Yüeçiler ve Kökenleri Üzerine Düşünceler

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 123 - 144, 26.12.2019

Abdülhalik Bakır , Umut Badakoğlu

Öz

Birçok farklı ada sahip
olan Yüeçi milleti Orta Asya’da meydana çıkmış bir millettir, biz de bu göçer
kavmi bu makalede tarihçe, coğrafya, ad, ekonomi yönünden araştırdıktan sonra
ortaya çıkan sonuçlar ışığında Yüeçilerin hakkında çıkarımlarda bulunup onların
tartışılan kökenlerini aydınlatmaya çalışacağız. Kavimler göçü yalnız Hunlar
döneminde değil daha öncesinde de yaşanmıştır. Antik Çağlardan Ortaçağın şafağına
kadar birçok kavim doğudan batıya göçmüştür. Bazı kavimlerse göç yönlerini
kuzeyden güneye doğru belirlemişlerdir. Yüeçiler bu ikinci bölümde kalan
kavimlerdendir. Yüeçiler ilk olarak Altay Dağları bölgesi civarında yaşıyorken
daha sonları güneye doğru göçerek Kansu bölgesine yerleşmişlerdir. Sonrasında
göçebe kavimlerin genel olarak yaptıkları gibi otlak bulmak için
savaşmışlardır. Bu savaş Hunlara karşı yapılmış ve Yüeçiler için bu savaş çok
kanlı ve kötü bitmiştir. Bundan sonra Yüeçiler, Büyük Yüeçiler ve Küçük
Yüeçiler adlarıyla ikiye bölünmüşlerdir. Küçük Yüeçiler güneye doğru yol alıp
Çinliler içinde asimile olmuşlardır. Büyük Yüeçiler ise batıya doğru ilerleyip
Perso-Helen kavimleriyle çarpışmış ve yeni göçtükleri yerlere yerleşmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Yüeçiler, Kuşan, Çin, Saka, Hun.

Kaynakça

• (1911), The Encyclopedia Britannica (11. Baskı), (C: 3, s. 180) The Encyclopedia Britannica Company: New York.
• (1911), The Encyclopedia Britannica (11. Baskı), (C: 15, s. 653) The Encyclopedia Britannica Company: New York.
• (1911), The Encyclopedia Britannica (11. Baskı), (C: 16, s. 991) The Encyclopedia Britannica Company: New York.
• (1911), The Encyclopedia Britannica (11. Baskı), (C: 20, s. 327) The Encyclopedia Britannica Company: New York.
• (1911), The Encyclopedia Britannica (11. Baskı), (C: 25, s. 345) The Encyclopedia Britannica Company: New York.
• (1911), The Encyclopedia Britannica (11. Baskı), (C: 27, s. 378) The Encyclopedia Britannica Company: New York.
• (2000), China Archaeology & Art Digest, (C: 4, S: 1), Art Text HK: Hong Kong.
• Alemany, Agusti (2000), Sources on the Alans a Critical Compilation, Brill Academic Publishers: Köln.
• Baldick, Julian (1990), Friedhelm Hardy (Ed.); The World’s Religions The Religion of Asia, Taylor & Francis: New York.
• Barthold, Wilhelm (2018), Türkistan Halklarının Tarihi, Gülnisa Aynakulova (Çev.); Astana Yayınları: Ankara.
• Benjamin, Craig (2018), Empires of Ancient Eurasia The First Silk Road Era 100 BCE-250 CE, Cambridge University Press: Cambridge.
• Buğra, Mehmet (1952), “Doğu Türkistan Tarihi Coğrafi ve Şimdiki Durumu”, Güven Basımevi: İstanbul.
• Czegledy, Karoly (1969), Turan Kavimlerinin Göçü (Çev. Günay Karaağaç), İstanbul: Turan Kültür Vakfı, (1999).
• Durmuş, İlhami (2012), İskitler, Akçağ Yayınları: Ankara.
• Eberhard, Wolfram (1942), “Çin Kaynaklarına Göre Orta ve Garbi Asya Halklarının Medeniyeti” (Çev. Mecdut Mansuroğlu), Türkiyat Mecmuası, C. 7: ss. 125-189.
• Enoki, Koshelenko, Haidary (1994), Janos Harmatta (Ed.); “The Yüeh-Chi and Their Migrations”, History of Civilizations of Central Asia The Development of Sedentary and Nomadic Civilizations 700 B.C to A.D 250 (C:2, ss.165-183), Unesco Publishing: Paris.
• Fadlan, Ahmet (1975), İbn Fazlan Seyahatnamesi Tercümesi (Haz. Ramazan Şeşen), İstanbul: Bedir Yayınevi.
• Georg, Stefan (2003), Juha Janhunen (Ed.); “Ordos”, The Mongolic Languages, Taylor & Francis e-Library, London.
• Grousset, Rene (2002), Naomi Walford (Çev.); The Empire of the Steppes A History of Central Asia, Rutgers University Press: London.
• Gumilev, Lev (1960), Hunlar (Çev. Ahsen Batur), 5. Baskı, İstanbul: Selenge Yayınları, (2013).
• Gumilev, Lev, Hazar Çevresinde Bin Yıl (Çev. Ahsen Batur), 3. Baskı, İstanbul: Selenge Yayınları, (2003).
• Gurianov, Vladimir ve diğerleri (2015), Works of The Eurasian Society for Genetic Genealogy Genetic History of Eurasian Populations, Publishing Solutions: Ekaterinburg.
• Herodot, (2014), Tarih (Çev. Müntekim Ökmen), Türkiye İş Bankası Yayınları: İstanbul.
• Hulsewe, A. F. P (1961), “Han Measures”, T’oung Pao Archives (C: XLIX, Livre 3, ss. 206-207), Brill Academic Publishers: Köln.
• İzgi, Özkan (1989), Çin Elçisi Wang Yen-Te’nin Uygur Seyahatnamesi, TTK Yayınları: Ankara
• Kafesoğlu, İbrahim (2010), Türk Milli Kültürü, 30. Baskı, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Kayalı, Yalçın (2015), “Hindistan Kuşan İmparatorluğunun Yükselme Dönemi ve Kral Kanişka M. S 78-99”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, (55, 2), ss. 189-204, Ankara.
• Kara, Gülnar (2015), “Zhou Tarihi’nin Türkler Bölümü Üzerinde Metin Çalışması”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi (C: 4, S. 3, ss. 542-562), İstanbul.
• Konukçu, Enver (1998), “Hayber Geçidi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C: XVII, ss. 23), Türkiye Diyanet Vakfı: İstanbul.
• Konukçu, Enver (1998), “Hayber Geçidi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C: XVII, ss. 23-24), Türkiye Diyanet Vakfı: İstanbul.
• Kuzeyev, Ray G. (2005), İtil-Ural Türkleri (Çev. Arif Acaloğlu), Selenge Yayınları: İstanbul.
• Laypanov Kazi ve Miziyev İsmail (2014), Türk Halklarının Kökeni (Çev. Hatice Bağcı), İstanbul: Selenge Yayınları.
• Ligeti, Lajos (1998), Bilinmeyen İç Asya, Ankara: TTK Yayınevi.
• Loeschner, Hans (2008), “Notes on The Yuezhi-Kushan Relationship and Kushan Chronology”, Oriental Numismatic Society, pp. 1-28.
• Loewe, Michael ve Shaughnessy, Edward (1999), The Cambridge History of Ancient China From The Origins of Civilization to 221 B.C, Cambridge Universty Press: Cambridge.
• Marcellinus, Ammianus (1902), The Roman History of Ammianus Marcellinus (Çev. C. D. Yonge), George Bell & Sons: Londra.
• Marme, Michael (2005), Suzhou Where The Goods of All the Provinces Converge, Stanford Universty Press: California.
• Minns, Ellis (1913), Scythians and Greeks, Cambridge: Cambridge Universty Press.
• Mintu-ki (1989), Philip Kuhn, Timothy Brook (Ed.); National Polity and Local Power The Transformation of Late Imperial China, Harvard Universty Asia Center: Harvard.
• Onat, Ayşe (2012), Çin Kaynaklarında Türkler Han Hanedanı Tarihinde Batı Bölgeleri, TTK Yayınları: Ankara.
• Onat, Ayşe, Orsoy, Sema, Ercilasun, Konuralp (2004), Han Hanedanlığı Tarihi Hsiung-Nu (Hun) Monografisi, TTK Yayınları: Ankara.
• Ögel, Bahattin (1957), “Eski Orta Asya Kabileleri Hakkında Araştırmalar I Yüe-Çi’ler”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 15 (1/3): ss. 247-278.Perkins, Dorothy (1999), Encyclopedia of China History and Culture, Taylor & Francis: New York.
• Petkovski, Elizabeth (2006), “MALDI-TOF MS analysis of Y-SNPs in ancient samples”, International Congress Series (C: 1288, ss. 25-27), Strasbourg.
• Roux, Jean (1963), Altay Türklerinde Ölüm (Çev. Aykut Kazancıgil), İstanbul: Kabalcı Yayınevi, (1999).
• Roux, Jean (1984), Türklerin Tarihi Pasifik’ten Akdeniz’e 2000 Yıl (Çev. Aykut Kazancıgil- Lale Arslan Özcan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi, (2002).
• Sanft, Charles (2014), Communication and Cooperation in Early Imperial China Publicizing the Qin Dynasty, Suny Press: New York.
• Svarverud, Rune (1998), Methods of The Way: Early Chinese Ethical Thought, Brill: Leiden.
• Şeşen, Ramazan (2001), İslam Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, TTK Yayınları: Ankara.
• Taşağıl, Ahmet (2013), Çin Kaynaklarına Göre Eski Türk Boyları M. Ö. III-M. S. X. Asır, Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• Taşağıl, Ahmet (2015), Kök Tengri’nin Çocukları, 5. Baskı, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Togan, İsenbike, Kara, Gülnar, Baysal, Cahide (2006), Çin kaynaklarında Türkler Eski T’ang Tarihi Türkler Bölümü, TTK Yayınları: Ankara.
• Togan, Zeki (1981), Umumi Türk Tarihine Giriş Cilt I, 3. Baskı, İstanbul: Enderun Kitabevi. Yu, Taishan, (1998), “A Study of Saka History”, Sino-Platonic Papers, C. 80: ss. 47-66.
• Zekiyev, Mirfatih (2007), Türk ve Tatarların Kökeni (Çev. Ahsen Batur), Selenge Yayınları: İstanbul.
• Zuchowska, Marta (2015), “Roman Textiles in The Hou Han Shu. A 5th Century Chinese Vision Versus Roman Reality”, Anabasis Studia Classica Et Orientalia, (C: 6, s. 216), Department of Ancient History and Oriental Studies Institute of History Rzeszow Universty, Rzeszow.