l-ingliziyye ledâ dullâbi’s-saffi’l-evveli’s-sânevi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Külliyetü’l-benâti Camiatü Ayn-I Şems.
• el-Kelbâni, Halid b. Râşid b. Ali. (2009). Tavzîfü’t-tekâne fi tedrîsi mahâretey el-istimâ’ ve’t-tehaddüs. Mecelletu tadvîri’t-terbevî: Vezâretu’t-terbiyyeti ve’t-ta’lîm, s.47, 41-49.
• el-Kureyşi, Emîr İbrahim. (2001). el-menâhicu ve’l-medhalü’l-dramî. Kahire: Âlemü’l-kütüb. Mahmud, Şevki Hassâni. (2009). Tedvîru’l-menâhic ru’yeten muâsıraten. Kâhire: el-mecmûatü’l-arabiyyetu li’t-tedrîbi ve’n-neşr.
• Medkur, Ali Ahmed. (2008). Tedrîsü funûni’l-lugati’l-arabiyye. Kâhire: Dârü’l-fikri’l-arabi. Medkur, Ali Ahmed. Herîdi, İmân Ahmed. (2006). Tâlimü’l-lugati’l-arabiyyeti ligayri’n-nâtikîne biha en-nazariyyetü ve’t-tatbîk. Dârü’l-fikri’l-arabi.
• Mensi, Ğâde Halil Esat. (2017). Eserü bernâmecin tâlimiyyin kâimin ale’t-teallümi’n-neşidi fi tenmiyeti mahârâti’l-istimâ’ ledâ tâlibâti’s-saffi’l-evvel mutevassidi’l-esâsi fi muhâfazati’z-zülfi. Dirâsâtün arabiyyetün fi’-terbiyeti ve ilmi’n-nefsi: Rabitatu terbeviyyine’l-arab. s.88, 195-216.
• Müclî, Ali Muhammed Ali. (2008). Tedrîsü lugati’l-ingliziyye bi’stihdâmi’l-enşidati el-Gâimeti ale’l-terfîhi li tenmiyeti ba’zi mahârati2l-istimâî ve’t-tehaddüs ledâ tullâbi’ssaffi’l-evveli’l- mutevassıd. ( Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Câmiatü’l-Melik Halid, Suudî Arabistan.
• Müezzi̇n, Ahmet Derviş. (2016). Anadili Arapça Olmayanlara Arapça Öğretiminde Başarili Yöntem ve Stratejiler. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 97–123.
• Muhammed, Cemâl Hüseyin Câbir. (2016). Mahâratü’l-istimâ’: Tedrîsüha ve takvÎmüha. el-Arabiyyetü li nâtıkÎne bigayriha: Câmiatü Afrikya el-Âlemiyye- Ma’hedü’l-Lügati’l-arabiyye. S. 20, 211-242.
• Muhammed, Kemal Tahir Musa. (2012). Kefâetü bernamecin fi’l-enşidatü’l-lugaviyye Kâimin ale’l-medhali’l-drâmi li tenmiyeti ba’zi mahâriti’t-temyiz es-Sem’i ve’l-basari li’l-lugati’l-arabiyye bi merhaleti riyâzi’l-edfal. Mecelletü’l-kırâati ve’l-ma’rife: Câmiatü ayn-i Şems- Külliyetü’t-terbiyye- el-cemiyyetü’l-misriyetü li’l-kırâati ve’l-ma’rife, s. 124, 199-230.
• Muhammed, Muhammed Abdülhâris Abdülâl. Kınâvi, Şâkir Abdulazîm Muhammed. Sultan, Safa Abdülazîz Muhammed. (2017). İstihdâmü mekâtii’l-Eflâm ve’l-müselselât li tenmiyeti mahârâti’l-istimâ’ ledâ dârisi’l-lugati’l-arabiyye en-nâtıkîne bigayriha fi dav-I ihtiyâcâtihim. Mecelletu buhûsi’l-arabiyye fi mecâlâti’tterbiyyeti’n-neveviyye: Râbitatu’t-terbeviyyine’l-arab. S. 7, 229-279.
• Müslim, Hasan Ahmed. (2008). el-Menâhicü dirâsiyyetu mefhûmuha ve üsüsüha ve anâsiruha ve tabzimâtuha. Riyâd: Dârü’z-zehrâ.
• en-Nâga, Mahmud Kamil, (2003). Tâlimü’l-lugati’l-arabiyyeti fi’t-tâlimi’l-âmm medâhiluhu ve fenniyyâtuhu, Dârü’l-ihlâs.
• en-Nâga, Mahmud Kamil, (2017). el-merciu’l-muâsiru fi tâlimi’l-lugati’l-arabiyyeti li’n-nâtıkine bigayriha; el-üsüsü ve’l-medâhilü ve’ İstrâtejiyyâtü’t-tedrîs. Dâru’l-fikri’l-arabi.
• en-Nâga, Mahmud Kamil. Tai’me Rüşdi Ahmed. (2003). Terâiku tedrîsi’l-lugati’l-arabiyyeti ligayri’n-nâtıkine biha. İsisko.
• Nasr, Meâti Muahmmed İbrahim, Adve, Naîme, Sabir Gazi İbrahim. Süleyman, Mahmud Celaledin Celaleddin. (2020). Fâiliyyetu İstrâtejiyyeti müsellesi’l-istimâ’ fi tenmiyeti ba’zi mahârati’l-istimâi’l-ibdâi ledâ telâmizi’s-saffi’s-sâdisi’l-ibtidâi. Mecelletu küliiiyeti’t-terbiyyeti bi Dimyât: Câmiatu’l-mensura- Külliyyetü’t-terbiyyeti bi Dimyât. c.74, 141-168.
• Ömer, Abdülaziz Tulba Abdulhamid. el-Gul, Riham Muhammed Ahmed Muhammed. Şuayr, İbrahim Muhammed İbrahim.Şuayb Velid Ahmed Mahmut. (2017). Failiyyetu’t-teallümi et- terfihî’l-elektronî fi tenmiyeti mahârati’l-İstimâi bi’l-lugati’l-ingiliziyye ledâ et-telmizi’l-mekfûfîn li ta’limi’l-esasî. Mecelletü buhûsi’t-terbiyeti’n-neviyye: Câmiatu’l-mensura, Külliyetü’t-terbiyyeti’l-neviyye,s. 47, 231-254.
• Pienimäki, M., Kinnula, M., & Iivari, N. (2021). Finding fun in non-formal technology education. International Journal of Child-Computer Interaction, 29, 100283. https://doi.org/10.1016/j.ijcci.2021.100283
• er-Râcih, Nasır b. İbrahim b. Abdullah. el-Hudeybî Ali b. Abdulmuhsin b. Abduttevvâb. (2015). Tasavvurun li bernâmecin mukterahin li’l-hâtifi’l-cevvâl li tenmiyeti mahârati’l-istima’ ledâ muteallimî’l-lugati’l-arabiyyeti en-natıkîne bi gayriha ( yayınlanmamış yüksek lisans tezi).El- Câmiatü’l-İslâmiyyetü bi’l-Medîneti’l-Münevvera, el- Medînetü’l-Münevvera.
• S. EL-Swaify, W. (2018). The Effect of Program Based SWOT Analyses of Strategy in the Teaching of Listening to Develop Listening Comprehension and Strategic Listening for 2nd Grade Prep School Students. Journal of Educational & Psychological Sciences, 19(03), 11–45. https://doi.org/10.12785/JEPS/190301
• Saâdet, Cevdet Ahmed. (2009). el-menhecü’l-medresî li’l-mevhubîne ve’l-mütemeyyizin. Kahire: Dârü’ş-şürüki li’n-neşri ve’t-tezî’.
• es-Sâhilî, Meryem. (2020). el-istimâ’: Mahiyyetühu ve’İstrâtejiyyâtü tedrîsihî li’n-nâtikîne bigayri’l-arabiyye: el- müstevâ’l-mutekaddimü nemûzecen. Mecelletü’n-nâtıkîne bigayri’l-lugati’l-arabiyye: el- müessesütü’l-arabiyye li’t-terbiyyeti ve’l-ulûmi ve’l-âdâb, s. 7, 53-69.
• Saeedakhtar, A., Haqju, R., & Rouhi, A. (2021). The impact of collaborative listening to podcasts on high school learners’ listening comprehension and vocabulary learning. System, 101, 102588. https://doi.org/10.1016/j.system.2021.102588
• Saîd, muhammed es-Seyyid Ahmed. (2007). Bernâmecün mükterahün li tenmiyeti mahârâti’l-isitmâ’i ve’t-tehaddüs ledâ’t-tullâb muallimi el-lugati’l-arabiyye fi dav’I medhali’-tevasüli’l-lugavi. Mecelletü’l-kırâati ve’l-ma’rife: Câmiatü ayn-i şems – külliyetü’t-terbiyye- el-cemiyyetü’l-mısriyyetü li’l-kırâati ve’l- ma’rife, s. 63, 46-116.
• Sherman. J. (2003). Using authentic video in the language classroom, Cambridge, Cambridge university press, Cambridge.
• es-Selîtî, Firâs. (2008). Funûnu’l-lugati. Umman. Âlemü’l-kütübü’l-hadîse.
• es-Seyyid, Âtıf. (2004).Teknolojiya el-ma’lûmât ve terbeviyyâti’l-kumpiyuter ve’l-video tefâulî. Kahire: Mektebetü’l-engulî el-mısriyye.
• eş- Şehri, Galiyah Muhammed. (2020). İstrâtejiyyâtü teallümi mahârati’l-istimâ’i ledâ muteallimâti’l-arabiyyeeti’n-nâtıkât bigayriha. el-mu’temeri’d-düveli li’l-lugati’l-arabiyyeti ve âdâbiha 2020: İsrâü’l-mârifeti li’l-mu’temarâti ve’l-ebhâs, Mekke: İsrâü’l-mârifeti li’l-mu’temarâti ve’l-ebhâs, 82-97.
• Taîme, Rüşdi Ahmed. (1986). el-merciu fi ta’limi’l-lugati’l-arabiyye li’n- nâtıkine bilugatin uhrâ. El- cüzi’s-sâni. Câmiatu el-ummu’l-kurâ. Taîme, Rüşdi Ahmed. (2000). el-Üsüsü’l-âmme li menâhici ta’lîmi’l-lugati’l-arabiyye. Dârü’l-fikri’l-arabi.
• Taîme, Rüşdi Ahmed. Mennâ, Muhammed es-Seyyid. (2000). Tedrîsü’l-arabiyyeti fi’t-ta’limi’l-âmm “Nazariyyâtün ve tecârib”. Dârü’l-fikri’l-arabi.
• et-Tinkârî, Sâlih Mahcûb Muhammed. Ömer, Zekeriyyâ. (2016). İstrâtejiyyâtü Teallümi Mahâreti’l-İstimâ'i ledâ dârisi'l-arabiyyeti bi vasfihâ lügaten sâniyeten: ed-Dârisu’l-mâlîzî nemüzecen. Mecelletü'd-dirâsâti'l-lügaviyye ve'l-Edebîyye: el-câmiatü’l-îslâmiyâtu’l-âlemîyye, s. 3, 122 – 141.
• Vâli, Fadıl Fethi. (1998). Tedrîsü’l-lugati’l-arabiyyeti fi’l-merhaleti’l-ibtidâiyye. Suudî Arabistan. Dârü’l-Endülüsi li’n-neşri ve’t-tevzî.
• Wong, S. W. L., Leung, V. W. H., Tsui, J. K. Y., Dealey, J., & Cheung, A. (2021). Chinese ESL learners’ perceptual errors of English connected speech: Insights into listening comprehension. System, 98, 102480. https://doi.org/10.1016/j.system.2021.102480
• Yeldham, M., & Gao, Y.-J. (2021a). Examining whether learning outcomes are enhanced when L2 learners’ cognitive styles match listening instruction methods. System, 97, 102435. https://doi.org/10.1016/j.system.2020.102435
• Yeldham, M., & Gao, Y.-J. (2021b). Examining whether learning outcomes are enhanced when L2 learners’ cognitive styles match listening instruction methods. System, 97, 102435. https://doi.org/10.1016/j.system.2020.102435
• ez-Zahrânî, Mürd’i. (2008). Fâiliyyetü’l- kısasi’l-müseccele ale’l-akrâs el-müdmece fi tenmiyeti mahârati’l-istima’I en-nâkıd ledâ telamîzi’s-saffi’s-sâdisi’l-ibtidâî. Dirâsâtün fi’l-menâhici ve’t-turuki’t-tedrîs. Mısır, s. 140, 202-256.
• Zenâti, Rihâb. (2015). Bernâmecün li tenmiyeti mahârati’l-istimâ’ li’l-mübtediîne fi teallümi’l-arabiyyeti abra’l-internet min gayri’n-natıkîne biha bistihdâmi’l-va’yi’l-fonolojî ve’t-teallümi’l-gâimî ale’l-mehâm. el-mu’temer ed-düveli’l-evvel, ta’lîmü’l-lugati’l-arabiyyeti li’n-nâtikîne bigayriha ( tecâribün ve ârâ ). İstanbul. 25-26. Nisan
• Zeytun, Kemal Abdü’l-hamid. (2003). et-Tedrîsü lizevi’l-ihtiyâcât el-hassâ. Kahire: âlem’'l-kütüb.
• Zigardyova, L. (2006). Using stories in teaching English to young learners. Bachelor thesis. Masaryk university in brno.
• ez-Zu’bî, Beşîr Raşid Abdülmuhdî. (2009). Tenmiyetü mahârâti’l-istiâbi ledâ talebeti’l-lugati’l-arabiyye en-natıkîne bigayriha. Umman: Darü’l-Müstakbeli li’n-neşri ve’t-tevziî.
• ez-Zu’bî, Beşîr Raşid Abdülmuhdî. Sitîtiye, Samir Şerif. (2008). Fâiliyyetü bernâmecin ta’limî fi tenmiyyeti’l-istiâbi’l-istimâî’ ve’l-kırâî ledâ talebeti’l-lugati’l-arabiyye en-natıkîne bigayriha fi’l-Ürdün (yayınlanmamış doktora tezi). Câmiatü Ummani’l-Arabiyye, Umman.