Eski Anadolu’nun “Barbar” Halkı Kaškaların, Çağdaşlarıyla (Hitit-Luvi) Karşılaştırmalı, Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Yapısı

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 225 - 240, 21.09.2020

Kürşat Bardakcı

Öz

Eskiçağ tarihinde “barbar” olarak nitelendirilen halklardan birisi Kaškalardır. Onlarla ilgili bilgiler çiviyazılı Hitit metinlerden gelmektedir. Bu metinlere göre Kaškalar, her buldukları fırsatta Hatti ülkesine saldırır; buradaki tarım alanlarını yağmalar. Kaškaların söz konusu yağma hareketleri bulundukları coğrafyanın yapısı ile doğrudan ilişkilidir. Öyle ki Kaška ülkesinde tarım alanları azdır. Mevcut tarım alanları da çekirge istilalarına uğramaktadır. Bu sebepten dolayı Kaškalar, Hattuša’nın kuzeyinde bulunan verimli tarım arazilerini yağmalayarak, ihtiyaç duydukları gıda maddelerine kolay bir şekilde ulaşmak isterler. Bununla birlikte yaylacı bir yaşam tarzına sahip olan Kaškalar için tarımdan ziyade hayvancılık daha önemlidir. Ayrıca Kaškalar için madencilik de önemli bir yere sahip olmalıdır. Nitekim Kaška ülkesi maden kaynakları açısından zengindir. Kaškaların ticari hayatları ise Hititler tarafından kısıtlanmıştır. Onların en çok uğraştıkları meslekler ise çobanlık, dokumacılık ve profesyonel askerliktir. Hitit ordusunda görev yapan Kaška askerlerinin varlığını da biliyoruz. Kültürel açıdan da Kaškalar, Hititlerden farklı bir inanç sistemine sahiptirler. Bu çalışmamızda da farklı bir metod izleyerek, Kaškaların sosyo-ekonomik ve kültürel yapısını çağdaşlarıyla (Hitit-Luvi) karşılaştırmalı bir şekilde açığa çıkarmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Kaşkalar, Hititler, Luviler, Sosyo-ekonomi, Kültür

The Comparative, Socio-Economic and Cultural Structure of Kaškas the People the “Barbarian” of Ancient Anatolian, with Their Contemporaries (Hittite-Luwian)

Öz

Kaškas is one of the peoples who were described as “barbarian” in ancient history. Information about them comes from cuneiform Hittite texts. According to these texts, the Kaškas attack Hatti country at every oppurtunity they find; it loot the agricultural lands. The looting movements of the Kaška are directly related to the structure of the geography in which they are located. As a matter of fact, there are few agricultural areas in the country of Kaška. Existing agricultural areas are also undergoing grasshopper invasions. For these reasons, Kaškas wants to reach the foodstuffs they need easily by looting the fertile agricultural lands in the north of Hattuša. However, livestock farming is more important than agriculture for Kaškas who have a transhumance lifestyle. In addition mining should have an important place for Kaškas. As a matter of fact, the land of Kaška is rich in mineral resources. The commercial lives of the Kaškas were restricted by the Hittites. The professions they mostly deal with are shepherding, weaving and professional military service. We also know the existence of Kaška soldiers who served in the Hittite army. Culturally, the Kaškas have a diffeent belief system form the Hittites. In this study, by following a different method, we will try to reveal the socio-economic and cultural structure of the Kaškas in comparison with their contemporaries (Hittite-Luwian).

Anahtar Kelimeler

Kaškas, Hittites, Luwians, Socio-economy, Culture

Kaynakça

• ALAGÖZ, C. A., 1993. Türkiye’de Yaylacılık Araştırmaları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.
• ALKIM, U. B., 1981. “1980 Dönemi İkiztepe Kazısı”, III. Kazı Toplantısı Sonuçları, T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara, ss. 25-29.
• ALPARSLAN, M., 2006, II. Murşili ve Dönemi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ALP, S., 2001. Hitit Çağında Anadolu, Tübitak Yayınları, Ankara.
• ARAB, Ancient Records of Assyria and Babylonia.
• BARDAKCI, K., 2019a. “Eski Hitit Çağı’ndan Roma İmparatorluk Dönemine Kadar Taşeli İnanç Sistemleri”, Uluslararası Taşeli Sempozyumu, Tarih-Kültür-Turizm (24-26 Ekim 2019, Konya-Alanya) Bildiriler Kitabı, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yayınları 12, Konya 2019, ss. 303-330.
• BARDAKCI, K. 2019b. “Yunan Panteonuna Luvi Etkisi: Pegasos Örneği”, Tarih ve Gelecek Dergisi 5/1, ss. 93-109.
• BRANDAU, B.-SCHICKERT H., 2018. Hititler: Bilinmeyen Bir Dünya İmparatorluğu, Çev.: Nazife Mertoğlu, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• BRYCE, T., 2009. The Peoples and Places of Ancient Western Asia: the Near East from the Early Bronze Age to the Fall of the Persian Empire, Routledge, New York.
• BRYCE, T., 2015. Hitit Savaşçıları, Çev.: Esin İleri, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• CEYLAN, A.-UYANIK, H., 2012. “Kaşkalar ve Tokat’ın Eskiçağ Tarihinde Kaşkaların Rolü” Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tokat Sempozyumu (1-3 Kasım 2012, Tokat) Bildiriler Kitabı, Cilt I, Yay. haz. A. Açıkel, S. Başol, A. Osman Solmaz, M. Hanilçe, Tokat Valiliği Özel İdaresi, Tokat 2012, ss. 71-82.
• CTH, Catalogue des Textes Hittites.
• DAŞÇI, M.-ÇOMAKLI, B., 2006. “Yaylacılık ve Tarımsal Açıdan Önemi”, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 37/2, ss. 275-280.
• DEMİRCİ, K., 2017. Eski Mezopotamya Dinlerine Giriş: Tanrılar, Ritüel, Tapınak, Ayışığı Kitapları, İstanbul.
• DİNÇOL, M. A., 1982. “Hititler”, Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi, Cilt I, Görsel Yayınlar, İstanbul, ss. 17-120.
• DÖNMEZ, Ş.-ABAZOĞLU F., 2019. “Hitit Sonrası Kuzey-Orta Anadolu: Oluz Höyük’te Karanlık Çağ ile İlgili Yeni Bulgular”, IX. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (8-14 Eylül 2014, Çorum) Kitabı, T.C. Çorum Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları (yay. haz. Aygül Süel), Cilt I, 2019, ss. 237-260.
• DURNFORD, S., 2018. “Halklar ve Haritalar, Nomenklatür ve Tanımlar”, Luvi Uygarlığı: Anadolu ve Ege Arasında Kimlik, Kültür, Dil ve Din, Luvi Kimlikleri, Cilt I, Ed.: A. Mouton, I. Rutherford, I. Yakubovich, Çev.: Kıyal Eresen, Kalkedeon Yayınları, ss. 47-76.
• DÜRİNG, B. S., 2016. Küçük Asya’nın Tarihöncesi: Karmaşık Avcı-Toplayıcılardan Erken Kentsel Toplumlara, Çev.: Azer Keskin, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları. EA, Die El-Amarna Tafeln.
• GARDINER, S. A., 1960. The Kadesh Inscriptions of Ramesses II, Oxford University Press, London.
• GÜTERBOCK, H. G., 1956. “The Deeds of Šuppiluliuma as told by his son Musili II”, Journal of Cuneiform Studies 10/2, pp. 41-68.
• HARMANKAYA, S., 2002. “Türkiye’nin İlk Tunç Çağı Araştırmaları Üzerine Bir Değerlendirme”, TAY 4, TASK Vakfı Yayınları, İstanbul.
• HKM, Hethitische Keilschrifttafeln aus Maşat-Höyük.
• HOFFNER, H. A., 1997. The Laws of Hittites, A Critical Edition, Brill, Leiden.
• HOFFNER, H. A., 2009. Letters from the Hittite Kingdom, SBL Press, Atlanta.
• HUTTER, M., 2011. “Luvi Dininin Nitelikleri”, Luviler: Anadolu’nun Gizemli Halkı, Çev: B. Baysal-Ç. Çidamlı, Kalkedon Yayınları, İstanbul, ss. 193-244.
• KARAUĞUZ, G., 2018. Hitit Devleti’nin Siyasi Antlaşma Metinleri, Çizgi Kitabevi Yayınları, Konya.
• KAYA, M. A., 2017. Türkiye’nin Eskiçağ Tarihi I: Tarih Öncesi Çağlardan Demir Devri’ne Kadar, Bilge Kültür Sanat Yayınları, İstanbul.
• KBo, Keilschrifttexte aus Boghazköi.
• KUB, Keilschrifturkunden aus Boghazköi.
• KUHRT, A., 2017. Eski Çağ’da Yakındoğu (M.Ö. 3000-330), Cilt I, Çev.: Dilek Şendil, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• LIPINSKI, E., 2000. The Aramaeans: Their Ancient History, Culture, Religion, Peeters, Leuven.
• MACQUEEN, J. G., 2015. Hititler ve Hitit Çağında Anadolu, Çev: Esra Davutoğlu, Arkadaş Yayınevi, Ankara.
• MELCHERT, H. C., 1994. Anatolian Historical Phonology, Radopi, Amsterdam/Atlanta.
• MELCHERT, H. C., 2011. “Dil”, Luviler: Anadolu’nun Gizemli Halkı, Çev: B. Baysal-Ç. Çidamlı, Kalkedon Yayınları, İstanbul, ss. 157-191.
• MURAT, L., 1998. “Hitit Dünyasında Gašgaların Yeri”, IX. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri (16-22 Eylül 1996, Çorum) Kitabı, ss. 435-443.
• SINGER, I., 2002. Hittite Prayers, SBL Writings from the Ancient World, Atlanta.
• SINGER, I., 2007. “Who Were the Kaška?”, Phasis 10 (II), pp. 165-181.
• TEKİN, H., 2015. Eski Anadolu Madenciliği: Arkeolojik Verilerin Işığı Altında Başlangıcından Demir Çağı’na Kadar, Bilgin Kültür Sanat Yayınları, Ankara.
• ÜNAL, A., 2003. Hitit Devrinde Anadolu II, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• VAN DE MIEROOP, M., 2018. Eski Yakındoğu Tarihi (M.Ö. 3000-323), Çev.: Sinem Gül, Homer Kitabevi, İstanbul.
• VON SCHULER, E., 1965. Die Kaškäer: Ein Beitrag zur Ethnographie des alten Kleinaisen, Walter De Gruyter, Berlin.
• WEEDEN, M., 2018. “Orta Anadolu’daki Luvi Toplumları-Mühürlerde Adlar, Metinlerde Adlar, Kim Bu İnsanlar?” Luvi Uygarlığı: Anadolu ve Ege Arasında Kimlik, Kültür, Dil ve Din, Luvi Kimlikleri, Cilt I, Ed.: A. Mouton, I. Rutherford, I. Yakubovich, Çev.: Kıyal Eresen, Kalkedeon Yayınları, ss. 77-93.
• YAKAR, J., 2008, “The Archaeology of the Kaška”, 6.Congresso Internazionale di Ittitologia, SMEA 50, pp. 817-827.
• YİĞİT, T., 2002, “Hitit Çiviyazılı Belgelerine Göre Çoban”, Tarih Araştırmaları Dergisi 20/32, ss. 179-202.