Caesarea Germanicia’nın Seramik Ticaretine Dair İlk Kanıtlar: Roma Dönemi Kırmızı Astarlı Seramikleri

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 99 - 139, 22.03.2022

Mehmet Ok , Oktay Dumankaya

https://doi.org/10.33469/oannes.1025597

Cited By: 3

Öz

Caesarea Germanicia Doğu, Güneydoğu ve Akdeniz Bölgesi’nin kesişme noktasında yer alan Kahramanmaraş ilinde yer aldığı düşünülmektedir. Literatürde Caaserea Germanicia olarak da geçmekte olan kent, Kommagene Kralı IV. Antiokhos tarafından MS 38 yılında Caligula ve onun şahsında, imparatorluk onuruna kurulmuştur. Bu makalede Caesarea Germanicia kazılarında ortaya çıkartılan ithal seramikler incelenmiştir. Bu seramikler arasında Doğu Sigillataları (Doğu Sigillata A-B) ve Kırmızı Astarlı seramikler (Sagalassos, Afrika ve Foça) yer almaktadır. Kentte en fazla buluntu grubunu MÖ 1. ve MS 1. yüzyıla tarihlendirilen DSA seramikleri oluşturmaktadır. Bu buluntular kentin kuruluş dönemini temsil eden ilk buluntular olması açısından son derece önemlidir. Caesarea Germanicia’da DSB seramikleri de tespit edilmiştir. Bu buluntular Caesarea Germanicia’nın sadece yakın kentler ile ticaret yapmadığını aynı zamanda batı Anadolu'yla da ticaret yaptığını ortaya koymuştur.
Kentte, Geç Roma Dönemi’ne ait seramiklerin de etkin bir kullanıma sahip olduğu söylenebilir. Bunlar arasında yer alan Sagalassos Kırmızı Astarlıları içerisinde en erken örnekler MS 3-4. yüzyıla tarihlendirilmektedir. Sagalassos’da üretilen seramiklerin Caesarea Germanicia’da da görülmesi antik kentin ticaret ağının gelişmişliğini ve etkinliğini göstermektedir. Kentte tespit edilen bir başka seramik grubu ise MS 5-6. yüzyıla tarihlendirilen Foça seramikleri oluşturmaktadır. Kentin MS 1. yüzyılın sonlarında olduğu gibi Geç Roma Dönemi’nde de Batı Anadolu ile iletişim halinde olduğu düşünülebilir. Caesarea Germanicia’da her ne kadar yoğun olarak Anadolu üretimi seramikler tespit edilmiş olsa da denizaşırı seramik kültürüne de kayıtsız kalmadığı, kazılarda ortaya çıkartılan MS 4-6. yüzyıla tarihlendirilen Afrika Kırmızı Astarlı seramiklerden anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kommagene, Caesarea Germanicia, Doğu Sigillataları, Roma Kırmızı Astarlı Seramikleri

Destekleyen Kurum

Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

Proje Numarası

2020/6-19 M.

Teşekkür

Bu makale, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi (BAP) tarafından desteklenen 2020/6-19 M. numaralı proje kapsamında hazırlanmıştır. Katkılarından dolayı KSÜ Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi’ne teşekkür ediyoruz.

First Evidence on the Ceramic Trade of Caesarea Germanicia: Roman Red Slip Ware

Öz

Caesarea Germanicia is thought to be located in Kahramanmaras province, which is located at the intersection of the eastern and southeastern Mediterranean regions. Caesarea Germanicia, which means “the emperor city”, was founded in 38 AD in honor of Caligula and the empire by Antiochus IV, a King of Commagene. This article assesses the imported ceramics unearthed during the Roman Bath excavations in Caesarea Germanicia. Imported ceramics include Eastern Sigillata (Eastern Sigillata A-B) and red slip ware (Sagalassos, Africa, Phokaia ). It aims to reveal data about the ceramic culture of the city and its importance in ceramic trade with different regions and geographies in this context. Most of the ceramics constitute ESA dated between the 1st century BC and the 2nd century AD. ESB has also been identified in Caesarea Germanicia. These finds revealed that Caesarea Germanicia had commercial relations with nearby cities and commercial relations with western Anatolia. The ceramics dated to the late Roman Period had a wide usage in the city. The earliest examples in the Sagalassos Red Slip Wares, which are among them, are from the 3rd-4th centuries AD. The fact that ceramics produced in Sagalassos have also been identified in Caesarea Germanicia provides important information in determining Caesarea Germanicia's commercial trade network. During the excavations of the ancient city, Phokaia ceramics were also found that were dated to the 4th and 6th centuries AD. The city might have been a relation with Western Anatolia as it had been observed in the first century AD. Altough Anatolian production ceramics were intensively found in Caesarea Germanicia, there were overseas ceramics. The African red slip ware dated to the 4th and 6th centuries AD were the evidence of this fact.

Anahtar Kelimeler

Commagene, Caesarea Germanicia, Eastern Sigillata, Roman Red Slip Ware

Proje Numarası

2020/6-19 M.

Kaynakça

• ADAK-ADIBELLİ, I., 2008. “Tarsus Roma Hamamı 2006 Yılı Kazısı”, Müze Çalışmaları ve Kurtarma Kazıları Sempozyumu, 16, ss. 101 – 114.
• ANDERSON-STOJANOVIC, V. R., 1992. Stobi: The Hellenistic and Roman Pottery, Princeton.
• AYDIN, S., 2019. Olba Geç Roma Dönemi Seramik Buluntuları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• BIEG, G. – TEKKÖK, B. – ASLAN, R., 2006. “Die Spatrömische Besiedlung der Troas-Ein Überblick”, Studia Troiaca, 16, pp. 147 – 170.
• BONETTO, J. – BRESSAN, M. – FRANCISCI, D. – MAZZOCCHIN, S. – KAUDELKA, E. S., 2017. “Spoglio e riuso del teatro del Pythion di Gortyna tra 300 e 365 d. C. I contesti ceramici”, LRWC, 5/2, pp. 723 – 732.
• BONIFAY, M., 2004. Études sur la céramique romaine tardive d’Afrique, BAR International Series 1301, Oxford.
• CHRISTENSEN, A. P., 1971. “Les Ceramiques Romaines et Byzantines”, Hama, 3 / 2, Ed.: A. P. Christensen – R. Thomsen – C.F. Johansen, pp. 7 – 54.
• CİVELEK, A., 2010. “Red-Slip Ware from Tralles Excavations”, Colloquium Anatolicum, 9, pp. 169 – 191.
• COŞKUN, F. Ç., 2014. “2005 Yılı Haç Dağı Mevkii Yüzey Araştırmasında Ele Geçen Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri”, Uluslararası Çağlar Boyunca Hatay ve Çevresi Arkeolojisi Sempozyumu Bildirileri, Ed.: A. Özfırat – Ç. Uygun, ss. 145 – 160.
• CRAWFORD, J. S., 1990. The Byzantine Shops at Sardis, Harvard University Press, Cambridge.
• CROWFOOT, G. M., 1957. “Terra Sigillata General List”, The Objects from Samaria. Samaria-Sebaste: Reports of the Work of the Joint Expedition in 1931-1933 and of the British Expedition in 1935, Ed.: J. W. Crowfoot, G. M. Crowfoot, K. M. Kenyon, pp. 306 – 357.
• DEMİR, F., 2016. “Kilikya’daki Aigeai Kenti ve Tarihi”, Çukurova Araştırmaları Dergisi, 2/2, ss. 1 – 13.
• DOĞER, L., 2007. “Byzantine Ceramics: Excavations at Smyrna Agora”, Byzas, 7, pp. 97 – 122.
• DOKSANALTI, E., 2006. Knidos Kap-Krio Kazı Alanı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• DOKSANALTI, E., 2020. “Knidos ‘Liman Caddesi’ Geç Antik Dönem Atölye/ Dükkân ve Buluntuları”, Olba, 28, ss. 377 – 420.
• DUMAN, B., 2014. “Red Slip Pottery From Laodicea/Phrygia”, RCRF, Acta 4, pp. 9 – 17.
• DUMAN, B., 2016. “African Red Slip Ware in Lydian Tripolis”, RCRF, Acta 44, pp. 699 – 706.
• DUMANKAYA, O., 2018a. “Room and Corridor Mosaics from the Ancient City of Germanicia and its Iconographic Assessment/Germanicia Antik Kentine Ait Oda ve Koridor Mozaiği ve İkonografik Değerlendirmesi”, JMR, 11, pp. 9 – 27.
• DUMANKAYA O., 2018b. “Kayıp Kent Germanicia: Lokalizasyon Problemleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Uluslararası Antik Çağ Döneminde Maraş Sempozyumu, Ed.: C. Kabakçı – İ. Solak – A. Ceylan – O. Dumankaya – M. Canlı – Ö. Y. Ova, ss. 343 – 359.
• DUMANKAYA, O., 2019. “Kayıp Kent Germanicia: Lokalizasyon Problemleri Üzerine Yeni Gözlemler”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 66, ss. 409 – 434.
• ENDEN, M., POBLOME, J., BES, P., 2014. “From Hellenistic to Roman Imperial in Psidian tableware: The genesis of Sagalassos Red Slip Ware”, Late Hellenistic to Mediaeval Fine Wares of the Aegean Coast of Anatolia, Warszawa, pp. 81-94.
• EROL, A. F. – TAMER, D., 2020. “Zeugma’dan Ele Geçen Geç Roma Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Anadolu/ Anatolia, 46, ss. 49 – 121.
• EROL, D., 2011. Smyrna Agorasında Ele Geçen Terra Sigillata ve Geç Roma Seramiği, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Arkeoloji Programı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• FERNANDEZ, F., 2010. “Resultados Preliminares del Estudio de La T. S. Focense (LRC) Aparecida en Vigo (Galiza, Espana)”, RCRF, Acta 41, pp. 375 – 384.
• FIRAT, N., 1999. Perge Konut Alanı Keramiği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• GASSNER, V., 1997. Das Südtor der Tetragonos-Agora, FiE, 13 / 1 / 1, Wien.
• GÖKHAN, İ., 2011. Başlangıçtan Kurtuluş Harbine Kadar Maraş Tarihi, Ukde, Kahramanmaraş.
• GÖKHAN, İ., 2018. “Geç Roma ve Erken Bizans Dönemlerinde Maraş Bölgesinin Tarihine Genel Bir Bakış”, Uluslararası Antik Çağ Döneminde Maraş Sempozyumu, Ed.: C. Kabakçı – İ. Solak – A. Ceylan – O. Dumankaya – M. Canlı – Ö. Y. Ova, ss. 278-288.
• GRANDI, E., 2007. “Late Antique and Early Medieval fine pottery from Lagoon of Venice”, Byzas, 7, Ed.: B. B. Arslan – A. O. Uysal – J. W. Orr, pp. 1 – 24.
• GÜRBÜZER, M., 2018. “Late Roman Pottery From a Building in Klazomenia”, Olba, 26, pp. 135 – 176.
• HAYES, J. W., 1972. Late Roman Pottery, British School at Rome, London.
• HAYES, J. W., 1985. Atlante Delle Forme Ceramiche II Ceramica Fine Romana Nel Bacino Mediterraneo (Tardo Ellenismo E Primo Impero), Enciclopedia Dell’Arte Antica Classica E Orientale, Rome.
• HAYES, J. W., 2008. Roman Pottery, Fine Ware Imports, Athenian Agora, XXXII, Princeton, New Jersey.
• HAYES, J.W., 1980. Supletement to Late Roman Pottery, Cambridge University Press, London.
• HELLSTRÖM, P., 1965. Labraunda 2,1: Pottery of Classical, and Later Date Terra Cotta Lamps and Glass, Lund.
• HUDSON, N., 2008. “Three centuries of Late Roman Pottery”, Aphrodisias Papers 4, New Reserch on the City and Its Monuments, Ed.: C. Ratte – R. R. R. Smith, pp. 319 – 345.
• JAPP, S., 2007. “Late Roman, Byzantine and Ottoman pottery from Alaxandria Troas”, Byzas, 7, pp. 55 – 72.
• JOHANSEN, C. F., 1986. “Les terres sigilees orientales”, Hama, 3 / 3, Ed.: A. P. Christensen – R. Thomsen – G. Ploug, pp. 55 – 204.
• JONES, F. F., 1950. “Pottery”, Excavations At Gözlü Kule, Tarsus, Ed.: H. Goldman, pp. 149 – 296.
• KENRICK, P.M., 2013. “Pottery Other Than Transport Amphorae”, Excavations at Zeugma, Ed.: W. Aylward, Conducted by Oxford Archaeology, pp. 1 – 81.
• KENYON, K. M. 1957. “Roman and Later Wares, Terra Sigillata”, (eds.) J.W. Crowfoot – G. M. Crowfoot – K. M. Kenyon, The Objects from Samaria, Samaria - Sebaste, Reports of the Work of the Joint Expedition in 1931-1933 and of the British expedition in 1935 Band 3, London, pp. 281– 306.
• KÖRSULU, H. – ERGÜRER – ERTUĞ H., 2019. “Isauria Kenti Philadelphia’dan (Karaman-Ermenek-Gökçeseki) Doğu Sigillata A (DSA) Seramikleri Eastern Sigillata A (ESA) Ceramics From The Isaurian City of Philadelpheia (Karaman-Ermenek-Gökçeseki)”, Cedrus, 7, ss. 365 – 387.
• KÖRSULU, H., 2011. Kappadokia-Komana’sı Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Mersin.
• KÖRSULU, H., 2016. “Kappadokia Komana’sı Geç Roma Seramikleri”, Vir doctus Anatolicus, ss. 529 – 551.
• KÖRSULU, H., 2019. “Sinabıç’tan (Dalısandos?) İthal Seramikler: Doğu Sigillata A, Kıbrıs Sigillatası, Kurşun Sırlı Seramik”, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2/1, ss. 15 – 31.
• KÖRSULU, H., 2020. “Sinabıç’tan (Dalisandos?) Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri”, Olba, 28, ss. 295 – 338.
• KRAMER, N., 2004. Gindaros: Geschichte und Archaologie einer Siedlung im nordwestlichen Syrien von hellenistischer bis in frühbyzantinische Zeit, Internationale Archaologie, 41, Rahden.
• LADSTATTER, S. – SAUER, R., 2005. “Late Roman C-Ware und lokale spatantike Feinware aus Ephesos”, Spatantike und mittelalterliche Seramik aus Ephesos, Ed.: F. Krinzinger, pp. 145 – 201.
• LADSTÄTTER, S., 2010. “Keramik”, FiE, Hanghaus 2 In Ephesos. Die Wohneinheit 1 und 2, Textband Wohneinheit, Ed.: F. Krinzinger, Band 8 / 8, ss. 172-279.
• LAMBOGLIA, N., 1958. “Nuove osservazioni sulla ‘terra sigillata chiara”, Rivista di Studi Liguri, 24, pp. 257 – 330.
• LEITCH, V. – BONIFAY, M. – CAPELLI, C. – MATTINGLY, D., 2018. “Pre-desert Tripolita nia: a new archaeological and archaeometrical examination of Red Slip Ware from the Ghirza Excavations and the Libyan Valleys Survey”, RCRF, Acta 45, pp. 759 – 763.
• LUND, J., 2003. “Eastern Sigillata B: a ceramic fine ware industry in the political and commercial landscape of the Eastern Mediterranean”, Les Ceramiques en Anatolie Aux Epoques Hellenistique et Romaine, Ed.: C. Abadie-Reynal, pp. 125 – 136.
• MAGIE, D., 1950. Roman Rule in Asia Minor, To The End of The Third Century After Christ, 2, Princeton, New Jersey.
• MAGNESS, J., 1995. “The Pottery from Area V/4 at Caesarea”, Preliminary Excavation Reports: Sardis, Bir Umm Fawakhir, Tell el-Umeiri, The Combined Caesarea Expeditions, and Tell Dothan, Ed.: W. G. Dever, American School of Oriental Research, pp. 133 – 146.
• MAYET, F. – PICON, M., 1986. “Une Sigillée Phocéenne Tardive (Late Roman C) et sa Diffusion en Occident,” Figlina, 7, pp. 129 – 133.
• MERİÇ, R., 2002. Spathellenistisch-römische Keramik und Kleinfunde auseinem Schachtbrunnen am Staatsmarkt in Ephesos, FiE, 9 / 3, Wien.
• MERİÇ, R., 2003. “Efes Devlet Agorası Kuyu Buluntuları”, Les Ceramiques en Anatolie Aux Epoques Hellenistique et Romaine, Ed.: C. Abadie-Reynal, Paris, ss. 79 – 81.
• MILLAR, F., 1993. The Roman Near East, 31 BC-AD 337, Harvard University Press, London.
• MITSOPOULOS-LEON, V., 1991. Die Basilika Am Staatsmarkt in Ephesos Kleinfunde. 1. Teil: Keramik hellenistischer und römischer Zeit, Ephesos 9 / 2.2, Wien.
• MİMAROĞLU, S., 2020a. “Letoon Geç Roma–Erken Doğu Roma Dönemi Kırmızı Astarlı Seramiklerinin Ön Değerlendirilmesi, Preliminary Appraisal Of Letoon Red-Slip Pottery of the Late Roman – Early Eastern Roman Period”, Cedrus, 8, ss. 279 – 297.
• MİMAROĞLU, S., 2020b. “Byzantine Pottery from the Basilica”, The City Basilica of Tlos, Eds.: T. Korkut – S. Urano, 1, Akmed Series in Mediterranen Studies, 3, ss. 199 – 220.
• NASR, M., CAPELLI, C., 2018. “Archeologie et Archeometrie des Productions de L’atelier de Majoura (Tunisie)”, RCRF, Acta 45, pp. 765 – 770.
• NEURU, L. L., 1987. “Red Slipped Wares of Southwestern Central Tunusia: New Evidence”, RCRF, Acta 25 / 26, pp. 175 – 188.
• OK, M., 2018a. “Tripolis’te Bulunan Sagalassos Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Arkhaia Anatolika, 1, ss. 31 – 51.
• OK, M., 2018b. Tripolis Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiği, Pamukkale Üniversitesi Arkeoloji Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Denizli.
• ÖZDİLEK, B., 2017. “Andriake Sinagogu’ndan Ele Geçen DSA Grubu Seramikler, ESA Group Ceramics Obtainted From Andriake Synagogue”, Cedrus, 5, ss. 337 – 395.
• ÖZGEN, İ. – BAUGHAN, E., 2016. “Hacımusalar Höyük/ Choma Erken Tunç Devri’nden Bizans Dönemi’ne Kuzey Likya’da Bölgesel Bir Merkez”, Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi, Ed.: H. İşkan – E. Dündar, ss. 318 – 335.
• PAMİR, H., 2014. “Asi Deltası ve Asi Vadisi Yüzey Araştırmaları”, Mustafa Kemal Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Kazı ve Araştırmaları, Ed.: A. Öz Fırat – N. Coşkun, ss. 177 – 216.
• PAZ, J. V. – VARGAS, E. G., 2011. “Sigillatas Africanas y Orientales de Mediados del VI d. C. Procedentes de los Rellenos de Colmatacion de una Cisterna de Hispalis (Sevilla) Los Contextos de la Plaza de la Pescaderia”, LRFW 1. Solving Problems of Typology and Chronology, Ed.: M. A. Cau – P. Reynolds – M. Bonifay, pp. 87 – 97.
• PERNA, R., 2020. “Connections Between Africa and Crete in The Late Roman And Proto-Byzantine Periods Attested in The South Building at Gortyna”, RCRF, Acta 46, pp. 491 – 500.
• PICKERSGILL, C. – ROBERTS, P., 2003. “Roman Pottery from Sparta Theatre and Stoa”, The Annual of the British School at Athens, 98, pp. 549 – 597.
• POBLOME, J. – BES., P., 2018 “This is How We Do It. Methodology of pottery processing at Sagalassos”, RCRF, Acta 45, pp. 731 – 740.
• POBLOME, J. – DEGEEST, R. – VIAENE, W. – OTTENBURGS, R., 1995. “Sagalassos Ware Typology and Analytical Results”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 15 / 2, pp. 408-418.
• POBLOME, J. – DEGRYSE, P. – VIAENE, W. – OTTENBURGS, R. – WAELKENS, M. – DEGEEST, R. – NAUD, J., 2002. “The Consept of a Pottery Production Centre. An Archaeometrical Contribution from Ancient Sagalassos”, Journal of Archaeological Sciense, 29/8, pp. 873 – 882.
• POBLOME, J., 1999. Sagalassos Red Slip Ware: Typology and Chronology, Studies in Eastern Mediterranean Archaeology.
• QUATEMBER, U. – WALDNER, A. – PFISTERER, M. – AURENHAMMER M., 2008. “Die Grabung des Jahres 2005 beim Nymphaeum Traiani in Ephesos”, ÖAW, 77, pp. 265 – 334.
• RAMSAY, W. M., 1890. The Historical Geography of Asia Minor, London.
• RAUTMAN, M. L., 1995. “Two Late Roman Wells at Sardis”, American Schools of Oriental Research, Annual, 53, pp. 37 – 84.
• REYNOLDS, P., 2010. “Trade Networks of The East, 3rd to 7th Centuries: The View From Beirut (Lebanon) and Butrint (Albania) (Fine Wares, Amphorae and Kitchen Wares), LRCW, 3, Ed.: S. Menchelli – S. Santoro – M. Pasquinucci – G. Guiducci, pp. 89 – 114.
• REYNOLDS, P., 2011. “Fine Wares from Beirut Contexts, c. 450 to the Early 7th Century”, LRFW 1. Late Roman Fine Wares, Solving Problems of Typology and Chronology. A Review of the Evidence, Debate and New Contexts. Roman and Late Antique Mediterranean Pottery 1, Ed.: M.A. Cau – P. Reynolds – M. Bonifay, pp. 207 – 230.
• ROBINSON, H. S., 1959. Pottery of the Roman Period. The Athenian Agora V, Princeton, New Jersey.
• SEMİZ, B. – DUMAN, B. – OK, M., 2018. “Analytical study of Roman red slip ware from ancient Tripolis (Denizli, Turkey)”, Measurement, 129, pp. 530 – 541.
• SHKODRA-RRUGIA, B., 2016. “Late Antique Sigillata Tablewares in Albania”, RCRF, Acta 44, pp. 661 – 670.
• SLANE, K. W., 1990. The Sanctuary Of Demeter And Kore. The Roman Pottery And Lamps, Corinth, 18, Part II, Thin Walled Ware, Princeton, New Jersey.
• SLANE, K. W., 1997. “The Fine Wares”, Tel Anafa II, i: The Hellenistic and Roman Pottery, Ed.: S. Herbert, Ann Arbor Missouri, pp. 249- 418.
• ŞEN-YILDIRIM, D., 2012. “Hurmalık Hamamı Buluntuları Işığında Patara’nın Geç Roma-Erken Bizans Dönemi Kuzey Afrika Kökenli Seramikleri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 / 4, ss. 151 – 172.
• TEKİN, O., 2008. Eski Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İletişim Yayınları, İstanbul.
• TEKİN, O., 2010. “Pers İmparatorluğu’ndan Türk-İslam Egemenliğine Kahramanmaraş’ta Tarih, Kültür ve Para”. Ed. F. Özdem. Dağların Gazeli Maraş, İstanbul, ss. 157-183.
• TEKKÖK, B., 1996. B., The Hellenistic and Roman Pottery from Troia: The Second Century B. C. To the Sicth Century A.D., University of Missouri, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Columbia.
• TEKOCAK, M., 2009. “African and Cypriot Red slip wares from Kelenderis”, SOMA 2008: Proceedings of the XII. Symposium on Mediterranean Archaeology, Eastern Mediterranean Universitiy, Famagusta, North Cyprus, 5-8 March 2008, Ed.: H. Oniz, Publishers of British Archaeological Reports, England, pp. 132 – 142.
• TEKOCAK, M., 2013. “Late Roman C (Phocean Red Slip) Ware from the lower city sondage in Kelenderis”, SOMA 2010: Proceedings of 14th Symposium on Mediterranean Archaeology, Taras Shevchenko National University of Kiev, Kiev, Ukraine, 23–25 April 2010, Ed.: Y. Morozova – H. Oniz, Publishers of British Archaeological Reports, England, pp. 161 – 169.
• TEKOCAK, M., 2017. “Akdeniz’de Antik Çağ’da Bir Liman Kenti Olan Kelenderis’te Aşağı Şehir Sondajında Bulunan Doğu Sigillataları A Grubu Seramikleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 41, ss. 213 – 235.
• TEKOCAK, M., 2019. “Stratonikeia Kazılarında Bulunan Kırmızı Astarlı Seramikler” Stratonikeia Çalışmaları 4, Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları, Ed.: B. Söğüt, Ege Yayınları, İstanbul, ss. 85 – 122.
• TIMBY, J. R., 1994. “Red-Slipped Wares”, Excavations At Sabratha 1948 – 1951, 2, The Finds, The Fine Wares and Lamps, 2, Ed.: M. Fulford – R. Tomber, pp. 67-118.
• TOSUN, M., 2020. “Dara (Anastasiopolis) Verileri Işığında Yukarı Mezopotamya’da Geç Roma-Erken Bizans Dönemi Phokaia Kırmızı Astarlı Seramikleri”, Amisos, 5/9, ss. 343 – 361.
• TURNOVSKY, P., 2005. “Late Antique and Byzantine Pottery of the Church of St. Mary in Ephesos. An Introduction”, Rei Cretariae Romanae Favtorvm, Acta 39, pp. 217 – 224.
• TÜLEK, F., 2012. “Burnaz, Doğu Akdeniz’de Kayıp Bir Antik Liman”, Arkeoloji ve Sanat, 140, ss. 175 – 792.
• UYGUN, Ç., 2011. Tepecik Kırmızı Astarlı Seramikleri (İÖ 2. YY- İS 4. YY), Ege Yayınları, İstanbul.
• WAAGE, F. O., 1933. “The Roman and Byzantine Pottery”, Hesperia, 2 / 2, pp. 279 – 328.
• WAAGE, F. O., 1948. “Hellenistic and Roman Tableware of North Syria”, Antioch on the Orontes IV. I, Ceramics and Islamic Coins, Ed.: F.O. Waage, Princeton, Londra, pp. 1 – 60.
• WAELKENS, M. – BAŞER, S. – ROLAND, D. – LODEWICKX, M., 1991. “Sagalassos 1989: The Rescue Exeavation in the Potter's Quarter and The Sagalassos Ware”, Kazı Sonuçları Toplantısı, 12/2, Ankara, pp. 119 – 154.
• WARREN, P. M., 1988. “Knossos: Stratigraphical Museum Excavations, 1978-82, Part IV”, Archaeological Reports, 34, pp. 86 – 104.
• WILLET, R. – POBLEME, J., 2015. “The Scale of Sagalassos Red Slip Ware Production-Reconstructions of Local Need and Production Out put of Roman Imperial Tableware”. Adalya, 18, pp. 129 – 158.
• WILLIAMS, C. R. 1989. “Anemurium. The Roman and Early Byzantine Pottery”, American Journal of Archaeology, 95, pp. 185.
• WRABETZ, J. F., 1977. “A New Serenus Stamping from Sardis and the Origins of the Eastern Sigillata B. Ware”, Harvard Studies in Classical Philology, 81, pp. 195 – 197.
• YILDIZ, V., 2019. “Alanya Arkeoloji Müzesi’nde Bulunan Doğu Sigillataları A, B ve C Grubu Seramikleri”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, ss. 108 – 127.
• YILDIZ, V., 2020. “Alanya Arkeoloji Müzesi’nden Bir Grup Sagalassos Kırmızı Astarlı Seramiği”, TÜBA-KED, 21, ss. 181– 197.
• ZABEHLICKY-SCHEFFENEGGER, S., 1995. “Subsidiary Factories of Italian Sigillata Potters, The Ephesian Evidence”, Ephesos Metropolis of Asia, Ed.: H. Koester, 216-228.
• ZAHN, R., 1904. “Tongeschirr”, Priene: Ergebnisse der Ausgrabungen und Utersuchungen in der Jahren 1895 – 1898, Ed.: T. Wiegand - H. Schrader, G. Reimer, Berlin, pp. 394 – 468.
• ZELLE, M., 1997. Die Terra Sigillata aus ders Westtor-Nekropole in Assos, Habelt, Bonn.
• ZOROĞLU, L., 1986. “Samsat’da Bulunan Doğu Sigillataları İlk Rapor”, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3, ss. 61 – 100.