Osmanlı Tarihinin İlk Büyük Savaş Anlatımı: Osmanlılarla Karamanlılar Arasındaki Frenkyazısı Muharebesi (1386/1387)

Yıl 2017, Cilt: 49 Sayı: 49, 57 - 88, 16.03.2017

Feridun M. Emecen

https://doi.org/10.18589/oa.590859

Cited By: 2

Öz

Osmanlı tarihinin kaynaklara dayalı ilk büyük meydan savaşı anlatımı I. Murad devrine kadar iner. I. Kosova savaşından hemen önce Osmanlılarla Karamanlılar
arasında meydana gelen Frenkyazısı Savaşı (1386 sonu 1387 başları) ile ilgili ayrıntılı bir “zafernâme/fetihnâme” metni, XV. asra ait ilk Osmanlı kroniklerinden Neşrî
tarihinin içinde yer alarak bugüne ulaşmıştır. Yine erken Osmanlı tarihçilerinden
Âşıkpaşazâde’nin muhtemelen farklı saiklerle temas bile etmediği bu savaşla ilgili
metin, Neşrî’nin yanında ondan biraz sonra eserlerini kaleme alacak olan İbn Kemal
ile İdris-i Bitlisi’nin eserlerinde de yer almaktadır. Onlarla çağdaş Behişti’nin eserinde ve Anonim Osmanlı kroniklerinden bir kısmında daha muhtasar olarak savaştan
söz edilmektedir. Bununla beraber Neşrî, İdris-i Bitlisî ve İbn Kemal’in eserlerindeki
anlatımlar birbirinden mülhem değil müşterek bir başka metne dayalı olmalıdır. Karamanlılar tarafından hadiseye bakan XVI. asra ait Şikarî’nin Karamannâme’sinde ise
alternatif farklı bir metne yer verilir. Burada anlatılanlar, ayrıntılar bakımından değil
ama ana hatları itibarıyla diğer metinlerle kısmen de olsa örtüşür. Kroniklerdeki bilgiler, I. Kosova savaşı öncesi, Frenkyazısı muharebesinin Osmanlı klasik savaş sistemi
içindeki değişimini göstermesi bakımından ayrı bir kıymeti haizdir. Her şeyden önce
bu metinlerden öğrenilen husus, Osmanlı tarafının piyadeye dayalı gücü ve sistemi
ile klasik Türkmen savaş taktikleri arasındaki farklılaşmanın ortaya çıkışıdır. Ayrıca
savaşın siyasi sonuçları, Karamanlıların Osmanlı üstünlüğünü kabul etmelerinin yolunu açmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı-Karaman ilişkileri, Osmanlı savaş sistemi, Frenkyazısı Savaşı, I. Murad, Karamanlı Alaeddin Bey, Konya.

The Earliest Narrative of a Major War in Ottoman History: The Battle of Frenkyazısı between the Ottomans and the Karamanids (1386/1387)

Öz

The first narrative of a major pitched battle based on Ottoman sources
dates back to the reign of Murad I. A detailed book of victory/conquest (zafernâme/
fetihnâme) on the Battle of Frenkyazısı, which took place between the Ottomans
and the Karamanids a couple of years before the Battle of Kosovo (late 1386 – early
1387), survived in the history of Neşri, one of the early Ottoman chronicles penned
in the fifteenth century. This battle was not touched upon by Âşıkpaşazâde, another
early Ottoman chronicler. İbn Kemal and İdris-i Bitlisî, two historians writing later
than Neşrî, however, mentioned it in their works. Moreover, some anonymous Ottoman chronicles and Behiştî described the battle briefly. It should also be added that
Neşrî, İbn Kemal and İdris-i Bitlisî did not rely on each other; their account should
rather be based on an another text. On the other hand, the Karamannâme of Şikarî,
a sixteenth-century source reflecting the Karamanid point-of-view, presents an alternative approach. Şikarî’s narrative is consistent with Ottoman narratives along
general lines, if not in detail. The information included in these chronicles has a
special significance because the Battle of Frenkyazısı demonstrates the transformation in classical Ottoman warfare before the Battle of Kosovo. These texts point to
the emergence of a divergence between the Ottoman system based on infantry and
classical Turcoman tactics. Finally, the battle paved the way for the Karamanid acknowledgement of Ottoman superiority.

Anahtar Kelimeler

Ottoman-Karamanid relations, Ottoman warfare, the Battle of Frenkyazısı, Murad I, , Karamanlı Alaeddin Beg, Konya

Kaynakça

• Kaynaklar Atsız, Hüseyin Nihal: “Hicri 858 Yılına Ait Takvim”, Selçuklu Araştırmaları, 4 (1975), s. 223-83. Atsız, Hüseyin Nihal: Dokuz Boy Türkler ve Osmanlı Tarihleri, İstanbul: Arkadaş Basımevi 1939. Atsız, Hüseyin Nihal: Osmanlı Tarihine Ait Takvimler, Atsız neşri, İstanbul: Küçükaydın Matbaası 1961. Aziz b. Erdeşir-i Esterâbâdî: Bezm ü Rezm, çev. Mürsel Öztürk, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1990. Başkan, Yahya: “Karamanoğulları Beyliği Alaeddin Ali Bey Dönemi, 1357-1398”, Karaman Tarihi ve Kültürü, III, Konya [Karaman Valiliği]: (baskı yeri ve tarihi yok), s. 381-462. Behiştî Ahmed Çelebi: Târîh-i Behiştî: Vâridât-ı Sübhânî ve Fütûhât-ı Osmânî (791- 907/1389-1502), II, haz. Fatma Kaytaz, Ankara: Türk Tarih Kurumu 2016. Behiştî Ahmed Sinan: Târîh-i Âl-i Osmân, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Ktp., Şevket Rado Yazmaları, nr. 293 . Beldiceanu-Steinherr, Irene: Recherches sur les actes règnes des sultans Osman, Orkhan et Murad I, Monachii/Münih: Societatea Academică Română 1967. Emecen, Feridun M.: “İhtirasın Gölgesinde Bir Osmanlı Sultanı: Yıldırım Bayezid”, Osmanlı Araştırmaları, 43 (İstanbul 2014), s. 67-92. Emecen, Feridun M.: “İlk Osmanlı Savaşları ve Taktikleri”, Osmanlı Klasik Çağında Savaş, İstanbul: Timaş Yayınları 2015, s.15-25. Emecen, Feridun M.: “Timurtaş Paşa, Kara”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XLI (Ankara 2012), s. 185-86. Emecen, Feridun M.: Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2015. Feridun Bey: Münşeatü’s-Selâtin, I, (İstanbul, 1274). Genç, Vural: Acem’den Rum’a: İdris-i Bitlisî’nin Hayatı, Tarihçiliği ve Heşt Behişt’in II. Bayezid Kısmı (1481-1512), (Yayınlanmamış Doktora Tezi) İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014. Hoca Sadeddin Efendi: Tâcü’t-tevârih, I (İstanbul, 1279). İdris-i Bitlisî: Heşt Bihişt (Abdülbaki Sadi Efendi tercümesi), M. Karataş-S. Kaya-Y. Baş (haz.), Ankara: Betav Yayınları 2008. İdris-i Bitlisî: Heşt Bihişt, Nuruosmaniye Ktp., nr. 3209. FRENKYAZISI MUHAREBESİ (1386/1387) 88 İnalcık, Halil: Has-bağçede Ayş u Tarab: Nedimler Şâirler Mutribler, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları 2011. İnalcık, Halil: Kuruluş Dönemi Osmanlı Sultanları (1302-1481), İstanbul: İSAM Yayınları 2010. Kemal: Selâtin-nâme, haz. N. Öztürk, Ankara: Türk Tarih Kurumu 2001. Kemalpaşazâde (İbn Kemal): Tevârih-i Âl-i Osman, III. Defter, Abdullah Satun (haz.), İstanbul: Çamlıca Yayınları 2014. Kofoğlu, Sait: “Hamidoğulları”, TDV İslâm Ansiklopedisi, XV, (Ankara, 1997) s. 473-474. Kuzev, Alexander: “Die Beziehungen des Königs von Vidin Ivan Sracimir zu den osmanischen Herrschern”, Etudes balkaniques, 7/III (1971), s. 121-124. Mehmed Neşrî: Cihannümâ, N. Öztürk (haz.), İstanbul: Bilge Kültür Sanat 2013. Mehmed Neşrî: Kitâb-ı Cihannüma, R. Unat - M. A. Köymen (haz.), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1987, I. Minorsky, V.: “Üveys”, MEB İslâm Ansiklopedisi, XIII, s. 133-134. Ölçer, Cüneyt: Karamanoğulları Beyliği Madeni Paraları, İstanbul: Yenilik Basımevi 1982. Reinert, Stephen W.: “Niş’ten Kosova’ya: I. Murad’ın Son Yıllarına İlişkin Düşünceler”, E. Zachariadou (ed.), Osmanlı Beyliği (1300-1389), İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1997, s. 183-230. Sümer, Faruk: “Alaeddin Bey”, TDV İslâm Ansiklopedisi, II (Ankara 1989), s. 321-23. Şikârî: Karamannâme (Zamanın Kahramanı Karamanîlerin Tarihi, Metin Sözen, Necdet Sakaoğlu (nşr.), İstanbul: Karaman Valiliği – Karaman Belediyesi Yayınları, 2005. Tekindağ, Şehabettin: “Karamanlılar’ın Gorigos Seferi (1367)”, Tarih Dergisi, 6 (İstanbul 1954), s. 161-174. Turan, Osman: İstanbul’un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1984. Uzunçarşılı, İ. H.: Osmanlı Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1995, I. Yücel, Y. - Cengiz, H. E.: “Ruhi Tarihi-Oxford Nüshası”, Belgeler, XIV/18 (Ankara 1992), s. 359-472. Yücel, Yaşar: Kadı Burhaneddin Ahmed ve Devleti,1344-1398, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi 1970.