ULUSLARARASI VERGİ ANLAŞMALARININ İÇ HUKUKTAKİ KONUMU

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 2, 1 - 24, 18.04.2019

Muhammet Emre Erdem , İmran Arıtı Erdem

Öz

Uluslararası vergi anlaşmalarının iç hukuktaki konumu, normlar
hiyerarşisinde hangi basamakta olduğu ile ilgilidir. Bu bakımdan öncelikle
uluslararası anlaşmaların hiyerarşideki yerini düzenleyen Anayasa’nın 90.
maddesi incelenmelidir. Buradaki genel kural, anlaşmaların kanunlarla eşit
düzeyde olduğu şeklindedir. Ancak bu maddeye göre, temel hak ve özgürlüklere
ilişkin bir uluslararası anlaşmanın kanunlarla çatışması halinde, anlaşma
hükümleri uygulanır. Anayasa’nın 90. maddesinin 5. fıkrasında yer alan bu
kurallar, uluslararası vergi anlaşmaları için de geçerlidir. Bu kapsamda
uluslararası vergi anlaşmalarının, normlar hiyerarşisindeki yerinin belirlenmesi
bakımından, temel hak ve özgürlüklere ilişkin anlaşmalar arasında olup
olmadığının ortaya koyulması elzemdir. Bu bağlamda, çalışmada uluslararası
vergi anlaşmalarının temel hak ve özgürlüklere ilişkin olup olmadığı incelenmiş
ve normlar hiyerarşisindeki yeri ve iç hukuktaki uygulanabilirliği tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Normlar Hiyerarşisi, Uluslararası Anlaşmalar, Temel Hak Ve Özgürlükler, Uluslararası Vergi Anlaşmaları, Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları

Kaynakça

• • Akbay, M., (1991). Milletlerarası Vergi Anlaşmaları. Vergi Dünyası Dergisi, Sayı:113, ss:3-9.
• • Akkutay, A.İ., (2007). Uluslararası Anlaşmaların Türk İç Hukukundaki Konumu ve Etkileri. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı:1-2, ss:415-447.
• • Arnold, B.J., (2013). An Overview of Major Issues In The Appliction of Tax Treaties. Papers in Selected Topics in Administration of Tax Treaties for Developing Countries, Paper No.1-A.
• • Arnold, B.J., (2015). An Introduction to International Tax Treaties. UN Course on Double Tax Treaties, Dakar-Senegal, 9-12 Kasım.
• • Atar, Y., (2013). Türk Anayasa Hukuku, 8. Tıpkı Baskı. Konya: Mimoza Yayınları.
• • Aybay, R., (2007). Uluslararası Anlaşmaların Türk Hukukundaki Yeri. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı:70, ss:187-213.
• • Aybay, R., (2008). Uluslararası Antlaşmalar Konusunda Türk Hukukunun Önemli Bir Eksikliği: "Ön-Denetim". Mülkiye Dergisi, Cilt:32, Sayı:258, ss:17-47.
• • Başak, L., (2005). Türkiye’nin İmzalamış Olduğu Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının Yürürlüğe Girme Prosedürü. Vergi Sorunları Dergisi, Cilt:201, ss:79-91.
• • Başlar, K., (2004). Uluslararası Anlaşmaların Onaylanması, Üstünlüğü ve Anayasal Denetimi Üzerine. Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni: Prof.Dr. Sevin Toluner’e Armağan, Yıl:24, Sayı:1, ss:279-336.
• • Bilir, F., (2005). Anayasa’nın 90. Maddesinde Yapılan Değişiklik Çerçevesinde Milletlerarası Antlaşmaların İç Hukuktaki Yeri. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:2, ss:77-109.
• • Bossuyt, M., (2012). Anayasa ve Uluslararası Antlaşmalar Arasındaki İlişki: Belçika’dan Bir Değerlendirme. Anayasa Yargısı, Sayı:29, ss:95-106.
• • Canbay, T. ve Akyol, Ö., (2014). Uluslararası Alanda Vergilendirme Yetkisinin Kullanımı. Prof. Dr. Naci Muter’e Armağan. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Rektörlük Basımevi, ss:69-84.
• • Canyaş, O., (2016). Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının İç Hukuktaki Konumu. Ankara: Adalet Yayınevi.
• • Cenkeri, E., (2011). Hukuk Doktrininde Uluslararası Vergi Anlaşmalarının Konumu. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Aralık, Sayı:24, ss:167-174. • Çağan, N., (1982). Vergilendirme Yetkisi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• • Çelikkaya, A. ve Bişkin, A., (2012). Uluslararası Alanda Vergi İdareleri Arasında Bilgi Değişimi: Türkiye’nin Taraf Olduğu Anlaşmalar Açısından Konunun Değerlendirilmesi. Maliye Dergisi, Temmuz-Aralık, Sayı:164, ss:76-94.
• • Çiçek, H.G. ve Mutlucan Sayın, S., (2013). Uluslararası Vergi Hukukunun Kaynakları Üzerine Bir Değerlendirme. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:32, Sayı:2, ss:141-169.
• • Çimen, Y., (2004). İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa, Madde 90/son), Ulusal Toplantı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, ss:92-99.
• • Erdoğan, M., (2011). Anayasa Hukuku, Gözden Geçirilmiş 7. Baskı. İstanbul: Orion Kitabevi.
• • Ergül, O., (2014). Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir, Yıldırım Uler’e Armağan. Lefkoşa: Yakındoğu Üniversitesi Yayınları, ss:65-87.
• • Ersoy, U., (2005). Milletlerarası Andlaşmaların İç Hukuka Etkisi. Hukuk Gündemi, S:3.
• • Gemalmaz, B., (2014). Mali Güç Ölçütünü Dikkate Almayan Aşırı Vergi Mülkiyet Hakkı İhlalidir: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Macaristan’a Karşı 14 Mayıs 2013 Tarihinde Verdiği N.K.M. Kararının İncelenmesi. İstanbul Barosu Dergisi, C:88, S:2, ss:128-143.
• • Gökpınar, M., (2015). Bir Kavram Olarak İnsan Hakları ve Çeşitli Açılardan Sınırlandırılması. TBB Dergisi, Yıl:28, S:120.
• • Gören, Z., (1995). Anayasa ve Sorumluluk. Ankara: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, Döner Sermaye İşletmesi, Yayın No:58.
• • Gözler, K., (2000). Türk Anayasa Hukuku, 1. Baskı. Bursa: Ekin Kitabevi.
• • Gözler, K., (2007). Hukuka Giriş, 4. Baskı. Bursa: Ekin Kitabevi Yayınları.
• • Gözler, K., (2011). Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 11. Baskı. Bursa, Ekin Yayınevi.
• • Gülmez, M., (2004a). İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa, Madde 90/son), Ulusal Toplantı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, ss:38-82.
• • Gülmez, M., (2004b). Anayasa Değişikliği Sonrasında İnsan Hakları Sözleşmelerinin İç Hukuktaki Yeri Ve Değeri. TBB Dergisi, S:54, ss:147-161.
• • Güneş, G., (2008). Vergilerin Yasallığı İlkesi, 1. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• • Han, S., (2011). The Harmonization of Tax Treaties and Domestic Law, Brigham Young University International Law and Management Review, Cilt:7, Sayı:2, ss:29-50.
• • Hekimoğlu, M.M., (2002). 1982 Anayasasına Göre İnsan Hakları Kavramı, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:5, S:7, ss:53-70
• • Hekimoğlu, M.M., (2004). Avrupa Topluluğu Hukuku ve 1982 Anayasası’na Göre Egemenlik, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı:51, ss:27-46.
• • Işık, H., (2014). Uluslararası Vergilendirme. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• • İdikut Özpençe, A. ve Özpençe, Ö., (2007). Küreselleşme ve Uluslararası Kuruluşların Ulus-Devletin Vergilendirme Yetkisine Etkileri, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt:4, Sayı:1, ss:1-21.
• • Karaldı, H., (2015). Uluslararası Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Karataş Durmuş, N., (2018). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı ve Vergilendirme, https://vergialgi.net/vergi/avrupa-insan-haklari-mahkemesi-kararlarinda-mulkiyet-hakki-ve-vergilendirme/ (Erişim Tarihi: 29.12.2018).
• • Nakayama, K., (2011). Tax Policy: Designing and Drafting A Domestic Law to Implement A Tax Treaty. International Monetary Fund, Technical Notes and Manuals Series, Cilt:11/01, ss:1-10.
• • Nazalı, E. ve Demirci, M., (2009). Mülkiyet Hakkı ve Vergilendirme Vergi Dünyası Dergisi, Yıl:28, Sayı:334, ss:24-33.
• • Öncel, M., Kumrulu, A. ve Çağan, N., (2016). Vergi Hukuku, 25. Baskı. Ankara, Turhan Kitabevi.
• • Özbudun, E., (2012). Türk Anayasa Hukuku, 13. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları.
• • Özer, M., (2006). Vergilendirmede Global Eğilimler ve Uluslararası Vergi Anlaşmaları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Pazarcı, H., (2004). İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa, Madde 90/son), Ulusal Toplantı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, ss:156-161.
• • Russo, R., (ed.) (2007). Fundamentals of International Tax Planning. Amsterdam: IBDF Publications.
• • Sabuncu, Y., (2005). Anayasaya Giriş, 11. Baskı. Ankara: İmaj Yayınevi.
• • Sağlam, M., (2011). Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazançlarının Vergilendirilmesi. Ankara: Yaklaşım Yayıncılık.
• • Sur, M., (2005). Uluslararası Hukukun Esasları. İstanbul: Beta Yayınları.
• • Şimşek, S., (2010). Vergi Politikaları, Mülkiyet Hakkı ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi. Maliye Dergisi, Sayı: 169, Temmuz-Aralık, ss:323-345.
• • Taşkan, Y.Z., (2018). Vergi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi.
• • TBMM (2008). Madde Gerekçeli Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. https://acikerisim.tbmm.gov.tr/xmlui/bitstream/handle/11543/1169/200901027.pdf?sequence=1&isAllowed=y (Erişim Tarihi: 06.01.2019).
• • TBMM Dışişleri Komisyonu, (2018). TBMM Dışişleri Komisyonu Tutanak Dergisi, Dönem: 27, Yasama Yılı: 2, 1. Toplantı, 17.10.2018, s:6. https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2188 (Erişim Tarihi: 26.12.2018).
• • Yaltı Soydan, B., (1995). Uluslararası Vergi Anlaşmaları. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• • Yaltı, B., (2006). Vergi Yükümlüsünün Hakları. İstanbul: Beta Yayınları.
• • Yaltı, B., (2011). Türk Vergi Anlaşması Uygulamasına İlişkin Gözlemler, Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi İsviçre – Türkiye Araştırmalar Vakfı, İsviçre-Türkiye Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması’nın Temel Esasları Sempozyumu – 8 Nisan 2011. http://www.khas.edu.tr/news/308 (Erişim Tarihi: 28.12.2018).
• • Yüzbaşıoğlu, N., (2004). İnsan Hakları Uluslararası Sözleşmelerinin İç Hukukta Doğrudan Uygulanması (Anayasa, Madde 90/son), Ulusal Toplantı. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, ss:83-92.