Halk Müziği İcrasında Ezgi Yapılarının Akort Değişimine Etkisi ve Kuramsal Yansımaları

Yıl 2021, Cilt: 16 Sayı: 2, 98 - 112, 27.04.2021

İlhami Kaya

Öz

Halk müzikleri; herhangi bir sanat anlayışından uzak olarak âşık yahut ozan tarafından irticalen duygu, düşünce ya da yaşanılanların dile getirildiği sözlü kültürün müzikal bir söylemidir. Sanat endişesi taşımadığından herhangi bir kurama da ihtiyaç duymaz. Bu nedenle düzenli denebilecek yapıların yanı sıra düzensiz yapılanmaları da beraberinde taşır. Herhangi bir kurama bağlı olmayan bu geleneğin günümüze kadar yaşamasındaki en etkin eğitim metodu usta-çırak ilişkisi olmuştur. Bu tür bir eğitim ve yapıtlara bakıldığında ise kendi içinde kuramsal öğelere sahip yapıların halk ezgilerinde örtük bir şekilde bulunduğu görülmektedir. Çalışma bu yapıların temel halk müziği kuramında yeri ve önemine etken olan nedenleri irdelemektedir. Bununla birlikte halk ezgilerinin düzenler yardımı ile perde alanlarının genişletilerek bir gelişim haritası çıkartılarak ses sistemlerinde dikkat edilmesi gereken noktalara işaret edilmiştir. Yöntem olarak tarama yöntemi ile TRT Halk müziği repertuarı incelenerek düzenlerle ifade edilen eserlerin icra teknikleri ve kullanılan motiflerin perdeleri analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Halk Müziği, Bağlama, Düzenler, TRT Halk Müziği Repertuvarı, Cinsler

Kaynakça

• Arslan, F., (2007). Safiyyüddin-i urmevî ve şerefiyye risâlesi. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Can, M.C., (2001). XV. yüzyıl Türk nazariyatı (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Gazimihal, M.R., (1975). Ülkelerde kopuz ve tezeneli sazlarımız. Ankara: Ankara Üniversitesi Basım Evi.
• Eke, M., (2012). Türk halk müziği repertuvarında bulunan istanbul konulu türkülerin analitik olarak incelenmesi.
• Türk ve Dünya Kültüründe İstanbul, Bildiriler IV, İstanbul’da Sanat: Mimari, El Sanatı, Resim, Müzik. Konya, ss:995-1009.
• Parlak, E., (2000). Türkiye’ de el ile (şelpe) bağlama çalma geleneği ve çalış teknikleri. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Parlak, E., (2013). Garip bülbül neşet ertaş. İstanbul: Demos Yayınları.
• Pelikoğlu, M.C., (2012). Geleneksel Türk halk müziği eserlerinin makamsal açıdan adlandırılması. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Küçükgökçe, Ö., (2010). XV. yüzyılda makamlar (Yayınlanmamış doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Tura, Y., (2000). Horasan tanburu’nun perdeleri ve Türk mûsıkîsi ses sistemi (Ed. Salih Turhan). Türk Halk Müziğinde Çeşitli Görüşler. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Taptık, G., (1972). Bağlama büyük metot. Ankara: G.Taptık Yayınları.
• Tura, Y., (1998). Türk musıkisinin mes'eleleri. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Yılmaz, Ö., (2015). Makam, çok seslilik ve yöresel tavırlar kapsamında bağlama’da düzenler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi. Konya.
• Kurt, İ., (1989). Bağlamada düzen ve pozisyon. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Yükrük, H., (2003). Türk halk müziğinde diziler (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Özbek, M., (1998). Türk halk müziği el kitabı 1 terimler sözlüğü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. Zeren, A., (2008). Müzikte ses sistemleri. İstanbul: Pan Yayıncılık.