Paphlagonia Hadrianoupolis’inde Üretim ve Ticaret

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 20, 22.03.2022

Mevlüt Eliüşük

https://doi.org/10.33469/oannes.997719

Öz

Paphlagonia Bölgesi’nin önemli kentlerinden biri olan Hadrianoupolis’in MS 5-6 yıllarında Galatia eyaletine bağlandığı o dönemde adının Kaiseria olduğu MS II. yüzyıldan itibaren de Kaisareis Hadrianopoleitai olarak adlandırılmıştır. Kentin MS VII- VIII. yüzyıllar arasında zayıfladığı ve sonrasında ise terkedildiği bilinmektedir. Kentte ve çevresinde yapılan incelemelerde MS II. yüzyıldan MS VII. yüzyıla kadar devam eden bağcılık ve şarap üretiminin varlığını kanıtlayan işlikler ve pres taşları tespit edilmiştir. Bu veriler dışında bağcılık ve şarap üretimini işaret eden bölgeye has olan mezar alınlarındaki üzüm, amphora, saban, kazma ve bağ bıçağı gibi şarap üretimini işaret eden betimlemeler görülmektedir. Ayrıca kentte kazısı gerçekleştirilen ve MS V- VI yüzyıllarda inşa edildikleri bilinen kiliselerin zemin mozaiklerinde de asma ve üzüm betimlemelerinin sıkça kullanıldığı gözlemlenmiştir. Bu veriler kent ve çevresinde yoğun bir bağcılık yapıldığını işaret eden önemli arkeolojik bulgular arasındadır. Bağcılık dışında kentte MS V- VI. yüzyıllara tarihlenen Kilise C’de gerçekleştirilen kazılarda bir cam işliğinin varlığı da belgelenmiştir. Ayrıca kent çevresinden ele geçen iki yazıtta kentte kürkçülük yapıldığı da anlaşılmıştır.
Coğrafi olarak önemli yol güzergâhları üzerinde olan Hadrianoupolis’in ticari ürünlerini nereye ve hangi yol üzerinden gerçekleştirmiş olabileceği üzerinde durulmuştur. Burada Tiaion antik kentinin Hadriaonoupolis’e olan yakınlığının yanı sıra iç bölgelere doğru limanın bağlantısını sağlayan Billaios nehrinin taşımacılıkta da kullanılmış olduğu anlaşılmıştır. Bu bağlamda Hadrianoupolis’in ticari ürünlerini arkeolojik veriler ışığında Tieion kenti üzerinden gerçekleştirmiş olabileceği üzerinde durulmuştur. Paphlagonia Bölgesi’ndeki arkeolojik araştırmaların Tieion, Pompeiopolis ve Hadrianoupolis kentlerinde gerçekleştirilmekle birlikte, anılan kentlerdeki kazıların çok yeni olması nedeniyle ileri yıllarda çalışma konumuz ile ilgili olarak çok daha fazla arkeolojik veriyle karşılaşılması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Hadriaonoupolis, Bağcılık, Şarap, Ticaret

Teşekkür

Dr.Öğr. Üyesi Kasım OYARÇİN; Doç. Dr. Ersin ÇELİKBAŞ

Production and Trade in Paphlagonia Hadrianoupolis

Öz

Hadrianoupolis, an important city in the Paphlagonia Region, was known to have been connected to the province of Galatia in, 5-6 AD and at that time its name was Kaiseria, and as of the 2nd century AD, it was also called Kaisareis Hadrianopoleitai. The city is known to have weakened between the centuries AD . VII-VIII and then abandoned. Examinations in and around the city have identified glosses and presses proving the existence of viticulture and wine production that continued from the second century A.D. to the VII century A.D. Apart from this data, images such as grapes, amphorae, plough, digging, and vineyard knives appear in burial sites in the region, marking viticulture and wine production. In addition, it has been observed that vine and grape depictions were frequently used in the floor mosaics of the churches excavated in the city and known to have been built in the V-VI centuries AD. These data are among the important archeological findings indicating that there was intense viticulture in and around the city. Apart from viticulture, excavations in Church C dated back to the centuries AD V-VI and documented the existence of glasswork. Two inscriptions from around the city also revealed that fur production was done in the city.
It was focused on where and through which road Hadrianoupolis, which is on geographically important road routes, might have realized its commercial products. Here it became clear that the proximity of the ancient city of Tiaion to Hadriaonoupolis, as well as the Billaios river, which provided the connection of the port towards the inland regions, was also used for transportation. In this context, it was emphasized that Hadrianoupolis may have realized its commercial products through the city of Tieion in the light of archaeological data. Although archaeological research in the Paphlagonia Region is carried out in the cities of Tieion, Pompeiopolis, and Hadrianoupolis, it is expected that much more archaeological data will be encountered regarding our study in the coming years.

Anahtar Kelimeler

Paphlagonia, Hadriaonoupolis, Viticulture, Wine, Trade

Kaynakça

• ATASOY, S., 2008. “Zonguldak-Filyos (Tios / Tieion / Tion / Tianos / Tieum) Kurtarma Kazısı”, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı, Ed.: İnci Delemen- Sedef Çokay Kepçe- Aşkım Özdizbay- Özgür Turak, AKMED / Koç Üniversitesi Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi, İstanbul, ss. 91-97.
• AYDOĞDU, M., 2016. “Roma Hukukunda Toprak Sistemi ve Tarım Reformu Girişimleri” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Cilt 22, Sayı 3, ss. 375-382.
• BELKE, K., 1996. Paphlagonien und Honorias, TIB 9, Österreichische Akademie der Wissenschaften, Wien.
• BENSON, M., 2003. Our Sunday Visitor’s Encyclopedia of Saints, Huntington, Ind.
• ÇELİKBAŞ, E., 2019. “Hadrianoupolis Kilise C Mozaikleri Konusunda Bir Ön Değerlendirme”, Geçmişten Günümüze Karabük ve Çevresinde, Dini, İlmi ve Kültürel Hayat Sempozyumu 11-12 Ekim 2019, Ed. Ayhan Işık, Tuğba Aydeniz, İbrahim Hakkı İmamoğlu, Karabük Üniversitesi Yayınları, ss. 291- 295.
• DE BOER, J. G., 2010. “River Trade in Eastern and Central Thrace from the Bronze Age till the Hellenistic Period”, Eirene XLVI, ss. 176–189.
• DECKER, M., 2007. “Frontier Settlement and Economy in the Byzantine East”, Dumbarton Oaks Papers 61, ss. 217-267.
• DOONAN, O., 2010, “Sinop Landscapes: Towards an Archaeology of Community in the Hinterland of a Black Sea Port”, Ancient Civilization From Schytia to Siberia, Vol.16, ss.175-187.
• DUMANKAYA, O., 2018, “Room and Corridor Mosaics from the Ancient City of Germanicia and its Iconographic Assessment”, JMR11, 2018, 9-25.DUNCAN, J. R., 1974. The Economy of the Roman empire, Cambridge.
• ELİÜŞÜK, M., ÇELİKBAŞ, E., 2018. “Safranbolu’dan Alınlık Tipli Bir Mezar” TÜBA-KED, 18, ss. 33-47.
• ELİÜŞÜK, M., ÇELİKBAŞ, E., 2019. “Güney Paphlagonia Mezar Alınlıkları”, Aizonai IV: Anadolu’da Hellenistik ve Roma Dönemlerinde Ölü Gömme Adetleri Uluslararası Sempozyumu Bildiri Kitabı (23 – 26 Temmuz 2018), Ed. Elif Özer, Bilgin Kitabevi, Ankara, ss. 751-782.
• FONTANA-YILMAZ, S., 2015a. “Tios Kırmızı Astarlı İnce Roma Seramiği”, Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ed. Sümer Atasoy, Şahin Yıldırım, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, ss. 306-351.
• FONTANA-YILMAZ, S., 2015b. “Gökçebey-Üçburgu Kırmızı Astarlı İnce Roma Seramiği”, Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ed. Sümer Atasoy, Şahin Yıldırım, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, ss. 426-463.
• GIACCHERO, M., Edictum Diocletiani et Collegarum de Pretiis Rerum Venalium in Integrum fere Restitutum e Latinis Graecisque Fragmentis, Genoa.
• GÖKOĞLU, A., 1952. Paphlagonia. Kastamonu, Doğrusöz Matbaası.
• GÜR, D., YILDIRIM, Y. Ş., 2017. “Paphlagonia Bölgesi’nde Geç Antik ve Erken Bizans Yerleşimi: Sora”, TAKSAD, 6/3, ss. 757-780.
• KASSAB TEZGÖR, D., ÖZSALAR, A., 2010. “The Reconstruction of a Roman Kiln in the Archaeological Museum of Sinop”, Ancient Civilization From Schytia to Siberia, Vol.16, ss. 543-546.
• KAN-ŞAHİN, G., 2019. Hadrianoupolis Seramik Buluntuları, TTKY, Ankara.
• KARAUĞUZ, G., AKIŞ, A., KUNT, H.İ., 2010. Zonguldak Bölgesi Arkeoloji, Eskiçağ Tarihi ve Coğrafya Araştırmaları: Arkeolojik Yerleşmeler, Kalıntılar, Buluntular ile Kdz. Ereğli ve Amasra Arkeoloji Müzesi’nden Bazı Eserler, Çizgi Kitabevi, Konya, 2010.
• KARAUĞUZ, G., 2008. “Çaycuma, Gökçebey (Tefen) ve Devrek İlçeleri Yüzey Araştırması 2007”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, 26/1, ss. 105-116.
• KARAUĞUZ, G., ÖZCAN, A. Eskiçağda Zonguldak Bölgesi ve Çevresi, Konya.
• KELEŞ, V., ÇELİKBAŞ, E. ve YILMAZ, A., 2014. “Paphlagonia Hadrianoupolis’i”, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Ed.: Hasan Kasapoğlu-M.A.Yılmaz, Ankara, ss. 271-290.
• KELEŞ, V., ÇELİKBAŞ, E., 2013. “Paphlagonia Hadrianoupolisi’nde Bulunmuş Kapı Temalı Mezar Steli”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8/6, ss. 365-376.
• KELEŞ, V., ÇELİKBAŞ, E., YILMAZ, A., 2011. “Hadrianoupolis 2010 Yılı Çalışmaları (İlk Sezon)”, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı,1, ss. 39-53.
• KELEŞ, V., 2003. Sinop Gümüş Sikkeleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum.
• KREITZER, L.J., 1996. Striking New Images: Imperial Coinage and the New Testament World, Sheffiald.
• LAFLI, E. 2008. “Hadrianoupolis-Eskipazar PaphlagoniaHadrianoupolis’i Arkeolojik Kazıları”, 30. Kazı Sonuçları Toplantısı, 30/1, ss. 399-410.
• LAFLI, E., 2009. “Paphalgonia Hadrianoupolis’i Arkeolojik Kazıları ve Onarım Çalışmaları 2008 Yılı Çalışma Raporu”, Arkeoloji ve Sanat 131, ss. 39-62.
• LAFLI, E., 2017. “Antik Helen ve Roma Dönemlerinde Anadolu’da Bağcılık ve Şarapçılık”, Üzümün Akdeniz’deki Yolculuğu Konferans Bildirileri, Ed. Ertekin Akpınar, Ekrem Tükenmez, Dinç Ofset Matbaa, İzmir, ss. 19-56.
• MAGIE, D., 1950, Roman Rule in Asia Minor to the End of the Third Century after Christ (vols. I–II), Princeton.
• MAGOMEDOV, B., DIDENKO, S., 2010. “Sinopean Amphorae and Chernyakhov Culture”, Ancient Civilization From Schytia to Siberia, Vol.16, ss.479-485.
• MAREK, C., 1993. Stadt, Ara und Territorium in Pontos-Bithynia und Nord-Galatia, Tübingen.
• MAREK, C., 2003. Pontus et Bithynia: Die römischen Provinzen im Norden Kleinasiens, Mainz.
• MATTHEWS, R., METCALFE, M., COTTICA, D., 2009. “D.Cottica, “Landscapes with Figures: Paphlagonia Through the Hellenistic, Roman and Byzantine Periods, 330 BC-AD 1453”, At Empires’ Edge: Project Paphlagonia, Regional Survey in North-Central Turkey, Ankara, ss. 175-227.
• OYARÇİN, K. 2019. “Sikke Buluntuları Işığında Hadrianoupolis Kilise C Yapısı”, Uluslararası Geçmişten Günümüze Karabük ve Çevresinde, Dini, İlmi ve Kültürel Hayat Sempozyumu 11-12 Ekim 2019, Ed. Ayhan Işık, Tuğba Aydeniz, İbrahim Hakkı İmamoğlu, Karabük Üniversitesi Yayınları, ss. 442- 452.
• ÖZTÜRK, B., 2008. “Kuruluşundan Bizans Devri Sonuna Kadar Tios Antik Kenti”, Arkeoloji Sanat Dergisi 128, ss. 63-78.
• ÖZTÜRK, B., 2012. Küçükasya’nın Batı Karadeniz Kıyısında Bir Antik Kent: Tios (Tieion), Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• ÖZTÜRK, B., 2013. “The History of Tieion/Tios (Eastern Bithynia) in the light of Inscriptions”, Exploring the Hospitable Sea. Proceedings of the International Workshop on the Black Sea in Antiquity held in in Thessaloniki, 21–23 September 2012, Ed. M. Manoledakis, Oxford, ss. 147-164.
• ÖZTÜRK, B., 2015. “2007-2012 Yılları Tios Kenti Epigrafik Çalışmaları”, Zonguldak’ta Bir Antik Kent: Tios - 2006-2012 Tios Kazılarının Sonuçları, Ed. Sümer Atasoy, Şahin Yıldırım, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ankara, ss. 72-80.
• ÖZTÜRK, B., 2016. “Two new Milestones from Tios -Tieion in the Karadeniz Ereğli Museum”, Philia, International Journal of Ancient Mediterranean Studies 2, ss. 83-91.
• RUGE, W., BITTEL, K., 1949. “Paphlagonia”, RE 18.4, ss. 2486-2550.
• SCHULTZE, V., 1922, Altchristliche Städte und Landschaften: II. Kleinasien. Gütersloh: Druck und Verlag von C. Bertelsmann, 228.
• SPELLER, E., 2002. Following Hadrian A Second-Century Journey Through the Roman Empire, Oxford Universty Press, London.
• ŞAHİN, H., 2007. “Doğu Dağlık Kilikia: Polis-Khora İlişkileri Üzerine İlk Düşünceler”, Colloquium Anatolicum VI, ss. 115-179.
• VARGAS, E. G., 2011. “Oriental Trade in the Iberian Peninsula during Late Antiquity (4th-7 th Centuries AD) An Archaeological Perspective”, New Perspectives on Late Antiquity, Ed. David Hernández de la Fuente, Cambridge Scholars Publishing, Newcastle upon Tyne, ss. 76- 117.
• VERİM, E., 2019. “Paphlagonia’da Bir Piskoposluk Merkezi: Hadrianoupolis Antik Kenti”, Uluslararası Geçmişten Günümüze Karabük ve Çevresinde, Dini, İlmi ve Kültürel Hayat Sempozyumu 11-12 Ekim 2019, Ed. Ayhan Işık, Tuğba Aydeniz, İbrahim Hakkı İmamoğlu, Karabük Üniversitesi Yayınları, ss. 276- 290.
• VNUKOV, S. Y., 2010. “Sinopean Amphorae of the Roman Period”, Ancient Civilization From Schytia to Siberia, Vol.16, ss. 361-370.
• YILDIRIM, Y. S., 2018. “2017 Yılı Karabük İli ve İlçeleri Roma ve Bizans Dönemi Yüzey Araştırması”, Araştırma Sonuçları Toplantısı 36/3, ss. 513-528.
• YILDIRIM, Ş., 2020. “Gökçebey Üçburgu Emporionu”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları E - Dergisi ISSN: 2149–5866, 7/1, ss. 2-31.