MUALLİM ŞEMSEDDİN EL-MEVLEVÎ HAKKINDA MAHFİL DERGİSİ’NDE YAYINLANMIŞ BİR YAZI

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 57, 75 - 95, 29.12.2023

Yakup Şafak

https://doi.org/10.32330/nusha.1365962

Öz

Muallim Mehmed Şemseddin Efendi 1878 yılında Kayseri’de doğmuştur. Son dönemde yaşamış Mevlevî şahsiyetlerden biridir. Kayseri Mevlevîhanesi şeyhi Atâullah Efendi’nin oğlu, Üsküdar Mevlevîhanesi son şeyhi Ahmed Remzi Akyürek’in kardeşidir. Tahsil hayatını Kayseri’de geçirmiş, daha sonra İstanbul’da klâsik tarzdaki öğrenimine devam etmiş, aynı zamanda Dârü’l-muallimîn’den diploma almıştır.
İstanbul’da askerî ve mülkî okullarda 15 yıl Arapça, Farsça, Türkçe ve Osmanlı Edebiyatı öğretmenliği yaptıktan sonra hastalanarak 18.11.1921 tarihinde vefat etmiş ve Üsküdar Mevlevîhanesi’nin türbe kısmına defnedilmiştir. Az da olsa Şemsî mahlâsıyla, klâsik tarzda yazdığı şiirler, bu alandaki başarısını göstermektedir.
Hakkında bilinenler, daha çok Son Asır Türk Şairleri’ndeki kısa biyografisine; Ahmed Remzi Efendi’nin divanında ve mektuplarındaki notlara dayanmaktadır. Ancak vefatı üzerine yakın arkadaşlarından Yaşar Şâdî Bey’in Mahfil dergisinde yayınladığı makale, hayatı ve şahsiyeti konusunda önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu yazı ile söz konusu makale ve yazarı tanıtılacak, makalenin metni Latin harflerine aktarılarak sunulacak, gerekli yorum ve izahlar yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mevlevîlik, Muallim Şemseddin, Ahmed Remzi Akyürek, Yaşar Şâdî.

An Article About Muallim Shamsaddin Al-Mawlavi Published in Mahfil Magazine

Öz

Muallim Mehmed Shamsaddin Efendi was born in 1878 in Kayseri. He was one of the prominent Mawlavi figures of the late period. He was the son of Atâullah Efendi, the sheikh of the Kayseri Mawlavihane, and the brother of Ahmed Remzi Akyürek, the last sheikh of the Üsküdar Mawlavihane. He spent his educational years in Kayseri and later continued his classical style education in Istanbul, where he also received a diploma from Dârü’l-muallimîn.
After teaching Arabic, Persian, Turkish, and Ottoman Literature for 15 years in military and civil schools in Istanbul, he fell ill and passed away on November 18, 1921. He was buried in the tomb section of the Üsküdar Mawlavihane. He also wrote poems with the pen name Shamsi, albeit in small quantities, which demonstrated his success in the classical style of poetry.
What is known about Muallim Mehmed Shamsaddin Efendi's life is primarily based on the short biography in "Son Asır Türk Şairleri" and notes found in Ahmed Remzi Efendi's divan and letters. However, an article written by his close friend Yashar Shadi Bey in Mahfil magazine upon his death, contains a significant source of information about his life and personality. In this study, the article and its author are to be introduced, transliteration of the article's text into Latin letters is to be made and necessary explanations and commentary are to be offered.

Anahtar Kelimeler

Mawlaviyah, Muallim Shamsaddin, Ahmed Remzi Akyürek, Yashar Shadi.

Kaynakça

• Akyürek A.R. Mecmûa, Selçuk Ün. Ktp. Uzluk Arşivi, Y52, Konya.
• Akyürek A.R. , (1987). Ahmet Remzi Akyürek ve Şiirleri (Dîvân), (nşr. Hasibe Mazıoğlu), Ankara: Sevinç Matbaası.
• Akyürek A.R. , (2022). Dost, Mevlânâ: Üsküdar Mevlevîhanesi Son Postnişini Ahmed Remzi Akyürek’in Prof. Dr. Feridun Nâfiz Uzluk’a Gönderdiği Mektuplar, (nşr.Yakup Şafak-Yusuf Öz), İstanbul: Ketebe Yay.
• Bektaş, E. (1993). “Cudi Efendi, Muallim”, DİA, C.VIII, s.80, İstanbul.
• Berk, S. (2015). “Yaşar Şâdi Efendi’nin Hutût-ı Meşâhir İsimli Hatıra Defteri ve Muhtevası”, FSM İlmî Araştırmalar, (S.5, s.149-215), İstanbul.
• Cıngıllı, L. (1983). “Babam Ahmet Remzi Akyürek (Remzi Dede)” Erciyes, (Yıl:6, S.68, s.4-5), Kayseri.
• Çapraz, E. (2014). Fahri Bilge Bilge Derlemeleri Kayseri ve Yöresi Halk Şairleri, Kayseri: Talas Belediyesi Kültür Yay.
• Emîrî, A. (1335/1919). “Teşrîh-i Ahvâl”, Osmanlı Târîh ve Edebiyyât Mecmûası, C.II, S.13, s.241-246.
• İhsanoğlu, E. (2011). “Teâlî-i İslâm Cemiyeti”, DİA, C.40, s.207-208, İstanbul.
• İnal, (İbnülemin) M.K. (1930-1942). Son Asır Türk Şairleri, I-IV, İstanbul: Dergâh Yay.
• Karahan, A. (1988). “Adanalı Ziya”, DİA, C.I, s.353, İstanbul.
• Mecmûa-i Eş‘âr, Milli Kütüphane, 06 HK 3656 ( Adnan Ötüken Kitaplığı), s. 146, 98.
• Olgun, T. (1995). Çilehâne Mektupları, (nşr. Cemal Kurnaz-Gülgün Erişen), Ankara: Akçağ Yay.
• Özdamarlar, K. (1983). “Ahmet Remzi Akyürek Üzerine Notlar”, Erciyes, (Yıl:6, S.68, s.35-39), Kayseri.
• Satoğlu, A. (2002). Kayseri Ansiklopedisi, Ankara: Kültür Bakanlığı Yay.
• Şâdî, Y. (1340/1921) “Dumûğ-i Teessür”, Mahfil, (C.II, S. 19, s.118-119), İstanbul.
• Şâdî, Y. (1340/1922) “Şemseddin Efendi’nin Târîh-i İrtihâli”, Mahfil, (C.II, S.20, s.143-144), İstanbul.
• Şâdî, Y. (2021). Defter-i Meşâhîr Bir Devre Şahidlik (1920-1922), (nşr.ve trc. S.Berk-A.Uçar-M.Qurbani), İstanbul: Ketebe Yay.
• Şafak, Y. (2021). “Üsküdar Mevlevîhanesi Son Postnişîni Ahmed Remzi Dede’nin Soy Risalesi”, Mevlâna Araştırmaları 7, (s.113-132), Ankara: Akçağ Yay.
• Tâhirü’l-Mevlevî, (1340/1921). “Şemseddin Efendi’nin İrtihâli ve Tarihi”, Mahfil, (C.II, S.18, s.108), İstanbul.
• Tâhirü’l-Mevlevî, (2005). Şâir Anıtları, (nşr.Mehmet Atalay), Erzurum.
• Tayşi, M.S., (1989). “Ali Emîrî Efendi”, DİA, C.II, s.390-391, İstanbul.
• Uzun, M.İ. (1997). “Hamâmîzâde Mehmed İhsan”, DİA, C.XV, s.435-436, İstanbul.
• Vassâf, H. (2006). Remzinâme, (nşr.Yakup Şafak), Konya: Tekin Kitabevi.
• Veled Çelebi, Ahmed Remzi, Tâhirü’l-Mevlevî. (2007). Feridun Nâfiz Uzluk’a Gönderilen Mevlevî Mektupları, (nşr.Yakup Şafak-Yusuf Öz), Konya: Tekin Kitabevi.
• Yavuz, Y.Ş. (1995). “Elmalılı Muhammed Hamdi”, DİA, C.XI, s.57-62, İstanbul.
• Zamantılı, A. (1983). “Yine Remzi Dede”, Erciyes, (Yıl:6, S.68, s.21-23), Kayseri.
• https://ganjoor.net/Firdevsî, Şâh-nâme, Erişim 20.11.2023.