BANKACILIK SEKTÖRÜ RİSKLERİ İLE FİNANSAL KIRILGANLIK ARASINDAKİ ETKİLEŞİM: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2016, Cilt: 11 Sayı: 2, 173 - 193, 13.04.2016

İSMAİL Çeviş , ABDULVAHAP Özcan , SEDA Başer

Öz

Çalışmanın amacı; Türkiye’de, 1990-2014 dönemi için, yıllık zaman serisi verileri kullanımıyla bankacılık sektörü riskleri ile finansal kırılganlık arasındaki etkileşimi ortaya koymaktır. Çalışmada, değişkenler arasındaki dinamik ilişkileri ortaya koymak üzere VAR modeli uygulanmıştır. Model’de, faiz riski (IR),likidite riski (LR), döviz kuru riski (ER), kredi riski (CR)ve finansal kırılganlık endeksi (FFI) olmak üzere 5 değişken kullanılmıştır. Finansal kırılganlık endeksindeki değişimin, birinci dönemde 100%’ü kendisi tarafından açıklanmaktadır. Ancak ikinci dönem sonrasında FFI, Likidite Riski ve Kur Riski tarafından açıklanmaktadır (sırasıyla %40 ve %11). Ayrıca kur riski ve faiz riski, yaklaşık %30 oranında finansal kırılganlık endeksi tarafından açıklanmaktadır. Etki tepki fonksiyonları ile varyans ayrıştırma analiz bulguları ortaya koymaktadır ki; likidite riski, kredi riski ve kur finansal kırılganlık üzerinde daha etkilidir. Ayrıca, Türkiye’de kriz dönemlerinde likidite riski ön plana çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Bankacılık Sektörü, Bankacılık Sektörü Riskleri, Finansal Kırılganlık, VAR Analizi, Türkiye

THE INTERACTION OF THE BANKING SECTOR RISKS WITH FINANCIAL FRAGILITY: THE CASE OF TURKEY

Öz

The objective of this paper is to characterize the interaction
of the banking sector risks with financial fragility by using annual
data of Turkey from 1990 to 2014. The empirical work adopts a VAR
(Vector Autoregressive) framework to capture the dynamic relationships
among variables. In our model, there are five variables. They are,
respectively, Interest Risk (IR), Liquidity Risk (LR), Exchange Risk
(ER), Credit Risk (CR) and Financial Fragility Index (FFI). According
to variance decompositions results, FFI is completely explained (100
percent) by its innovations in the first period, but after second
periods FFI is explained by the innovations of Liquidity Risk and
Exchange Risk (respectively 40%, 11%). In addition, ER and IR are
explained by the innovations of FFI in the portion of approximately
30%. Impulse response functions and forecast error variance
decompositions indicate that liquidity risk, credit risk and kur riski
are more effective on financial fragility. The period of crisis in
Turkey, liquidity risk come into prominence.

Anahtar Kelimeler

Turkish Banking Sector, Banking Sector Risks, Financial Fragility, VAR Analysis, Turkey

Kaynakça

• • Afşar, B., (2007). Türk Bankacılık Sektöründe Krizler. Konya: Ticaret Odası ETÜT Araştırma Raporu.
• • Akgüç, Ö., (1975). Cumhuriyet Döneminde Bankacılık Alanında Gelişmeler. Türkiye Bankalar Birliği Yayınları. Ankara, pp:9-23.
• • Akpınar, T., (2009). Türkiye’de Ekonomik Krizler: 1994, 1998-1999 ve 2001 Krizleri. Sineztezi E-Dergisi: Volume:5, Number:7, pp:4-18.
• • Aloğlu, Z.T., (2005). Bankacılık Sektörünün Karşılaştığı Riskler ve Bankacılık Krizleri Üzerindeki Etkileri. Yayımlanmamış Uzman Yeterlilik Tezi. Ankara: TCMB Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• • Ardıç, H., (2004). 1994-2001 Yılı Ekonomik Krizlerin, TCMB bilançosunda yarattığı hareketlerin incelenmesi. Yayımlanmamış Uzman Yeterlilik Tezi. Ankara: TCMB Muhasebe Genel Müdürlüğü.
• • Atış, A.G. and Saygılı, F., (2014). Türkiye’de Kredi Hacmi ve Cari Açık İlişkisi Üzerine Bir İnceleme. Business and Economic Research Journal: Volume:15, Number:4, pp:129-141.
• • Barışık, S., (2010). Türkiye’de Finansal Serbestleşme Sürecinde Mali Baskınlığın Bankacılık Sektörüne Etkisi. Journal of World of Turks: Volume:2, Number:1, pp:429-447.
• • BDDK, (2006). Finansal Piyasalar Raporu. Ankara.
• • Berument, H., (2002). Döviz Kuru Hareketleri ve Enflasyon Dinamiği: Türkiye Örneği. Ankara, Bilkent Üniversitesi Yayını, pp:1-12.
• • Börekçi, E., (2004). Bankacılıkta Faiz ve Döviz Riski Yönetimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Brooks, C., (2002). Introductory Econometrics for Finance. England: Cambridge University Press.
• • Bulut, Ş. and Özdemir, A., (2012). İMKB ve Dow Jones Industrial Arasındaki İlişki: Eş-Bütünleşme Analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi: Volume:19, Number:1, pp:211-224.
• • Civelek, B., (2009). Küresel Finansal Kriz ve Türk Bankacılık Sektörü. Görüş Global Leaders Bildirisi. Ankara, pp:21-39.
• • Çağıl, G., (2011). 2008 Küresel Kriz Sürecinde Türk Bankacılık Sektörünün Finansal Performansının Electre Yöntemi ile Analizi. Maliye-Finans Yazıları Dergisi: Volume: 32, Number:93, pp:51-77.
• • Çakmak, U., (2013). Finansal Kırılganlık Endeksi: Türkiye 1989-2011 ve Yorumlar. Uludağ Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:17, Number:1, pp:239-260.
• • Çelik, S. and Akarım, Y.D., (2012). Likidite Riski Yönetimi: Panel Veri Analizi ile İMKB Bankacılık Sektörü Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Eskişehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi: Volume:13, Number:1, pp:1-17.
• • Çınar, B., (2010). Küresel Kriz ve Politika Uygulamaları. Ekonomi Notları Dergisi: Volume:10, Number:12, pp:7-16.
• • Demirel, B. and Karanfil, N., (2013). Bankacılık Sektöründe Banka Kırılganlık Endeksini Belirleyen Faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:7, Number:51, pp:1-19.
• • Didin, S., (2009). Türk Bankacılık Sektöründe Kur Riskinin Ölçümü ve Yönetimi. Mevzuat Dergisi: Volume:12, Number:143, pp:6-17
• • Elmas, B. and Yıldırım, M., (2010). Kriz Dönemlerinde Hisse Senedi Fiyatı ile İşlem Hacmi İlişkisi. Atatürk Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:24, Number:2, pp:37-46.
• • Erkan, H., (2009). Türkiye’de Likidite Bolluğu. http://www.milliyet.com.tr/imkb-baskani-erkan--turkiye-de-likidite-bollugu-var/ekonomi/ekonomidetay/19.10.2009/1152100/default.htm. Erişim Tarihi: 19.10.2009.
• • Günal, M., (2001). Türk Bankacılık Sektörünün Sorunları ve Geleceği. Ankara Ticaret Odası. Ankara, pp:55-72.
• • Günal, M., (2007). Para, Banka ve Finansal Sistem. Ankara: Yeni Dönem Yayınları.
• • Işık, S., Duman, K., and Korkmaz, A., (2004). Türkiye Ekonomisinde Finansal Krizler ve Bir Faktör Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:19, Number:1, pp:45-69.
• • Işıktaç, M.Ş., (2009). Bankacılığın Tarihçesi. Türkiye Bankalar Birliği Dergisi: Volume:17, Number:26, pp:8-18.
• • Kaplan, F. and Yapraklı, S., (2014). Ekonomik Kırılganlık Endeksi Göstergelerinin Döviz Kuru Üzerindeki Etkileri: Kırılgan 12 Ülke Üzerine Panel Veri Analizi. Alanya İşletme Dergisi: Volume:6, Number:3, pp:111-121.
• • Karagöl, E.T., (2010). Geçmişten Günümüze Türkiye’de ki Dış Borçlar. SETA Analiz Raporu. Ankara, Hazine Müsteşarlığı Verileri.
• • Koch, T.W., (1995). Bank Management. USA: The Dryden Press.
• • Korkmaz, T.K., (2004). Bankalarda Kredi Risk Ölçümünde Alternatif Yöntemler. Active Bankacılık ve Finans Dergisi: Volume:5, Number:11, pp:49-62.
• • Korukçu, Ü., (1998). Bankacılığın Tarihsel Gelişimi: 40. Yılında Türkiye Bankalar Birliği ve Türk Bankacılık Sistemi. Türkiye Bankalar Birliği Yayınları. Ankara, pp:1-16.
• • Okay, E., (2001). Türk Bankacılık Sektöründe Risk ve Kriz. İstanbul Ticaret Üniversitesi Dergisi: Volume:1, Number:2, pp:81-102
• • Özcan, A., (2012). Türkiye’de Ticari Bankacılık Sektöründe Rekabet Düzeyinin Belirlenmesi: 2002-2009 dönemleri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:7, Number: 16, pp:9-20.
• • Özcan, B. and Arı, A., (2011). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği. BER Journal: Volume:2, Number: 1, pp:121-142.
• • Özçelik, O., (2006). Bankacılıkta Risk Analizi, Yönetimi ve Riskten Korunma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Parasız, İ. and Cansızlar, D., (2001). Bankacılık ve Sermaye Piyasası. İktisat Dergisi: Volume:5, Number:41, pp:10-22.
• • Şimşek, K.Ç., (2007). Bankacılıkta Risk ve Risk Ölçüm Yöntemleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Taşkın, F.D., (2011). Türkiye’de Ticari Bankaların Performansını Etkileyen Faktörler. Ege Akademik Barış Dergisi: Volume:11, Number:2, pp:289-298.
• • Tunay, K.B., (2015). Kredi Portföylerinde Sektörel Yoğunlaşma ve Risk İlişkisi: Türk Ticari Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Analiz. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasa Dergisi: Volume:9, Number:1, pp:127-147.
• • Uçarkaya, S., (2006). Kamu Bankalarının Bankacılık Sistemindeki Rolü. Yayımlanmamış Uzman Yeterlilik Tezi. Ankara: Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• • Umutlu, G., (2008). İşlem Hacmi ve Fiyat Değişimleri Arasındaki Nedensellik ve Dinamik İnceleme. Gazi Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:10, Number:1, pp:231-246.
• • Ural, M., (2003). Finansal Krizler ve Türkiye. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:18, Number:1, pp:11-28.
• • Uygur, E., (2001). 2000 Kasım ve 2001 Şubat Krizleri Üzerine Değerlendirmeler. Mülkiyetler Birliği Dergisi: Volume:8, Number:27, pp:41-62.
• • Yağcılar, G., (2011). Türk Bankacılık Sektörünün Rekabet Yapısının Analizi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu Raporu. Ankara.
• • Yıldırım, O., (2004). Türk Bankacılık Sektöründe Yeniden Yapılandırma ve Düzenlemeler. Finans-Politik Ekonomik Yorumlar Dergisi: Volume:7, Number:30, pp:39-50.
• • Yiğitbaş, Ş.B., (2014). Türkiye’de Banka Kredileri ve Konjonktür Dalgalanmaları Arasındaki İlişkinin Analizi. Bankacılar Dergisi: Volume:22, Number:90, pp:56-68.
• • Yücel, A., (2003). Bankacılık Sektöründe Risk Ölçümü ve Yönetimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik niversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• • Yükseler, Z., (2004). Türkiye’de Enflasyonist Süreç ve Etkileyen Faktörlere İlişkin Bir Değerlendirme. Ankara, Merkez Bankası Raporu, pp:1-8.
• • Zeren, F. and Demirci, Ş.D., (2013). Yerel ve Küresel Krizler Işığında Basel II Kriterlerinin Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Etkileri:2001-2010 Veri Analizi. Niğde Üniversitesi İktisat Dergisi: Volume:6, Number:2, pp:17-27.