Çok Seslendirme Yaklaşımlarının Isparta Türküsü Örneği Üzerinde Uygulanması ve Karşılaştırmalı Analizi

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 3, 200 - 216, 18.07.2020

Yaşar Özelma

Öz

      Türk kültürünü yansıtan halk ezgileri çok seslendirme çalışmaları için geniş ve önemli bir birikimi temsil etmektedir. Türkülerin küresel boyutta hak ettiği yerini alması bakımından gerçekleştirilen çok seslendirme uygulamalarına cumhuriyet dönemi içerisinde başlanmıştır. Ezgilerin çok seslendirilmesi için üçlü armoni, kontrpuan ve dörtlü armoni (İlerici Armonisi) yaklaşımları bulunmakta ve hangisinin tercih edilmesine ilişkin olarak farklı görüşler bulunmaktadır. Bu çalışmada çoksesli Türk müziği dağarına hizmet etmesi bakımından, Isparta yöresine ait olan “Çayır Çimen Geze Geze” türküsü araştırmacı tarafından ilgili üç ayrı yaklaşımla çok seslendirilmiştir. Ezginin karakterinin korunması bakımından “literatür tarama” yöntemi ile Isparta türkülerine ilişkin olmak üzere ön-araştırma yapılmıştır. Üretilen çoksesli uygulamalar ezginin formundaki cümleler baz alınarak alt alta sunulmuş; analiz edilmiş; teknik bakımdan birbirleriyle karşılaştırılmıştır. Bu uygulamalar kullanılarak ilgili türkü yaylı çalgılar ve solo soprano için düzenlenmiştir. Oluşturulan düzenleme içerisinde bu üç yaklaşımın, ezginin cümle yapısına dikkat etmek kaydıyla iç içe ve birbirlerini destekler nitelikte kullanılabildiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Çok Seslendirme, İlerici Armonisi, Kontrpuan, Müzik Teorisi, Türk Halk Müziği

Kaynakça

• [1] Elçi, A.C., (2008). Tarihsel Gelişim Bağlamında Türk Halk Müziği Araştırmaları. Millî Folklor, 20(78):37-54. s.46.
• [2] Heussenstamm, G., (t.y.). Handbook of Tonal Counterpoint (Chapter Four). Erişim Adresi: https://freecounterpointonline. weebly.com/uploads/8/4/4/5/8445351/chapter_4.pdf. s.25,32.
• [3] İlerici, K., (1970). Bestecilik Bakımından Türk Müziği ve Armonisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi. s.113.
• [4] Köse, Y., (2012). Uygulamalı Armoni Öğretimi. (1. Kitap). İzmir: Arvo Yayınları. s.15.
• [5] Köse, Y., (2012). Uygulamalı Kontrapunt Öğretimi. İzmir: Arvo Yayınları. s.113.
• [6] Murphy, B., (2018). Four Part-Writing (Satb Style). Yayımlanmamış Ders Notu, School of Music, University of Tennessee, Knoxville. Erişim Adresi: https://musictheory materials.utk.edu/wp-content/uploads/2019/01/Part-writing-Rules.pdf. s.9.
• [7] Özdemir, M., (2001). Armoni. İzmir: Kanyılmaz Matbaacılık. s.26.
• [8] Reinhard, K. & Reinhard, U., (2007). Türkiye’nin Müziği Cilt-2 Halk Müziği. (Çeviren: Sinemis Sun). Ankara: Sun Yayınevi. s.123.
• [9] Sağlam, A., (2001). Türk Müziğinde Çokseslilik Uygulamaları ve İlerici Armonisi. İstanbul: Pan Yayıncılık. s.261,270.
• [10] Say, A., (2005). Müzik Sözlüğü. Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. s.135.
• [11] Türkmen, U., (2007). Türk Müziğinde Çokseslilik Tartışmaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1):177-194. s.182,186,192-193.
• [12] Yılmaz, Z., (2007). Türk Mûsıkîsi Dersleri. İstanbul: Çağlar Mûsıkî Yayınları. s.53.
• [13] https://isparta.ktb.gov.tr/TR-71007/isparta-turkuleri-hakkinda. html. Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2020.
• [14] http://www.eksd.org.tr/ussak-makami/. Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2020.
• [15] https://www.turkcebilgi.org/turkuler/isparta-turkuleri/cayir-cimen-geze-geze-29574.html. Erişim Tarihi: 19 Mayıs 2020.