MALATYA BATTALGAZİ EVİ KAZISI SİGRAFİTTO TEKNİKLİ BİR GRUP SERAMİĞİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 1, 1 - 27, 20.01.2018

İsmail Aytaç , Elif Tatlı

Öz

Seyit Battalgazi kendini savaş meydanlarında
ispatlamış bir halk kahramanıdır. Doğum tarihi bilinmemekle beraber M.S. 6.yy’da
Malatya’da doğduğu bilinmektedir. Seyit sıfatı onu Hz. Muhammed’e ve soyuna
bağlar. Malatya serdarı Hüseyin Gazi’nin oğludur. Hüseyin Gazi İslamiyet’e ve
Malatya’ya hizmet etmiş bir şahsiyettir. 2011 yılında Malatya Battalgazi İlçesinde
bulunan Battal Gazi Evinde, Prof. Dr. İsmail AYTAÇ danışmanlığında
gerçekleştirilen temizlik ve sondaj kazısı çalışmaları esnasında mescit, türbe
ve türbe etrafında bazı yapıların duvar kalıntıları, soku taşı, künkler ve
havuza ait mekânların beden duvarları yüzeye çıkarılmıştır. Yapılan kazıda bu
mekânlar içerisinde mescit bölümünün kuzeyinde doğu-batı doğrultusunda uzanan
küçük bir mekânda çok sayıda sırlı ve sırsız seramik parçaları bulunmuştur. İki
aylık bir çalışma sonucunda 1064 adet seramik parçası bulunmuştur. Bütün
seramikler içerinde 494 adet seramiği sigrafitto bezemeli seramik grubu
oluşturmaktadır. Bunların sadece 21 tanesi ilk kez bir makalenin konusu olarak
yayınlanmaktadır. Bulunan parçalar ağız, gövde ve kaidelere ait amorf
malzemelerdir. Sigrafitto örnekler içerisinde biri kuş figürlü, diğerleri
stilize bitki motifleri ve soyut bezeme içermektedir. Yeşil, kahverengi ve sarı
ağırlıklı tonları ile sırlanmış mutfak kaplarıdır. Bu seramikler Ortaçağ
Anadolu İslami dönem yerel sigrafitto örnekleridir.  Dönemine tanıklık eden bu seramikler
içerisinde Bizans etkili bazı örneklerin bulunması, kültürel etkileşimi ve
sanat anlayışına dair önemli veriler sunmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Malatya, Ortaçağ, Malatya Battalgazi Evi Kazısı, Seramik, Sigrafitto

Kaynakça

• • Acun, H., (1995). Yozgat Müzesindeki Selçuklu Kâseleri, 9. Milletler Arası Türk Sanatları Kongresi, C. 1, Bildiriler Kitabı, Ankara.
• • Akturan, M., (1989). Eski Malatya Nekropolü Kazısı 1976, , İstanbul: Kazı Monografileri Dizisi, Arkeoloji ve Sanat Yayınları 1.
• • Amstrong,P., (1988).Some Byzantine and Later Settlements in Eastern Phokis. BSA.
• • Atıcı, K., Tatlı, E., (2017). Malatya Sevserek I. Han Sırlı Seramikleri, Geçmişten Günümüze Malatya Uluslararası Sempozyumu Kent, Kültür ve Kimlik (14-16 Nisan 2016 Malatya), Ankara, Bildiriler Kitabı, ss.987-1026.
• • Aytaç, G., (2010). Elazığ Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzesindeki Artuklu-Selçuklu Seramikleri, NWSA, E-Journel of New World Sciences Academy, Volume:5, Number:4, Article Number: 4C0059, ISSN: 1308-7320, ss. 506-525.
• • Aytaç, İ., (2017). Malatya’da Türk İslam Dönemine Yönelik Kazılar, Geçmişten Günümüze Malatya Uluslararası Sempozyumu Kent, Kültür ve Kimlik (14-16 Nisan 2016 Malatya),Ankara, Bildiriler Kitabı, ss.961-986.
• • Aytaç, İ., (1996). Türkiye Müzelerindeki Selçuklu-Artuklu Dönemi(12-13.Yüzyıl) Süslemeli Sırsız Seramikler, Milli Kültür Araştırmaları (Mehmet ÖNDER' e Armağan),Ankara, ss.223-249.
• • Aytaç, İ., (1994). Selçuklu Dönemine Ait Süslemeli Sırsız Küpler Üzerine Bir Araştırma, İnönü Üniv. Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 1, S.1, Malatya, ss. 81-86.
• • Aytaç, İ., (1991). Elazığ Müzesinde Bulunan Selçuklu Dönemine Ait Süslemeli Sırsız Mataralar. Kırkambar, S. 3, Ankara, ss. 26-27.
• • Baş, G., (2012). Bitlis Kalesi Kazısı Sırlı Seramikleri (2004-2012), Yay. 1., Ankara, Pegem Akademi Yay.
• • Baş, G., (2010). Bitlis Kalesi Kazısı Sırlı Seramikleri Üzerine Bir Değerlendirme. XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri (14-16 Ekim 2009, Pamukkale). İstanbul, Bildiriler Kitabı, ss. 89-100.
• • Bakırer, Ö., (1980). The Medieval Pottery and Baked Objects. Korucutepe 3, Ankara, ss. 189-249
• • Bilici, S., (2006). Sırlı Seramik Sanatı. Anadolu Selçukluları ve Beylikler Dönemi Uygarlığı, C. 2 (Mimarlık ve Sanat), T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın, Ankara , ss. 513-523.
• • Bursalı (Öztaşkın), M., (2007). Eskişehir Karacahisar Kalesi Sigraffito Dekorlu Ortaçağ Seramikleri. Basılmayan Yüksek Lisan Tezi Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• • Bursalı (Öztaşkın), M., (2010). Eskişehir Karacahisar Kale’si Ortaçağ Seramiklerinden Bir Grup: Yeşil ve Erguvan Renkli Seramikler, XIII. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul, Bildiriler Kitabı, ss. 52-74.
• • Çelebi, E., (2010). Seyahatnamesi (Bağdad, Basra, Bitlis, Diyarbakır, İsfahan, Malatya, Mardin, Muzul, Tevriz, Van), C. 4, İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• • Fındık, Ö.N., (2014). İznik Sırlı Seramikleri, Roma Tiyatrosu Kazısı (1980-95), Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yay.
• • Fındık Ö.N., (2008). Hasankeyf Seramikleri (2004-2006), Ankara: Çağdaş Yayınları.
• • Karamağaralı, Y.B., (2007). Ani Kazısı Buluntuları, Anadolu Türk Devri Çini ve Seramik Sanatı, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. Sanat Eserleri Dizisi 469. İstanbul, Bildiriler Kitabı, ss. 123-131.
• • Karamağaralı, Y.B.,(1982). Ahlât Seramik Ekolü. A.Ü. İlahiyat Fakültesi İslami İlimler Dergisi. Ankara, ss. 391-462.
• • Karamağaralı, N.A., (1999). Bazı Ortaçağ İslam Seramiklerinin Yapılış Amacı Üzerine. Uluslararası IV. Türk Kültürü Kongresi Bildirileri 4-7 Kasım 1997,Ankara, Bildiriler Kitabı.
• • Karamağaralı,N.A.,(1995). Ahlat Seramikleri. 9. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi Bildirileri, Cilt:1. T.C Kültür Bakanlığı Yay., Ankara Bildiriler Kitabı, ss. 35-46.
• • Öney, G.,(1992). Anadolu Selçuklu Mimari Süslemesi ve El Sanatları, Ankara: İş Bankası Yay.
• • Özgüç, N., (2009). Samsat, Ankara: TTK.
• • Sevin, V., (2011). Harput Kale Mahallesinde Osmanlı Yaşamı, İstanbul: Ege Yay.
• • Şancı, F., (2013). Battal Gazi Evi (Türbe) Temizlik Kazısı, 5. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri C.2. Eskişehir, Bildiriler Kitabı, ss.717-726.
• • Tatlı, E., (2017). Eski Malatya Battalgazi Evi Kazısı Sırlı ve Sırsız Seramikleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.