SÎMÎN BEHBEHÂNÎ’NİN ŞİİRLERİNDE EFSANEVÎ UNSURLAR

Yıl 2022, Cilt: 22 Sayı: 55, 141 - 154, 26.12.2022

Fatma Kopuz Çetinkaya

https://doi.org/10.32330/nusha.1182300

Öz

Çağdaş İran edebiyatının önemli kadın şairleri arasında yer alan Sîmîn Behbehânî (ö. 2014) İran’da modern şiirin kurucularından biri olarak kabul edilmiştir. Aktivist bir şair olan Behbehânî, iki kez Nobel Edebiyat Ödülü’ne aday gösterilmiştir. Şiirlerinde toplumsal meselelere, kadınların karşılaştığı sorunlara, halkın yaşadığı sıkıntılara, toplum tarafından yaratılan baskılara değindiği görülmektedir. Bu bağlamda İran toplumuna bir ayna tuttuğunu söylemek mümkündür. Klasik nazım türlerinden gazeli sıkça kullanmıştır ve bu türde başarılı olduğunu kanıtlamıştır. He ne kadar klasik nazım türünde şiir söylemiş olsa da kaleme aldığı konular, kendi toplumundan ve zamanından izler taşımaktadır. Şiirlerinde folklorik ve efsanevî unsurlardan da faydalandığı göze çarpmaktadır. Kadim efsaneleri, masalları, atasözü ve eski inanışları hatta çocuk oyunlarını dahi şiirlerinde kullandığı görülmektedir. Bu anlamda geçmiş ile modern toplumu usta bir şekilde harmanladığı ve klasik edebiyata hâkim bir birikime sahip olduğu ortaya çıkmaktadır. Behbehânî bu birikimini, modern zaman ve toplumla yoğurarak kendi şiirini kurgulamıştır.
Efsaneler, eski metinlerde geçen öyküler, halk inanışları, hurafeler Sîmîn Behbehânî’nin şiirinde belirgin bir yere sahiptir. Bu anlamda, çalışmada kısaca Sîmîn Behbehânî’nin hayatına değindikten sonra şiirlerinde göze çarpan efsanevî unsurlar ele alınacaktır. Bu unsurların eski kanyaklarda nasıl geçtiği ve Behbehânî’nin ise bu unsurları nasıl kullandığı üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sîmîn Behbehânî, Çağdaş İran şiiri, kültürel unsurlar, halk inanışları, efsaneler, Simin Behbahani, contemporary Iranian poetry, cultural elements, folk beliefs, legends.

Legendary Elements in Simin Behbehani's Poems

Öz

Simin Behbahani (d. 2014), one of the important female poets of contemporary Iranian literature, is considered one of the founders of modern poetry in Iran. Behbahani, an activist poet, has been nominated for the Nobel Prize in Literature twice. In her poems, it is seen that she touches on social issues, the problems faced by women, the troubles of the people, and the pressures created by the society. It is possible to say that she holds a mirror to Iranian society. She frequently used the gazelle, one of the classical verse types, and proved to be successful in this genre. Although she used a classical verse type, the subjects she wrote carry traces of her own society and time. It is noteworthy that she also made use of folkloric elements in her poems. It is seen that she uses ancient legends, tales, proverbs and old beliefs, even children's games, in her poems. In this sense, it is revealed that she masterfully blends the past and modern society and has a background in classical literature. Behbahani constructs her own poetry by mixing this accumulation with modern time and society.

Legends, stories in old texts, folk beliefs and superstitions have a prominent place in Simin Behbahani's poetry. In this sense, after briefly mentioning the life of Simin Behbahani, the cultural-folkloric elements that stand out in her poems will be discussed. It will be focused on how these elements are explained in legends and how Behbahani uses them.

Anahtar Kelimeler

Simin Behbahani, contemporary Iranian poetry, cultural elements, folk beliefs, legends.

Kaynakça

• Behbehânî, Sîmîn: Mecmu’a-yi eş’ar (Defter-i evvel), Tahran: Muessese-i İntişârât-i Negâh, 1381 hş.
• Dervişiyân, Ali Eşref ve Handan, Rıza: Ferheng-i Efsanehâ-yi Merdom-i İran, c. 8, Tahran: Kitab u Ferheng, 1380 hş.
• Dervişiyân, Ali Eşref ve Handan, Rıza: Ferheng-i Efsanehâ-yi Merdom-i İran, c. 3, Tahran: Kitab u Ferheng, 1380 hş.
• Ebû Mahbûb, Ahmed: Gehvâre-i Sebzefrâ, Tahran: İntişârât-i Sâlis, 1387 hş.
• Emâmî, Saber: Şi’r-i Mu’âsır-i İran, Tahran: Sazmân-ı Mutâle’e ve Tedvin-i Kütb-i Ulûm-i İnsânî, 1390 hş.
• Güzel, Seda: Çağdaş İran Şairlerinden Sîmîn Behbehânî’nin Hayatı, Edebi Kişiliği ve Şiiri, Ankara: 2013, (Yüksek Lisans Tezi)
• Muvahhid, Ziya: Dîrûz ve Emrûz-i Şi’r-i Farsî, Tahran: İntişârât-i Hermes, 1391 hş.
• Rûzbeh, Muhammed Rıza: Edebiyyât-i Mu’âsır-i İran, Tahran: Neşr-i Rûzgâr, 1389 hş.
• Şafi’i, Husrev: Zindegî ve Şi’r-i Sed Şâ’ir, Tahran: Kitab-ı Hurşid, 1384 hş.
• Şerîfî, Feyz: Şi’r-i Zaman-i Mâ, Sîmîn-i Behbehânî, Tahran: Muessese-i İntişârât-i Negâh, 1393 hş.