BibTex RIS Kaynak Göster

-

Yıl 2015, Cilt: 10 Sayı: 1, 15 - 36, 27.01.2015

YAŞAR Zorlu

Öz

A newspaper published by Aka Gündüz and Ercüment Ekrem in Istanbul (10 January to 27 March 1920)Alay, published cartoons to support the leadership of Mustafa Kemal and warned people that the war of independence would only be successful without being divided into factions and opposing camps. Meanwhile, the Newspaper struggled against some eminent journalists and writers of the time such as Ali Kemal, Refik Halit, Refi Cevat who supported a mandatory system and politicians like Ferit Pasha, who were against the National Struggle. Alay used humour and caricatures with a satiric language to criticize and discredit the opponents of the National Struggle. The Paper especially targeted Ali Kemal, who was the leader of those who opposed to the Anatolian movement by implying his Armenian origin with an editorial policy of alienation. This study deals with the political attitude and journalists working for the Newspaper, Alay, which also focused on the socio-economic problems of Istanbul during the armistice process through humour

Anahtar Kelimeler

The Newspaper Alay National Struggle

Kaynakça

  • Alay, 10 Kanun-ı Sâni 1336 (10 Ocak 1920)–27 Mart 1336 (1920), İstanbul.
  • Akbaba, B. ve Birbudak T. S., (2009). “Millî Mücadele Ve Cumhuriyet Dönemi Mizah Basınında Mustafa Kemal Atatürk İmajı”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 5,ss:1250-1274
  • Apaydın, M. (2013). “Giriş”, Aydede 1922/Refik Halid Karay, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, ss:13-30.
  • Aydın, H. (2009). “Millî Mücadele’de Kemalist Anadolu’nun Mizah Organı: Anadolu'da Peyam-ı Sabah (1921–1922)”, Selçuk Üni. Edebiyat Fak. Dergisi: Sayı: 22, ss:101-115.
  • Ayhan, B. (2009). Atatürk Ve Basın, Konya: Palet Yayınları.
  • Ayışığı, M. (1994). Refi Cevad Ulunay’ın Milli Mücadele Devri Makaleleri, Balıkesir: İnce Ofset.
  • Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu-Batı Yay.
  • Çapanoğlu, M. S. (1970). Basın Tarihimizde Mizah Dergileri, İstanbul: Garanti Matbaası.
  • Çetin, A. (1995). “Ercümend Ekrem Talu”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 11, ss: 274-6.
  • Çeviker, T. (1991). Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü III -Kurtuluş Savaşı Dönemi (1918–1923)-, İstanbul: Adam Yayınları.
  • Çoruk, A. Ş. (2008). Mizah Penceresinden Milli Mücadele, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Denman, K. F. (2009). İkinci Meşrutiyet Döneminde Bir Jön Türk Dergisi: Kadın, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
  • Doğan, A. (1989). Aka Gündüz, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Eray, C. (1994). “Talu, Ercüment Ekrem”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, Cilt:7,ss: 201-202.
  • Güneş, M. (2009). Aka Gündüz’ün Roman, Hikâye Ve Tiyatrolarında Sosyal Meseleler (1909-1958), Yayınlanmamış Doktora Tezi İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
  • Hanioğlu, M. Ş. (1988). “Abdullah Cevdet”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 1, ss: 90-3.
  • Hilav, S. (1992). “Düşünce Tarihi (1908-1980)”, Türkiye Tarihi, Ed. Sina Akşin, İstanbul: Cem Yayınevi, Cilt:4, ss.357-390.
  • Ilgar, İ. (1973). Mütarekede Yerli Ve Yabancı Basın, (Derleme), Kervan Yayınları.
  • İnuğur, M. N. (2005). Basın Ve Yayın Tarihi, İstanbul: Der Yayınları.
  • Kabacalı, A. (1990). Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
  • Kara, E. (2009). Ercüment Ekrem Talu’nun Hikâyelerinde Kadın-Erkek İlişkilerinin Mizahi Dille Eleştirisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Karay, R. H. (2013). Aydede 1922(Haz. Mustafa Apaydın), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Karpat, K. (2011). Türk Siyasi Tarihi -Siyasal Sistemin Evrimi-, İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Koloğlu, O. (2006). Osmanlı’dan 21 Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul: Pozitif Yayınları.
  • Koloğlu, O. (2010). Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
  • -
  • Mardin, Ş. (2005). Jön Türklerin Siyasî Fikirleri 1895–1908, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1994). Bu Ülke, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1994). Jurnal 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Mevlanzade Rıfat (2000). Türkiye İnkılabının İçyüzü, İstanbul: Pınar Yayınları.
  • Okay, C. (2004). Dönemin Mizah Dergilerinde Milli Mücadele Karikatürleri (1919-1922), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Okay, M. O. (2001). “Karay, Refik Halit”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 24, ss: 480-2.
  • Oktay, M. (2008). Aka Gündüz’ün Hayatı, Sanatı Ve Eserleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Öngören, F. (1998). Türk Mizahı Ve Hicvi, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Özsoy, O. (1997). Gazetecinin İnfazı, İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Özyurt, C. (2014). Modern Türk Düşüncesinin Sosyolojisi (1839-1923), Ankara: Kadim Yayınları, ss: 243-74.
  • Tamer, A. (2004). İrade-i Milliye -Ulusal Mücadelenin İlk Resmi Yayın Organı-, İstanbul: Tüstav Yayınları.
  • Topuz, H. (2003). II. Mahmut'tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Tunaya, T. Z. (2003). Türkiye’de Siyasal Partiler, -Cilt 2, Mütareke Dönemi 1918–1922-,İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Tunçay, M. (1992). “Osmanlı İkinci Meşrutiyeti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne (1908-1923)”, Türkiye Tarihi, Ed. Sina Akşin, İstanbul: Cem Yayınevi,Cilt:4, ss.27-81,.
  • Uçman, A. (2008). “Rıza Tevfik Bölükbaşı”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:35, ss. 68-70.
  • Uzun, M. (1989). “Ali Kemal”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 2, ss. 405-8.
  • Uğurcan, S. (1989). “Aka Gündüz”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 2, ss. 208-9..
  • Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Ünal, Y. (2013). “Refik Halit Karay ve Millî Mücadele”, H i s t o r y S t u d i e s, Volume: 5 Issue: 1, pp: 367-389.
  • Varlık, M. B. (1985). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mizah”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, Cilt: 4, ss:1092-1100.
  • Yücebaş, H. (1959). Bütün Cepheleriyle Aka Gündüz, Hayatı-Hatıraları-Eserleri-, İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık.

MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ “ALAY” VE POLİTİK TAVRI

Yıl 2015, Cilt: 10 Sayı: 1, 15 - 36, 27.01.2015

YAŞAR Zorlu

Öz

Alay gazetesi; işgal koşullarında İstanbul’da Aka Gündüz ve Ercüment Ekrem tarafından Milli Mücadele’ye destek amacıyla çıkarılmış ve 12 sayı (10 Ocak–27 Mart 1920) yayınlanabilmiştir. Gazetenin Milli Mücadele’ye desteği daha çok; mandacılığı savunan Ali Kemal, Refik Halit, Refi Cevat, Rıza Tevfik gibi dönemin etkin gazeteci ve yazarları ile Ferit Paşa gibi politikacıların bağımsızlık savaşı aleyhinde kamuoyu oluşturma gayretlerini engellemeye çalışmak şeklinde olmuştur. Bu amaçla Alay; doğasını hicvin, alaya almanın, eleştirinin ve güldürürken bile düşündürmenin oluşturduğu mizahı ve karikatür sanatını bir araç olarak kullanmış, Milli Mücadele muhaliflerini hicvetmiş ve halk nazarında gülünç bir duruma düşürmüştür. Alay, özellikle de basında Anadolu Hareketi’ne muhalefet eden koronun başını çeken Ali Kemal’i hedef almış, “Ermenilikle” de özdeşleştirerek ötekileştirici bir yayın politikası izlemiştir. Araştırmada Mütareke İstanbul’unun sosyo-ekonomik sorunlarını da mizah yoluyla gündemine taşıyan Alay’ın kimlik bilgileri, kadrosu ve politik tavrı incelenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Alay Gazetesi Millî Mücadele Mizahla Ötekileştirme İtibarsızlaştırma Aka Gündüz Ercüment Ekrem Ali Kemal Refik Halit Refi Cevat.

Kaynakça

  • Alay, 10 Kanun-ı Sâni 1336 (10 Ocak 1920)–27 Mart 1336 (1920), İstanbul.
  • Akbaba, B. ve Birbudak T. S., (2009). “Millî Mücadele Ve Cumhuriyet Dönemi Mizah Basınında Mustafa Kemal Atatürk İmajı”, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 5,ss:1250-1274
  • Apaydın, M. (2013). “Giriş”, Aydede 1922/Refik Halid Karay, İstanbul: İnkılâp Kitabevi, ss:13-30.
  • Aydın, H. (2009). “Millî Mücadele’de Kemalist Anadolu’nun Mizah Organı: Anadolu'da Peyam-ı Sabah (1921–1922)”, Selçuk Üni. Edebiyat Fak. Dergisi: Sayı: 22, ss:101-115.
  • Ayhan, B. (2009). Atatürk Ve Basın, Konya: Palet Yayınları.
  • Ayışığı, M. (1994). Refi Cevad Ulunay’ın Milli Mücadele Devri Makaleleri, Balıkesir: İnce Ofset.
  • Berkes, N. (1978). Türkiye’de Çağdaşlaşma, İstanbul: Doğu-Batı Yay.
  • Çapanoğlu, M. S. (1970). Basın Tarihimizde Mizah Dergileri, İstanbul: Garanti Matbaası.
  • Çetin, A. (1995). “Ercümend Ekrem Talu”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 11, ss: 274-6.
  • Çeviker, T. (1991). Gelişim Sürecinde Türk Karikatürü III -Kurtuluş Savaşı Dönemi (1918–1923)-, İstanbul: Adam Yayınları.
  • Çoruk, A. Ş. (2008). Mizah Penceresinden Milli Mücadele, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Denman, K. F. (2009). İkinci Meşrutiyet Döneminde Bir Jön Türk Dergisi: Kadın, İstanbul: Libra Kitapçılık ve Yayıncılık.
  • Doğan, A. (1989). Aka Gündüz, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Eray, C. (1994). “Talu, Ercüment Ekrem”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, Cilt:7,ss: 201-202.
  • Güneş, M. (2009). Aka Gündüz’ün Roman, Hikâye Ve Tiyatrolarında Sosyal Meseleler (1909-1958), Yayınlanmamış Doktora Tezi İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
  • Hanioğlu, M. Ş. (1988). “Abdullah Cevdet”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 1, ss: 90-3.
  • Hilav, S. (1992). “Düşünce Tarihi (1908-1980)”, Türkiye Tarihi, Ed. Sina Akşin, İstanbul: Cem Yayınevi, Cilt:4, ss.357-390.
  • Ilgar, İ. (1973). Mütarekede Yerli Ve Yabancı Basın, (Derleme), Kervan Yayınları.
  • İnuğur, M. N. (2005). Basın Ve Yayın Tarihi, İstanbul: Der Yayınları.
  • Kabacalı, A. (1990). Başlangıçtan Günümüze Türkiye’de Basın Sansürü, İstanbul: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
  • Kara, E. (2009). Ercüment Ekrem Talu’nun Hikâyelerinde Kadın-Erkek İlişkilerinin Mizahi Dille Eleştirisi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Karay, R. H. (2013). Aydede 1922(Haz. Mustafa Apaydın), İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
  • Karpat, K. (2011). Türk Siyasi Tarihi -Siyasal Sistemin Evrimi-, İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Koloğlu, O. (2006). Osmanlı’dan 21 Yüzyıla Basın Tarihi, İstanbul: Pozitif Yayınları.
  • Koloğlu, O. (2010). Osmanlı Dönemi Basının İçeriği, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
  • -
  • Mardin, Ş. (2005). Jön Türklerin Siyasî Fikirleri 1895–1908, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1994). Bu Ülke, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Meriç, C. (1994). Jurnal 1, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Mevlanzade Rıfat (2000). Türkiye İnkılabının İçyüzü, İstanbul: Pınar Yayınları.
  • Okay, C. (2004). Dönemin Mizah Dergilerinde Milli Mücadele Karikatürleri (1919-1922), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
  • Okay, M. O. (2001). “Karay, Refik Halit”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 24, ss: 480-2.
  • Oktay, M. (2008). Aka Gündüz’ün Hayatı, Sanatı Ve Eserleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Öngören, F. (1998). Türk Mizahı Ve Hicvi, Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları.
  • Özsoy, O. (1997). Gazetecinin İnfazı, İstanbul: Timaş Yayınları.
  • Özyurt, C. (2014). Modern Türk Düşüncesinin Sosyolojisi (1839-1923), Ankara: Kadim Yayınları, ss: 243-74.
  • Tamer, A. (2004). İrade-i Milliye -Ulusal Mücadelenin İlk Resmi Yayın Organı-, İstanbul: Tüstav Yayınları.
  • Topuz, H. (2003). II. Mahmut'tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Tunaya, T. Z. (2003). Türkiye’de Siyasal Partiler, -Cilt 2, Mütareke Dönemi 1918–1922-,İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Tunçay, M. (1992). “Osmanlı İkinci Meşrutiyeti’nden Türkiye Cumhuriyeti’ne (1908-1923)”, Türkiye Tarihi, Ed. Sina Akşin, İstanbul: Cem Yayınevi,Cilt:4, ss.27-81,.
  • Uçman, A. (2008). “Rıza Tevfik Bölükbaşı”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt:35, ss. 68-70.
  • Uzun, M. (1989). “Ali Kemal”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 2, ss. 405-8.
  • Uğurcan, S. (1989). “Aka Gündüz”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 2, ss. 208-9..
  • Ülken, H. Z. (1992). Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi, İstanbul: Ülken Yayınları.
  • Ünal, Y. (2013). “Refik Halit Karay ve Millî Mücadele”, H i s t o r y S t u d i e s, Volume: 5 Issue: 1, pp: 367-389.
  • Varlık, M. B. (1985). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Mizah”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, İstanbul: İletişim Yayınları, Cilt: 4, ss:1092-1100.
  • Yücebaş, H. (1959). Bütün Cepheleriyle Aka Gündüz, Hayatı-Hatıraları-Eserleri-, İstanbul: Ahmet Halit Yaşaroğlu Kitapçılık.
Toplam 47 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm İletişim Bilimleri
Yazarlar

YAŞAR Zorlu

Yayımlanma Tarihi 27 Ocak 2015
Yayımlandığı Sayı Yıl 2015 Cilt: 10 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Zorlu, Y. (2015). MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ “ALAY” VE POLİTİK TAVRI. Humanities Sciences, 10(1), 15-36. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.1.4C0191
AMA Zorlu Y. MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ “ALAY” VE POLİTİK TAVRI. Humanities Sciences. Ocak 2015;10(1):15-36. doi:10.12739/NWSA.2015.10.1.4C0191
Chicago Zorlu, YAŞAR. “MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ ‘ALAY’ VE POLİTİK TAVRI”. Humanities Sciences 10, sy. 1 (Ocak 2015): 15-36. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.1.4C0191.
EndNote Zorlu Y (01 Ocak 2015) MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ “ALAY” VE POLİTİK TAVRI. Humanities Sciences 10 1 15–36.
IEEE Y. Zorlu, “MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ ‘ALAY’ VE POLİTİK TAVRI”, Humanities Sciences, c. 10, sy. 1, ss. 15–36, 2015, doi: 10.12739/NWSA.2015.10.1.4C0191.
ISNAD Zorlu, YAŞAR. “MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ ‘ALAY’ VE POLİTİK TAVRI”. Humanities Sciences 10/1 (Ocak 2015), 15-36. https://doi.org/10.12739/NWSA.2015.10.1.4C0191.
JAMA Zorlu Y. MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ “ALAY” VE POLİTİK TAVRI. Humanities Sciences. 2015;10:15–36.
MLA Zorlu, YAŞAR. “MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ ‘ALAY’ VE POLİTİK TAVRI”. Humanities Sciences, c. 10, sy. 1, 2015, ss. 15-36, doi:10.12739/NWSA.2015.10.1.4C0191.
Vancouver Zorlu Y. MÜTAREKE İSTANBUL’UNDA MİZAH GAZETESİ “ALAY” VE POLİTİK TAVRI. Humanities Sciences. 2015;10(1):15-36.