MEMLÛK DEVLETİ'NİN KIBRIS'I HÂKİMİYETİ ALTINA ALMASI

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 26 - 42, 24.12.2018

Ergun Üstün

Öz

Doğu Akdeniz’in en büyük adası olan Kıbrıs, 1192 yılından itibaren
Haçlılar tarafından adada kurulmuş olan Lusignan Krallığı idaresi altında
yönetilmekteydi. 1250 yılında ise Mısır’da kurulan Memlûk Devleti, zamanla
bölgedeki en önemli güç haline geldi. Lusignan Krallığı’nın adanın sahip olduğu
coğrafi konumunun avantajını kullanarak bölgede yürüttüğü siyasi, ekonomik ve
dini faaliyetler bu iki devlet arasında birbirlerine üstünlük kurma girişimlerini
de beraberinde getirdi. Özellikle 1365 yılında Lusignan Kralı I. Pierre
döneminde İskenderiye limanına yapılan baskın Memlûk Devleti’nin hafızasında
canlılığını korumaktaydı. Buna ilaveten Kıbrıslıların Kral Janus döneminde yürütmüş
oldukları korsancılık faaliyetleri Memlûklerin intikam almak ve Akdeniz’deki
Müslüman gemilerine karşı yapılan korsancılık faaliyetlilerine bir son vermek
için Kıbrıs adasına yapacak oldukları deniz seferlerini kaçınılmaz kıldı. Bu
çalışmada Memlûk Devleti’nin Sultan Barsbay döneminde Kıbrıs’a gerçekleştirdiği
üç deniz seferi sonucunda adayı hakimiyeti altına alarak kendisine bağlı bir
devlet haline getirmesi konusu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kıbrıs, Lusignan, Memlük, Janus, Barsbay

Kaynakça

• - Ali, Aktan, “Memlûk-Haçlı Münasebetleri”, Belleten C. LXIII, S. 237, 1999, s. 411-452.- Andre, Clot, Kölelerin İmparatorluğu: Memlûklerin Mısır’ı (1250-1517), (Çev. Turhan Ilgaz), Epsilon Yayıncılık, İstanbul 2005.- B. Hakkı, Hakeri Başlangıcından 1878’e Dek Kıbrıs Tarihi, K.K.T.C. Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Yay., 1993.- Burak Gani, Erol, Memlûk Deniz Kuvvetleri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2012.- Cengiz, Gökoğlu, Kıbrıs Tarihinin Ana Hatları, Karınca Matbaacılık, İzmir 1964.- David, Ayalon, “Memlûkler ve Deniz Kuvvetleri”, (Çev. Salih Özbaran), S. 25, İÜEFTD, Mart 1971, s. 39-50.- Ebru, Altan, “Kıbrıs Haçlı Krallığı (1191-1489)”, Türkler Ansiklopedisi, C. 6, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s. 695-700.- Ergun, Üstün, Lusignanlar Döneminde Kıbrıs Adası (1192-1489), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir 2017.- Ertuğrul, Önalp, Geçmişten Günümüze Kıbrıs, Ankara 2007.- Eşref, Buharalı, “Kıbrıs’ta İlk Türkler veya Kıbrıs’ın Memlük Hâkimiyetine Girişi”. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 95, Nisan 1995, s. 82-120. - F. Yahya, Ayaz, Memlük-Kıbrıs İlişkileri: Kıbrıs’ta İlk Türk Hâkimiyeti, TTK, Ankara 2016.- Georg, Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, (Çev. Fikret Işıltan), TTK, Ankara 2015.- George, Hill, A History of Cyprus I-III, Cambridge University Press, New York 1940-48.- H. Fikret, Alasya, Tarihte Kıbrıs, Lefkoşa 1988.- H. Muzaffer Gürkan, Tarih İçinde Kıbrıs, Galeri Kültür Yay., Lefkoşa-Kıbrıs 2000.- Hüseyin, Metin, Kıbrıs Tarihine Toplu Bakış, Halkın Sesi Basımevi, Lefkoşa 1959.- Işın, Demirkent, Haçlı Seferleri, Dünya Yay., İstanbul 2004.- İsmail, Yiğit, Memlûkler 648-923/125-1517, Kayıhan Yay., İstanbul 2008. - Mesut Ağır; Kürşat, Solak, “Memlûk Devleti’nin Doğu Akdeniz’deki Önemli Siyasi Faaliyetleri”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, S. 14, Bahar 2013, s. 107-130. - P. M, Holt, Haçlılar Çağı 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu, (Çev. Özden Arıkan), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2009.- Ramazan, Şeşen, Haçlılar Önünde Sultan Baybars, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2013. - Ramazan, Şeşen, Sultan Baybars ve Devri (1260-1277), İSAR Vakfı Yay., İstanbul 2009. - Rıdvan, Yiğit, Mısır Memlûkleri Devleti’nde el-Melik el-Eşref Barsbay Dönemi (1422-1438/ H. 825-841), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Nevşehir 2014. - Seyhun Şahin; Ergun, Üstün, “Kıbrıs Adası’nda Haçlı Hâkimiyetinin Kuruluşu”, Capppadocia Journal of History and Social Sceinces, V. 7, Ahlen-Germany 2016, s. 265-279. - Seyhun, Şahin, VI. ve VII. Yüzyıllarda Kıbrıs, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, SBE., Elâzığ 2006.- Steven, Runciman, Haçlı Seferleri Tarihi, (Çev. Fikret Işıltan), C. III, TTK, Ankara 2008.- Vergi, Bedevi, Kıbrıs Tarihi, Kıbrıs TTK, Lefkoşa 1966. -İbni Tagrıberdi, En-Nücûmu-Zâhire (Parlayan Yıldızlar), (Çev. D. Ahsen Batur), Selenge Yayınları, İstanbul 2013. -Leontios Makhairas, Recital Concerning the Sweet Land of Cyprus entitled “Chronicle”, (Çev. Richard M. Dawkins), V. I, Oxford Clarendon Press 1932. -Niketas Khoniates, Niketas Khoniates’in Historia’sı (1180-1195): Komnenos Hânedanı’nın Sonu ve II. Isaakios Angelos Devri, (Çev. Işın Demirkent), Dünya Yay., İstanbul 2006.